Organizacja gwardii nadwornej Michała Korybuta Wiśniowieckiego w latach 1669–1673

• Authors: Hundert Zbigniew

Title variants

EN

Organization of the Royal Guard of Michał Korybut Wiśniowiecki in the Years 1669–1673

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The purpose of the article is to analyze the organization of the royal guard of Michał Korybut. The task was to discuss its composition, the size of individual units, and to indicate commanders and changes in the structure of the ruler’s army during his entire reign. Michał Korybut Wiśniowiecki, according to the files of the election parliament of 1669, could keep only 1200 military men in his guard, who were paid from the royal and not the state treasury. Financial and political problems affected the organization of the guard, which initially numbered only 600–700 people. However, the king managed to organize his side army in the amount allowed by legal norms. Michał organized a large part of his own guard from the soldiers of his predecessor – Jan Kazimierz. The first unit of side troops with the title of leib guard was an infantry regiment of 400–500 people. First, its commander was Hieronim Augustyn Lubomirski, and from 1670 it was commanded by the Lithuanian pantler Stanisław Kazimierz Radziwiłł. Commanders of the regiment were at the same time commanders of the entire guard. The next military unit was a unit of Trabants expanded around 1671 to a dragoons’ regiment of 300 horses. The court guard also included: a regiment of dragoons on 200 horses, the Hungarian infantry cavalry (probably 100) under the command of Colonel Samuel Powierski, a light cavalry under the command of Captain Aleksander Kłodnicki (100 horses) and a small unit of royal Cossacks that mainly dealt with mail delivery. The guard organized in such a way fulfilled tasks related to the king’s protection, accompanied him during various ceremonies and took part in the wars waged by the Polish-Lithuanian Commonwealth. After the king’s death, part of his guard was incorporated into the crown army, but it was deprived of the status of a royal guard.

Keywords

EN

royal guard; Trabants; leib guard; Polish-Lithuanian army; 17th century

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2019
• Volume: 84
• Issue: 2
• Pages: 7-31

Dates

published

2019-06-01

Contributors

author

Hundert Zbigniew

• Zamek Królewski w Warszawie

References

• Ciesielski, Tomasz. “Potencjał militarny Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie polskiej wojny sukcesyjnej 1733–1735. Wybrane aspekty.” Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym 2 (2013): 81–117.
• Ciesielski, Tomasz. “Wpływ sztuki wojennej Orientu w wojskach Rzeczypospolitej.” In Staropolski ogląd świata. Rzeczpospolita między okcydentalizmem a orientalizacją, vol. 1: Przestrzeń kontaktów, edited by Filip Wolański and Robert Kołodziej, 97–111. Toruń: Adam Marszałek, 2009.
• Helcel, Antoni Zygmunt, ed. Listy Jana Sobieskiego do żony Marii Kazimiery. Kraków: Drukarnia C.K. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1860.
• Hirsch, Ferdinand, ed. Urkunden und Akctenstücke zur Geschichte des Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg, vol. 12. Berlin: Druck und Verlag von Georg Reimer, 1892.
• Hosäus, Wilhelm. Der Oberburggraf Ahasverus Lehndorff (1637–1688). Dessau: Baumgarten & Comp, 1867.
• Hundert, Zbigniew. “Działalność wojskowa i polityczna Hieronima Augustyna Lubomirskiego w latach 1669–1673 – glosa do biografii.” In Hortus bellicus. Studia z dziejów wojskowości nowożytnej, edited by Konrad Bobiatyński, Przemysław
• Gawron, Krzysztof Kossarzecki, Dariusz Milewski and Piotr Kroll, 385–404. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2017.
• Hundert, Zbigniew, ed. “Komput wojsk koronnych z podziałem chorągwi jazdy zaciągu polskiego na pułki 1673.” Studia z Dziejów Wojskowości 2 (2013): 311–323.
• Hundert, Zbigniew. “Komputowe oddziały rodziny królewskiej w kampanii mołdawskiej 1686 roku w świetle rozkazów i sprawozdania sejmowego hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jana Jabłonowskiego.” In Jarzmo Ligi Świętej? – Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, edited by Dariusz Milewski, 161–186. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2017.
• Hundert, Zbigniew. “Konfederacja szczebrzeszyńska 1672–1673 a ziemia bielska.” Przegląd Historyczny 107/2 (2016): 233–245.
• Hundert, Zbigniew. “‘Kopijników, czyli husarzy chorągwie, owo czoło wojska, owa nieodparta w wojnie potęga, powinny być pomnożone’ – Hetman Jan Sobieski a husaria koronna w latach 1667–1673.” In Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski i jego czasy (1665–1674), edited by Dariusz Milewski, 247–272. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2014.
• Hundert, Zbigniew. Między buławą a tronem. Wojsko koronne w walce stronnictwa malkontentów z ugrupowaniem dworskim w latach 1669–1673. Oświęcim: Napoleon V, 2014.
• Hundert, Zbigniew. “Oddziały Radziwiłłów w wojsku koronnym w dobie panowanie ‘królów rodaków’ (1669–1696).” In Radziwiłłowie w służbie Marsa, edited by Mirosław Nagielski and Karol Żojdź, 257–279. Warszawa: DIG, 2017.
• Hundert, Zbigniew. “Pozycja Jana III w wojsku koronnym w latach 1674–1683. Utrzymanie czy też utrata wpływów wypracowanych w czasie sprawowania godności hetmańskiej?” In Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674–1683, edited by Dariusz Milewski, 121–151. Warszawa: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, 2016.
• Hundert, Zbigniew. “Władysławów Denhoffów dwóch.” Przegląd Historyczny 107/2 (2016): 303–310.
• Kadzik, Dominik. “Wojsko nadworne na początku wojny Stefana Batorego z Gdańskiem w świetle akt skarbowych.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 19/1 (2017): 9–43.
• Kamieński, Andrzej. Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.
• Kaniewski, Jacek. Sejmiki koronne wobec problemów wewnętrznych za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669–1673). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.
• Kluczycki, Franciszek, ed. Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, vol. 1/2. Kraków: Akademia Umiejętności w Krakowie, 1881.
• Kochowski, Wespazjan. Roczniki Polski. Klimakter IV (1669–1673). Edited by Leszek Andrzej Wierzbicki. Warszawa: DIG, 2011.
• Korzon, Tadeusz. Dola i Niedola Jana Sobieskiego 1629–1674, vol. 2. Poznań: Kurpisz, 2005.
• Kucharski, Tomasz. “Uchwała o egzorbitancjach z sejmu elekcyjnego 1669 roku. Przyczynek do badań nad uprawnieniami prawodawczymi staropolskiego parlamentu w okresach bezkrólewi.” In Wolna elekcja w dawnej Rzeczypospolitej. Procedura, przebieg, publicystyka, edited by Aleksandra Ziober, 67–78. Wrocław: Wydawnictwo Piotr Kalinowski, 2014.
• Łopatecki, Karol. ‘Disciplina militaris’ w wojskach Rzeczypospolitej do połowy XVII wieku. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2012.
• Markowski, Władysław, ed. Pamiętniki kawalera de Beaujeu. Translated by Aleksander Kraushar. Kraków: Drukarnia Związkowa, 1883.
• Morsztyn, Zbigniew. Pogrom Turków pod Chocimiem 1673 r. Edited by Józef Kazimierz Plebański. Warszawa: [s.n.], 1889.
• Nagielski, Mirosław. “Chorągwie dworzańskie Jana Kazimierza podczas dwóch batalii kozackich 1649–1651.” In Gospodarka, ludzie, władza. Studia historyczne ofiarowane Juliuszowi Łukasiewiczowi w 75 rocznicę urodzin, edited by Michał Kopczyński and Antoni Mączak, 115–128. Warszawa: Wydawnictwo Krupski i S-ka, 1998.
• Nagielski, Mirosław. “Funkcje oddziałów gwardii królewskiej za panowania w Polsce dwóch ostatnich Wazów.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 33 (1990): 65–103.
• Nagielski, Mirosław. “Gwardia przyboczna Władysława IV (1632–1648).” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 26 (1984): 113–145.
• Nagielski, Mirosław. Liczebność i organizacja gwardii przybocznej i komputowej za ostatniego Wazy (1648–1668). Warszawa: Wydawnictwo UW, 1989.
• Nagielski, Mirosław. “Opinia szlachecka o gwardii królewskiej w latach 1632–1668.” Kwartalnik Historyczny 92/3 (1985): 549–576.
• Nagielski, Mirosław. “Powierski Samuel.” In Polski Słownik Biograficzny, vol. 28, 278–279. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984.
• Nagielski, Mirosław. “Radziwiłł Stanisław Kazimierz.” In Polski Słownik Biograficzny, vol. 30, 367–370. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987.
• Nagielski, Mirosław. “Społeczny i narodowy skład gwardii królewskiej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668).” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 30 (1988): 61–102.
• Nagielski, Mirosław. “Wkład jednostek gwardyjskich monarchy w wysiłek militarny Rzeczypospolitej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668).” In ‘W hetmańskim trudzie.’ Księga Pamiątkowa ku czci Profesora Jana Wimmera, edited by Zbigniew Hundert and Marek Wagner, 97–120. Oświęcim: Napoleon V, 2017.
• Ohryzko, Jozofat, ed. Volumina Legum, vol. 5. Petersburg: Nakładem i drukiem Jozofata Ohryzki, 1860.
• Plewczyński, Marek. Wojny i wojskowość polska XVI wieku, vol. 1: Lata 1500–1548. Oświęcim: Napoleon V, 2017.
• Przyboś, Adam, ed. Akta sejmikowe województwa krakowskiego, vol. 3: 1661–1673. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1959.
• Rudomicz, Bazyli. Efemeros czyli diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1565–1672, vol. 2: 1665–1672. Edited by Władysław Froch and Marian Lech Klementowski. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2002.
• Wagner, Marek. “Generałowie wojska polskiego w społeczeństwie Rzeczypospolitej czasów Jana III Sobieskiego (1668–1696).” In Społeczeństwo a wojsko, edited by Iwona Dacka-Górzyńska, Andrzej Karpiński and Mirosław Nagielski, 189–209. Warszawa: DIG, 2015.
• Wagner, Marek. Korpus oficerski wojska polskiego w drugiej połowie XVII wieku. Oświęcim: Napoleon V, 2015.
• Wagner, Marek. Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, vol. 2–3. Oświęcim: Napoleon V, 2014–2018.
• Wierzbicki, Leszek Andrzej. “Bunt malkontentów w połowie 1672 roku.” In Wobec króla i Rzeczypospolitej. Magnateria w XVI–XVIII wieku, edited by Ewa Dubas-Urwanowicz and Jerzy Urwanowicz, 377–390. Kraków: Avalon, 2012.
• Wierzbicki, Leszek Andrzej. Pospolite ruszenie w Polsce w drugiej połowie XVII wieku. Ostatnie wyprawy z lat 1670–1672. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011.
• Wimmer, Jan. Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1965.
• Wiśniewski, Krzysztof. Urząd marszałkowski koronny w bezkrólewiach XVII–XVIII wieku (1632–1736). Warszawa: Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, 2015.
• Woliński, Janusz, ed. “Relacja na sejm koronacyjny 1676 r. o pierwszym dwuleciu rządów Jana III.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 10/1 (1938): 125–137.
• Zwierzykowski, Michał, Robert Kołodziej and Andrzej Kamieński, eds. Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1668–1675. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2018.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2019.12