Sukcesja codzienności. Mechanizmy międzypokoleniowej transmisji stylów życia polskiej klasy średniej

• Authors: Bielińska Magdalena
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podejmuję problem międzypokoleniowej transmisji stylu życia klasy średniej we współczesnej Polsce. Styl życia uznaję za kulturową charakterystykę położenia społecznego, umożliwiającą reprodukcję i stabilizację klasy średniej. Poprzez użycie trzech procedur metodologicznych, tj. 1) reanalizy danych pochodzących sprzed dwóch dekad, 2) rewizyty badawczej po latach do rodziców z klasy średniej oraz 3) wywiadów z ich dziedzicami, dokonuję porównań w czasie i pomiędzy pokoleniami. Dokonuję interpretacji wybranych obszarów stylu życia przedstawicieli klasy średniej w terminach refleksyjności – habitusu. Wyróżnione typy mechanizmów transmisji stylu życia (celowy, niezamierzony, naśladowczy, nawykowy) identyfikuję w takich aspektach, jak style wychowawcze i wartości, aspiracje edukacyjne i zawodowe, stosunek do własności i style zamieszkiwania oraz style zarządzania pieniędzmi. Wykazuję istnienie międzypokoleniowej transmisji oraz ciągłość rodzinnie przekazywanych zasad realizacji stylów życia. Stwierdzony w danych badawczych wysiłek podejmowany przez rodziców klasy średniej w celu formatowania przekazu stylożyciowego może mieć istotne konsekwencje dla trwałości tego wycinka struktury społecznej.

Keywords

PL

styl życia; klasa średnia; reanaliza; międzypokoleniowa transmisja; rewizyta

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2024
• Issue: 2
• Pages: 109–137

Contributors

author

Bielińska Magdalena

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN

References

• Adams, Matthew. 2006. Hybridizing Habitus and Reflexivity: Towards an Understanding of Contemporary Identity? Sociology, 40, 3: 511–28.
• Ball, Stephen J. 2003. Class Strategies and the Education Market. The Middle Class and Social Advantage. London: Routledge.
• Bandelj, Nina, Michelle Spiegel. 2023. Pricing the Priceless Child 2.0: Children as Human Capital Investment. Theory and Society, 52, 5: 805–30.
• Bauman, Zygmunt. 2006. Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Beck, Ulrich, Anthony Giddens, Scott Lash. 2009. Modernizacja refleksyjna: polityka, tradycja i estetyka w porzą̨dku społecznym nowoczesności. Przekład Jacek Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Beck, Ulrich. 2004. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Przekład Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Berger, Peter, Thomas Luckmann. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy. Przekład Józef Niźnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bogunia-Borowska, Małgorzata. 2015. Obraz nowej klasy średniej w telewizyjnych programach kulinarnych. Studia Socjologiczne, 1, 216: 119–48.
• Bourdieu, Pierre. 1977. Outline of a Theory of Practice. Cambridge University Press.
• Bourdieu, Pierre. 1990. The Logic of Practice. Stanford University Press.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja: społeczna krytyka władzy są̨dzenia. Przekład Piotr Biłos. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bourdieu, Pierre. 2008. Zmysł praktyczny. Przekład Maciej Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Burawoy, Michael. 2003. Revisits: An Outline of a Theory of Reflexive Ethnography. American Sociological Review, 68, 5: 645–79.
• Caplow, Theodore, Bruce A. Chadwick. 1979. Inequality and Life-Styles in Middletown, 1920-1978. Social Science Quarterly, 60, 3: 364–86.
• Cebula, Michał. 2018a. Wszechstronność upodobań kulinarnych. O dystynktywnych i komunikacyjnych właściwościach jedzenia. Forum Socjologiczne, 9: 131–50.
• Cebula, Michał. 2018b. Społeczne uwarunkowania odbioru sztuki. Pomiędzy dyspozycją estetyczną a pluralizmem nastawień. Studia Socjologiczne, 2, 229: 115–45.
• Cebula, Michał. 2019. Beyond Social Class and Status. The Network Embeddedness of Music Consumption. Przegląd Socjologiczny, 2, 68: 81–105.
• Cebula, Michał, Aleksandra Perchla-Włosik. 2014. Młodzi konsumenci wobec wyzwań współczesnej konsumpcji w perspektywie rynku mody i teorii socjokulturowych. Handel Wewnętrzny, 4, 351: 43–54.
• Clark, Terry Nichols, Seymour Martin Lipset. 1991. Are Social Classes Dying? International Sociology, 6, 4: 397–410.
• Cockerham, William C. 2013. Bourdieu and an Update of Health Lifestyle Theory. In: William C. Cockerham, eds. Medical Sociology on the Move: New Directions in Theory. Dordrecht: Springer Netherlands, 127–54.
• De Graaf, Nan-Dirk, Paul de Graaf. 1988. Family background, postmaterialism and life style. Netherlands Journal of Social Sciences, 24: 50–64.
• Domański, Henryk. 2002. Polska klasa średnia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Sp. z o.o.
• Domański, Henryk. 2007. Struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Domański, Henryk. 2015. Otwartość struktury społecznej: teoria i wyniki analiz. Nauka, 2: 25–50.
• Domański, Henryk, Bogdan W. Mach, Dariusz Przybysz. 2019. Otwartość polskiej struktury społecznej: 1982–2016. Studia Socjologiczne, 1, 232: 25–63.
• Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2021. Dystynkcje muzyczne. Stratyfikacja muzyczna i gusty muzyczne Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2022. Praktyki wychowawcze a transmisja wzorów kulturowych w rodzinie. Kultura i Społeczeństwo, 66, 1: 123–48.
• Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna M. Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2023. Seriale telewizyjne a dystanse klasowe w Polsce. Studia Socjologiczne, 1, 248: 115–43.
• Domański, Henryk, Dariusz Przybysz, Katarzyna Wyrzykowska, Kinga Zawadzka. 2020. The Homology of Musical Tastes in Poland. Studia Socjologiczne, 4, 239: 183–211.
• Domański, Henryk, Karpiński Zbigniew, Dariusz Przybysz, Justyna Straczuk. 2015. Wzory jedzenia a struktura społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Eijck, Koen van, Bertine Bargeman. 2004. The Changing Impact of Social Background on Lifestyle: ‘Culturalization’ Instead of Individualization? Poetics, 32, 6: 447–69.
• Eijck, Koen van, Hans Mommaas. 2004. Leisure, Lifestyle, and the New Middle Class. Leisure Sciences, 26, 4: 373–92.
• Featherstone, Mike. 1987. Lifestyle and Consumer Culture. Theory, Culture & Society, 4, 1: 55–70.
• Featherstone, Mike. 1991. Consumer Culture and Postmodernism. London: SAGE.
• Florida, Richard. 2010. Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego. Przekład Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala. Warszawa: NCK.
• Giddens, Anthony. 2002. Nowoczesność i tożsamość: Ja i społeczeństwo w epoce później nowoczesności. Przekład Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Graaf, Nan Dirk De, Paul De Graaf. 1988. Family Background, Postmaterialism and Life Style. Netherlands Journal of Social Sciences, 24: 50–64.
• Jarness, Vegard. 2017. Cultural vs Economic Capital: Symbolic Boundaries within the Middle Class. Sociology, 51, 2: 357–73.
• Kallunki, Jarmo, Semi Purhonen. 2017. Intergenerational Transmission of Cultural Capital in Finland. Finnish Journal of Social Research, 10, 1: 101–11.
• Kallunki, Jarmo. 2022. Social and Cultural Mobility: Rising to the Middle Class and Cultural Practices in Contemporary Finland. European Sociological Review, XX: 1–17.
• Katz-Gerro, Tally, Sharon Raz, Meir Yaish. 2007. Class, Status, and the Intergenerational Transmission of Musical Tastes in Israel. Poetics, 35, 2–3: 152–67.
• Kraaykamp, Gerbert. 2001. Parents, Personality and Media Preferences. Communications, 26: 15–38.
• Kraaykamp, Gerbert. 2003. Literary Socialization and Reading Preferences. Effects of Parents, the Library, and the School. Poetics, 31, 3–4: 235–57.
• Kraaykamp, Gerbert, Paul Nieuwbeerta. 2000. Parental background and lifestyle differentiation in Eastern Europe: social, political, and cultural intergenerational transmission in five former socialist societies. Social Science Research, 29, 1: 92–122.
• Lahire, Bernard. 2008. The Individual and the Mixing of Genres: Cultural Dissonance and Self-Distinction. Poetics, 36, 2: 166–88.
• Lareau, Annette. 2002. Invisible Inequality: Social Class and Childrearing in Black Families and White Families. American Sociological Review, 67, 5: 747–76.
• Lareau, Annette. 2003. Unequal Childhoods: Class, Race, and Family Life. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
• Leguina, Adrian, Irmak Karademir-Hazir, Francisco Azpitarte. 2022. Exploring Patterns of Children’s Cultural Participation: Parental Cultural Capitals and Their Transmission. Consumption and Society, 1, 1: 170–96.
• Lenartowicz, Michał. 2023. Sport nasz powszedni. Praktyki konsumpcji sportowej Polaków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Łukasiuk, Magdalena, Marcin Jewdokimow. 2014. Socjologia zamieszkiwania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.
• Lynd, Robert Staughton, Helen Merrell Lynd. 1929. Middletown: A Study in Modern American Culture. New York: Harcourt, Brace.
• Marrese, Tiana, Itay Greenspan, Tally Katz-Gerro, Femida Handy. 2024. Intergenerational Transmission of Pro-Environmental Behaviors: Do Grandparents’ Environmental Behaviors Influence Grandchildren? Sociological Spectrum, 44, 1: 1-15.
• Matuchniak-Krasuska, Anna. 2015. Koncepcja habitusu u Pierre’a Bourdieu. Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris, 31, 4: 77–111.
• Mead, Margaret. 2000. Kultura i tożsamość: studium dystansu międzypokoleniowego. Przekład Jacek Hołówka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mohr, John, Paul DiMaggio. 1996. The Intergenerational Transmission of Cultural Capital. In: M. Wallace. ed. Research in Social Stratification and Mobility. JAI Press, 167–199.
• Mokrzycki, Edmund. 1994. Nowa klasa średnia? Studia Socjologiczne, 1, 132: 37–52.
• Mroczkowska, Dorota. 2020. Zrozumieć czas wolny. Przeobrażenia, tożsamość, doświadczanie. Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Nagel, Ineke. 2009. Cultural Participation between the Ages of 14 and 24: Intergenerational Transmission or Cultural Mobility. European Sociological Review, 26, 5: 541–56.
• Nagel, Ineke, Harry B.G. Ganzeboom. 2002. Participation in Legitimate Culture: Family and School Effects from Adolescence to Adulthood. Netherlands Journal of Social Sciences, 38, 2: 102–20.
• Nagel, Ineke, Yannick Lemel. 2019. The Effects of Parents’ Lifestyle on Their Children’s Status Attainment and Lifestyle in the Netherlands. Poetics, 74 (June).
• Notten, Natascha, Gerbert Kraaykamp, Ruben P. Konig. 2012. Family Media Matters: Unraveling the Intergenerational Transmission of Reading and Television Tastes. Sociological Perspectives, 55, 4: 683–706.
• Notten, Natascha, Gerbert Kraaykamp. 2009. Parents and the Media. A Study of Social Differentiation in Parental Media Socialization. Poetics, 37, 4: 185–200.
• Olcoń-Kubicka, Marta. 2020. Pursuit of Fairness in Household Financial Arrangements among Young Middle-Class Couples in Poland. Journal of Consumer Culture, 20, 2: 156–74.
• Pakulski, Jan, Malcolm Waters. 1996. The Death of Class. London: SAGE Publications.
• Palska, Hanna. 1999. Styl życia. Stan badań i nowe potrzeby badawcze. W: D. Gawin, red. Homo Eligans. Społeczeństwo świadomego wyboru. Księga Jubileuszowa ku czci Andrzeja Sicińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Palska, Hanna. 2002. Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Petev, Ivaylo D. 2013. The Association of Social Class and Lifestyles: Persistence in American Sociability, 1974 to 2010. American Sociological Review, 78, 4: 633–61.
• Rosenlund, Lennart. 2019. The Persistence of Inequalities in an Era of Rapid Social Change. Comparisons in Time of Social Spaces in Norway. Poetics, 74: Art. 101323.
• Sadura, Przemysław. 2015. Przemiany stylu edukacyjnego klasy ludowej w Polsce. Edukacja, 4: 33–50.
• Schmooler, Gustaw. 1897. War verstehen wir unter dem Mittelstand? Gottingen: Vandenhoeck und Ruprecht.
• Siciński, Andrzej, red. 1980. Problemy teoretyczne i metodologiczne badań stylu życia. Warszawa: IFiS PAN.
• Siciński, Andrzej, red. 1988. Style życia w miastach polskich (u progu kryzysu). Wrocław: Ossolineum.
• Siciński, Andrzej. 1976. Styl życia: koncepcje, propozycje. Warszawa: PWN.
• Siciński, Andrzej. 1978. Styl życia: przemiany we współczesnej Polsce. Warszawa: PWN.
• Siciński, Andrzej. 2002. Styl życia, kultura, wybór: szkice. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Stebbins, Robert A. 1982. Serious Leisure: A Conceptual Statement. The Pacific Sociological Review, 25, 2: 251–272.
• Stebbins, Robert A. 2011. The Idea of Leisure. First Principles. New Brunswick, London: Transaction Publishers.
• Straczuk, Justyna. 2022. Kwestia smaku. O klasowym wymiarze upodobań kulinarnych, alternatywnych systemach wartości i legitymizacji nierówności społecznych. Studia Socjologiczne, 2, 245: 33–57.
• Sullivan, Alice. 2011. The Intergenerational Transmission of Lifestyles. Zeitschrift Für Soziologie Und Sozialpsychologie, 50, 1: 196–222.
• Szafraniec, Krystyna. 2022. Pokolenie i polskie zmiany. 45 lat badań wzdłuż czasu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tarkowska, Elżbieta. 1992. Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje. Warszawa: IFiS PAN.
• Tarkowska, Elżbieta. 2000. Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce. Warszawa: Typografika.
• Veal, Anthony J. 2001. Leisure, Culture and Lifestyle. Loisir et Societe / Society and Leisure, 24, 2: 359–76.
• Veal, Anthony J. 2017. The Serious Leisure Perspective and the Experience of Leisure. Leisure Sciences, 39, 3: 205–223.
• Veblen, Thorstein. 2008. Teoria klasy próżniaczej. Przekład Janina Frentzel-Zagórska. Warszawa: Muza.
• Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Przekład Dorota Lachowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Weingartner, Sebastian, Jörg Rössel. 2019. Changing Dimensions of Cultural Consumption? The Space of Lifestyles in Switzerland from 1976 to 2013. Poetics, 74.
• Wyrzykowska, Katarzyna M. 2017. Muzyka, młodzież i styl życia. O uczestnictwie w kulturze muzycznej warszawskiej młodzieży. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
• Zawadzka, Kinga. 2023. Roczniki siedemdziesiąte. Styl życia i wartości inteligencji średniego pokolenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zelizer, Viviana A.1994. The Social Meaning of Money. New York: Basic Books.
• Zelizer, Viviana A. 1985. Pricing the Priceless Child: The Changing Social Value of Children. Princeton University Press.
• Zelizer, Viviana A. 2010. Economic Lives: How Culture Shapes the Economy. Princeton University Press.

Identifiers

DOI

doi: 10.24425/sts.2024.151013