Obrazy Okrągłego Stołu w 25. rocznicę rozmów w Magdalence. Modele wyjaśniania i oceny obecne w polskim dyskursie prasowym

• Authors: Kubala Konrad

Title variants

EN

Images of the Round Table on the tweny-fifth anniversary of the discussions in Magdalenka. Types of explanation and evaluation in the Polish press debates

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja praktyk uwewnętrzniania, naturalizacji i uniwersalizacji różnych obrazów rozmów „okrągłostołowych” w polskim dyskursie prasowym, tj. na łamach „Gazety Wyborczej” (9 artykułów), „Naszego Dziennika” (6 artykułów), „Trybuny” (11 artykułów), „Polityki” (12 artykułów), „Newsweeka” (9 artykułów) i „Tygodnika Powszechnego” (10 artykułów) w 20. rocznicę rozmów w Magdalence oraz porównanie ich z tymi, które pojawiły się pięć lat później w „Do Rzeczy” (7 artykułów) oraz „W Sieci” (4 artykuły). Rekonstrukcji prasowych narracji dotyczących jednego z najistotniejszych momentów przełomowych w polskim życiu” politycznym, społecznym, kulturowym towarzyszy wiele założeń teoretycznych. Najważniejsze z nich wiążą się z wpływem dyskursu publicznego na kulturę polityczną, pamięć społeczną oraz podziały socjopolityczne dominujące w danym państwie. Najciekawsze badawczo okazują się więc nie tyle same „wizerunki” rozmów okrągłostołowych, ile próby ich interpretacji i ewaluacji obecne na łamach wymienionych czasopism. To one bowiem decydują o ostatecznym kształcie polskiego dyskursu publicznego o nieodległej przeszłości, której Okrągły Stół jest najbardziej wyrazistym symbolem. W opinii autora, ocena tego liminalnego okresu najnowszej historii Polski w sposób zasadniczy wpływa na dominujące dzisiaj wzory komunikowania publicznego. Problemem badawczym, który zostaje podjęty w artykule jest charakterystyka i analiza „obrazów” Okrągłego Stołu obecnych w polskiej prasie. Ponadto, podejmuję zagadnienie wpływu tych obrazów na funkcjonowanie współczesnych podziałów socjopolitycznych w Polsce. Nieprzekładalność perspektyw w dyskursie o tak znaczącym wydarzeniu w historii zbiorowej implikuje mało koherentne sposoby instytucjonalizacji polityki pamięci przez różne środowiska polityczne i społeczne. Brak konsensu substancjalnego w odniesieniu do oceny i interpretacji wydarzeń Okrągłego Stołu nie może pozostawać bez wpływu zarówno na rzeczywiste poczucie tożsamości wspólnotowej, jak i wzory instytucjonalizacji polskiego życia publicznego. Charakterystyka polskiego dyskursu prasowego o Okrągłym Stole możliwa była dzięki wykorzystaniu wybranych narzędzi badawczych z zakresu analizy dyskursu.

EN

This article aims to present practices of internalization, naturalization and universalization surrounding different images of the Polish Round Table in the press discourse published on the twentieth anniversary of the talks in Magdalenka, using examples of such newspapers and weeklies as: “Gazeta Wyborcza” (9 articles), “Nasz Dziennik” (6 articles), “Trybuna” (11 articles), “Polityka” (12 articles), “Newsweek” (9 articles), “Tygodnik Powszechny” (10 articles), comparing them with those which appeared five years later in “Do Rzeczy” (7 articles) and “W Sieci” (4 articles). The reconstruction of the press narratives about one of the most important breakthroughs in the Polish political, social and cultural life 20 years after the fact is accompanied by many theoretical assumptions. The most important are related to the influence of public discourse on social memory and the prevailing socio-political cleavages. The most interesting aspect for the researcher turned out to be the attempts to interpret and evaluate the images of the Round Table in the analyzed newspapers. This is because they help determine the final shape of the Polish public discourse about the recent past, in which the Round Table Talks is the most important symbol. In author’s opinion, the way of evaluating that breakthrough period in modern Polish history has a major influence on the frame of the discourse. The research problem that was undertaken in the article was to characterize and analyze the “images” of the Round Table present in the Polish press. The author also analyzes the issue of the impact of these images on the contemporary socio-political cleavages in Poland. He argues that difficulties in reaching consensus on recent historical events is one of the main differences between the Central European and Western countries. Untranslatability perspectives in the discourse concerning such an important event in Poland’s collective history implies less coherent ways of institutionalizing memory policy by various political and social environments. The lack of any substantial consensus concerning the evaluation and interpretation of the Round Table cannot fail to impact both the actual identity of the community as well as the institutionalized patterns of Polish public life. Characteristics of the Polish press discourse concerning the Round Table was made by using multiple research tools of discourse analysis.

Keywords

PL

dyskurs prasowy; dyskurs publiczny; społeczne reprezentacje; retoryka; elity symboliczne

EN

press discourse; public discourse; social representation; rhetoric; symbolic elites

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2015
• Volume: LXIV (64)
• Issue: 2
• Pages: 131-155

Dates

published

2015

Contributors

author

Kubala Konrad

• Katedra Socjologii Polityki i Moralności Instytut Socjologii, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytet Łódzki

References

• Antoszewski A., Herbut R., 2006, Systemy polityczne współczesnej Europy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Appadurai A., 2009, Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniew, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Borodziej W., Garlicki A. (red.), 2004, Okrągły Stół – dokumenty i materiały, tom I i II, Warszawa: Kancelaria Prezydenta RP.
• Bourdieu P., 2005, The Political Field, The Social Sciences Field and the Journalistic Field, (in:) Benson R.E. Neveu E. (eds.) Bourdieu and the Journalistic Field, Cambridge – Malden.
• CBOS, 2009, O upadku komunizmu i głównych aktorach przemian, 2.10.2009. Komunikat nr 4086.
• Czyżewski M., 1997, W stronę teorii dyskursu publicznego, (w:) M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.).
• Czyżewski M., 2006, Dyskursy pro- i antyeuropejskie. Polaryzacja i „praca pośrednicząca”. (Zarys problematyki badawczej), (w:) A. Horolets (red.), Europa w polskich dyskursach, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Czyżewski M., 2008, Demokracja i różnica – wersja polska, (w:) J. Mucha, E. Narkiewicz-Niedbalec, M. Zielińska (red.), Co nas łączy, co nas dzieli? Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Czyżewski M., 2014, Praca pośrednicząca w debatach publicznych, (w:) M. Czyżewski, K. Franczak, M. Nowicka, J. Stachowiak (red.), Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
• Czyżewski M., Dunin K., Piotrowski A. (red.), 2010, Cudze problemy. O ważności tego, co nie ważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (red.), 1997, Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Kraków: Aureus.
• Fairclough N., 2003, Analysing Discourse: Textual Analysis for Social Research, London: Routledge.
• Fik M., 1991, Etos i życie, „Gazeta Wyborcza” 14.09.
• Kłosiński M., 1994, Obraz bezrobocia i bezrobotnych w polskiej prasie, „Kultura i społeczeństwo”, XXXVIII, nr 3.
• Kotras M., 2013, Dwa światy, dwie narracje. Retoryka tygodników opinii „W Sieci” i „Polityka”, (w:) K. Kubala i K. Messyasz (red.), Polityka, ekonomia, ideologia. Socjologia polityki wobec współczesnych problemów władzy, „Folia Sociologica” 46.
• Lipiński A., 2008, Mitologizacja czy dyskursywna reprezentacja? Okrągły stół, Magdalenka i „gruba kreska” jako kategorie dyskursu prawicy, (w:) B. Szklarski (red.), Mity, symbole i rytuały we współczesnej polityce. Szkice z antropologii polityki, Warszawa: WN „Scholar”.
• Moscovici S., 1984, The Phenomenon of Social Reprezentations, (w:) S. Moscovici, R.M. Farr (red.), Social Representations, Cambridge: Cambridge University Press.
• Moscovici S., 2000, Social Representations: Explorations in Social Psychology, Cambridge: Polity Press.
• Nijakowski L., 2004, Znaczenie analizy dyskursu dla socjologii narodowości, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
• Nijakowski L., 2008, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Nowicka M., 2014, Spory wokół książek Jana Tomasza Grossa w świetle postfoucaultowskiej analizy dyskursu, (w:) M. Czyżewski, K. Franczak, M. Nowicka, J. Stachowiak (red.), Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
• OBOP, 1989, Opinie o obradach „okrągłego stołu” - marzec 1989 (1989-03-07, K.12/514/89).
• Ost D., 1990, Solidarity and the Politics of Anti-Politics: Opposition and Reform In Poland since 1988, Philadelphia: Temple University Press.
• Popper K., 1993, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, tom II: Wysoka fala proroctw: Hegel, Marks i następstwa, Warszawa: PWN.
• Robin R., 1980, Badanie pól semantycznych: doświadczenia Ośrodka Leksykologii Politycznej w Saint Cloud, (w:) M. Głowiński (red.), Język i społeczeństwo, Warszawa: Czytelnik.
• Szacka B., 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
• Śpiewak P., (wstęp, wybór i układ), 2000, Spór o Polskę 1989–1999. Wybór tekstów prasowych, Warszawa: PWN.
• Trutkowski C., 2000, Społeczne reprezentacje polityki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
• Trutkowski C., 2006, Społeczne reprezentacje historii PRL, (w:) J. Raciborski (red.), Elity rządowe III RP 1997–2004. Portret socjologiczny, Warszawa: Wydawnictwo Trio.

Identifiers

ISSN

0033-2356