Polish Archaeological Research in Ptolemais (Libya) in 2010. A Preliminary Report

• Authors: Żelazowski Jerzy , Kowarska Zofia , Lenarczyk Szymon , Lewartowski Kazimierz , Yacoub George

Title variants

PL

Polskie badania archeologiczne w Ptolemais (Libia) 2010. Raport wstępny

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

W sezonie 2010 odbyły się w Ptolemais dwie kampanie. Wiosenna miała na celu dokończenie projektu dokumentacji wczesnochrześcijańskich bazylik, czemu towarzyszyły badania geofizyczne. Kampania jesienna była poświęcona kontynuacji wykopalisk w insuli E XXI. Prowadzono też dalsze badania geofizyczne uzupełniające mapę miasta antycznego, będącą, obok wykopalisk, istotnym elementem programu badawczego Polskiej Misji Archeologicznej Instytutu Archeologii UW w Ptolemais. Prace wykopaliskowe miały na celu zbadanie południowo-wschodniego narożnika zabudowy ograniczonej od południa murem zewnętrznym W 150, a od wschodu - ulicą i leżącym wzdłuż niej murem W 157. Początkowo badano cały obszar, odsłaniając kolejny fragment W 157 i rodzaj kamiennej nawierzchni należącej do najpóźniejszych faz użytkowania tego rejonu insuli. Następnie ograniczono rozmiar wykopu do jego części zachodniej (ok. 1,5 ara), gdzie odsłonięto pozostały fragment dziedzińca R 68, znanego z wcześniejszych badań, wraz z leżącymi przy nim kilkoma pomieszczeniami. Zidentyfikowano trzy poziomy zniszczeń powyżej płytowania dziedzińca, z niewielką ilością ceramiki, monet, fragmentów naczyń szklanych i wyrobów kościanych. Kamienne brzegi wyłożonego mozaiką geometryczną impluvium sugerują obecność kolumn podtrzymujących dach dziedzińca. W południowo-wschodnim narożniku tego płytkiego basenu odkryto mniejszy zbiornik kamienny, należący do wcześniejszej fazy, z którego woda odprowadzana była do cysterny niewielkim kanałem znajdującym się pod płytowaniem dziedzińca. W obrębie impluvium odkryto już wcześniej niewielki piec ceramiczny (K 4), który został zbudowany w okresie, kiedy dom przestał już funkcjonować, a jego ruiny były wykorzystywane do działalności rzemieślniczej, zapewne już w V w. n.e. W pobliżu (pomieszczenie R 66) znajduje się także inny, duży piec (K 3), wykorzystywany prawdopodobnie do wypału cegieł. Na południe od dziedzińca pozostawiono świadek 14 i badano pomieszczenia leżące dalej na południe. Zarejestrowano tu podobną sekwencję stratygraficzną oraz dowody użytkowania opuszczonego domu w celach gospodarczych w postaci kolejnego, dużego pieca - K 5. W jego pobliżu odkryto kamienną konstrukcję, zapewne pozostałości warsztatu ceramicznego. Jej mury, między którymi znajdował się kamienny bruk, zostały posadowione bezpośrednio na wcześniejszej posadzce, a na jej obszarze odkryto wiele poziomów popiołu i węgle drzewne. W pobliżu natrafiono na kamień z otworem, który mógł być podstawą koła garncarskiego. Pomiędzy murami W 173 i W 174 odsłonięto platformę z zaprawy hydraulicznej, dochodzącą do cysterny C 9 i zapewne związaną z działalnością warsztatu. Zbadano wypełniska cysterny C 8 i częściowo - C 9. W C 8 znaleziono grubą warstwę czystej gliny i fragmenty niewypalonych naczyń, podobnie jak w 2009 r. w zbiornikach V 1 i V 2. Większość znalezisk pochodzi z okresu późnorzymskiego. Z kolei w C 9 odkryto szereg kompletnych lub prawie kompletnych naczyń środkowo- i późnorzymskich (m. in. oinochoe, dzbanki, amforę, naczynia kuchenne), znajdujących bliskie analogie w Berenice (Benghazi). W trakcie jesiennej kampanii przebadano także wypełnisko muru W 21, znajdującego się w północnej części Domu Leukaktiosa. Konstrukcja ścian domów w insuli E XXI jest dosyć zróżnicowana. Często tylko cokół wykonany był z kamienia, natomiast wyższe partie wznoszone były z ubitej ziemi i cegły suszonej, ulegającej niestety szybkiej erozji na skutek silnych opadów deszczu. Pierwotnie mur W 21 pokryty był malowanym tynkiem -zachowały się tylko jego nieliczne fragmenty w dolnej części. Po przesianiu ziemno-glinianego wypełniska muru okazało się, że oprócz ziemi i gliny znajdują się w nim węgle drzewne, kamyki, drobne fragmenty ceramiki, kości zwierzęce, tessery, paciorek, fragmenty przedmiotów metalowych i in. Ceramikę datować można na okres wczesno-i środkoworzymski. Natomiast kości należały do ptaków, bydła, świń i koni. W konsekwencji należy przyjąć, iż ziemia wypełniająca górne partie ścian Domu Leukaktiosa, pozyskiwana zapewne w obrębie stanowiska, nie była oczyszczana, a znajdowane w niej zabytki są przypadkowe. Mimo że wydarzenia w Libii uniemożliwiły kontynuację prac, to jednak należy wyrazić nadzieję, iż uda się przebadać pozostawiony w 2010 r. fragment południowo-wschodniego narożnika zabudowy w tej części insuli E XXI i tym samym zakończyć badania domu rozplanowanego wokół dziedzińca R 68.

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2012
• Volume: Tom IX (L), fasc. A
• Pages: 9-33

Contributors

author

Żelazowski Jerzy

author

Kowarska Zofia

author

Lenarczyk Szymon

author

Lewartowski Kazimierz

author

Yacoub George