Oświeceni się śmieją: O «Próbie» Marivaux

• Authors: Majewska Małgorzata

Title variants

EN

The Enlightened Laugh: Marivaux’s «L’Épreuve»

Abstracts

EN

This article discusses a late play by Pierre de Marivaux: L'Épreuve (The Test), which premiered in 1740 at Comédie-Italienne. The piece is situated in the context of the author’s life and work, with particular regard to his conflict with Voltaire and his relations with Riccoboni’s actors. L'Épreuve is approached as exemplifying Marivaux’s typical comedy, in which under a seemingly light and trivial plot lies a “dark image of the human soul”, quite remote from Enlightenment optimism: fausse gaieté, to borrow the term used by Lech Sokół. The article offers an analysis of the characters’ motivations, focusing on the function of playing with their social position in the eponymous test. The interpretation – examples of marivaudage, dramaturgic solutions, the construction of the characters, and the finale – is based on an unpublished Polish translation by Jerzy Radziwiłowicz, juxtaposed with the French original. The article also discusses the Polish reception of L'Épreuve: in the theatre (Teatr Polski, Poznań, 1985), in the TV (Teatr Telewizji, 1985) and in the radio (Teatr Polskiego Radia, 2013), and addresses the differences between three Polish (unpublished) translations: by Stanisław Hebanowski, Ewa Bułhak, and Jerzy Radziwiłowicz.

Keywords

EN

Marivaux; Enlightment; comedy; Comédie-Italienne;; fausse gaieté; experimen; game; cruelty in comedy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2020
• Issue: 1(273)
• Pages: 25-50

Contributors

author

Majewska Małgorzata

• Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza

References

• Biancolelli, P. F., Riccoboni, F., & Romagnesi, J. A. (1732). Les Enfants trouvés ou le sultan poli par l’amour. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k58012940.texteImage
• Bielak, A. (2015). Przedmowa. W: J. E. Minasowicz, Pochwała niczego przypisana nikomu, Pochwała czegoś przypisana komuś (A. Bielak, & R. Bronikowska, oprac.). Warszawa–Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
• Brzostowiecka, M. (1985). Próba kontynuacji. Ekran, 33, 5.
• Deloffre, F. (1971). Une préciosité nouvelle: Marivaux et le maurivadage. Paris: Librairie Armand Colin.
• Fleury, J. (1881). Marivaux et le maurivaudage. Paris: E. Plon et Cie. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2065344.texteImage
• Frantz, P. (2012). L’Étrangeté du théâtre de Marivaux. Revue d’Histoire Littéraire de la France, 3, 549-560. https://doi.org/10.3917/rhlf.123.0549
• Fumaroli, M. (2017). Gdy Europa mówiła po francusku (W. Brzozowski, & J. M. Kłoczowski, tłum.). Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie.
• Gazagne, P. (1954). Marivaux par lui-même. Paris: Editions du Seuil.
• Haedens, K. (1985). Marivaux. W: P. de Marivaux, Próba (program teatralny). Poznań: Teatr Polski w Poznaniu.
• Hebanowski, S. (1979). [O Marivaux]. W: P. de Marivaux, Triumf miłości (program teatralny), Gdańsk: Teatr Wybrzeże.
• Hesse, H. (1984). Wilk stepowy (B. Mycielska, tłum.). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Jutrin, M. (1975). Le théâtre de Marivaux: une phénoménologie du cɶur. Dix-huitième siècle, 7, 157-179. https://www.persee.fr/doc/dhs_0070-6760_1975_num_7_1_1076
• Kusztelski, B. (1985). Zabawny bibelocik. Gazeta Poznańska, 102. http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/270283.html
• Larroumet, G. (1894). Marivaux, sa vie et ses œuvres, d’après de nouveaux documents. Paris: Librairie Hachette et Cle. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k298444w.texteImage
• Lassalle, J. (2009). Niezwykły kawaler albo Wątpliwy triumf cnoty (E. Bułhak, tłum.). W: P. de Marivaux, Umowa, czyli łajdak ukarany (program teatralny). Warszawa: Teatr Narodowy.
• Marivaux, P. de. (1916). Igraszki trafu i miłości (T. Żeleński Boy, tłum.). W: P. de Marivaux, Komedye (t. 1). Warszawa–Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego. https://polona.pl/item/komedye-t-1,MjQ0MTMwOA/3/#info:metadata
• Marivaux, P. de. (n.d.). Próba (E. Bułhak, tłum.). [Tekst nieopublikowany]. Biblioteka Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, sygn. 9129.
• Marivaux, P. de. (n.d.). Próba (S. Hebanowski, tłum.). [Tekst nieopublikowany, maszynopis]. Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, sygn. rkps T-4386/I.
• Marivaux, P. de. (n.d.). Próba (J. Radziwiłowicz, tłum.). [Tekst nieopublikowany]. Teatr Narodowy w Warszawie.
• Marivaux, P. de. (1946). Théâtre complet (J. Fournier, M. Bastide, eds., vol. 1-2). Paris: Les Editions nationales.
• Marivaux, P. de. (1959). Życie Marianny (J. Rogoziński, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Marivaux, P. de. (autor), Wojtaszek E. (reżyser) (2013, 15 grudnia). Próba (nagranie Teatru Polskiego Radia). Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny.
• Musset, A. de. (1953). Nie igra się z miłością (T. Boy-Żeleński, tłum.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Pougin, A. (1885). Dictionnaire historique et pittoresque du thêâtre et des arts qui s’y rattachent. Paris: Librairie de Firmin-Didot et Cie. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2043674.texteImage
• Said, E. W. (2017). Za fasadą Così fan tutte. W: E. W. Said, O stylu późnym: Muzyka i literatura pod prąd (B. Kopeć-Umiastowska, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
• Spacagna, A. (1990). Le Jeu linguistique et les preuves dans L’Épreuve. In R. Lathuillère (ed.), Langue, littérature du XVIIe et XVIII siècle: mélanges offertes à M. le Professeur Frédéric Deloffre. Paris: Editions Sedes .
• Sokół, L. (2009). Marivaux odzyskany. W: P. de Marivaux, Umowa, czyli łajdak ukarany (program teatralny). Warszawa: Teatr Narodowy.
• Sokół, L. (2001). Watteau, Marivaux, fêtes galantes, czyli co może się wydarzyć w ogrodzie? Biuletyn Historii Sztuki, 1-4, 125-141.
• Teatr. (1985). Życie Literackie, 29, 14. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/publication?id=11905&tab=3
• Wojtaszek, E., & Radziwiłowicz, J. (2013). Edward Wojtaszek i Jerzy Radziwiłowicz opowiadają o słuchowisku na podstawie dramatu Pierre’a de Marivaux (2013). https://www.polskieradio.pl/8/433/Artykul/1001848,Zwodnicza-komedia-czyli-Proba-Pierre%e2%80%99a-de-Marivaux
• Żeleński-Boy, T. (1916). Od tłumacza. W: P. de Marivaux, Komedye (T. Boy-Żeleński, tłum., t. 1, s. I-XX). Warszawa–Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego. https://polona.pl/item/komedye-t-1,MjQ0MTMwOA/3/#info:metadata

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.36744/pt.16