Marginalizacja i wykluczenie społeczne jako trwałe cechy rzeczywistości społecznej

• Authors: Oliwa-Ciesielska Monika

Title variants

EN

Marginalization and social exclusion as permanent features of social reality

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problemy marginalizacji i wykluczenia w kontekście ich trwałości w rzeczywistości społecznej w Polsce. Opracowanie wskazuje na płynne rozumienie tych kategorii pojęciowych, wykorzystywanie ich w debacie i wiązanie z różnorodnymi problemami społecznymi. Skutkuje to zgodą na ich nadmierną inkluzyjność. Swobodne interpretacje znaczeń marginalizacji i wykluczenia, jakie od lat mają miejsce w debatach naukowych i pozanaukowych, utrudniają jednoznaczne definiowanie tych kategorii. Artykuł odnosi się do nowych aspektów marginalizacji i wykluczenia przejawiających się np. w aspekcie gettoizacji, która w Polsce jest możliwa dzięki dążeniu do różnicowania przestrzeni, jej waloryzowania i segregowania dla poszczególnych kategorii społecznych. Istotnym aspektem artykułu jest wskazanie na banalizację wykluczenia i marginalizacji, które można dostrzec w kreowanych stylach zachowań (np. freeganie), karykaturalnie odzwierciedlających sposób funkcjonowania przypisywany dotąd skrajnie ubogim. Wa żnym wątkiem podjętym w artykule jest skupienie się na wyzwaniach realnej inkluzji społecznej, która w Polsce jest przedmiotem zainteresowania wielu instytucji pomocy społecznej.

EN

The article addresses the issue of persistence of marginalization and exclusion in Polish social reality. The study discusses vague and flexible understanding of these two categories in a public debate and connecting them with various social problems. This results with all-embracing notions of marginalisation and inclusion. Casual interpretations of meanings of marginalization and exclusion, which have been occurring for years in scientific and non-scientific debates impede forming a clear-cut definition of these categories. The article points to new manifestations of marginalization and exclusion, present for example in ghettoization. The goal of the article is to discuss the trivialization of the notions of exclusion and marginalization. This can be seen in such lifestyles as freeganism which resemble coping strategy used by people living in absolute with poverty. Against this backdrop the article presents the challenges of social inclusion and social assistance.

Keywords

PL

marginalizacja społeczna; wykluczenie społeczne; inkluzja społeczna; gettoizacja

EN

social marginalization; social exclusion; social inclusion; ghettoization

• Publisher: Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje
• Year: 2016
• Issue: 35(4)
• Pages: 109-125

Contributors

author

Oliwa-Ciesielska Monika

• Instytut Socjologii UAM, Zakład Badań Problemów Społecznych i Pracy Socjalnej

References

• Auletta, K. (1982). The Underclass. New York: Vintage Books.
• Barczykowska, A. (2011). Kapitał społeczny a zjawiska patologii społecznej w wielkim mieście. Kraków: Impuls.
• Damon, J. (2012). Wykluczenie. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Domański, H. (1994). Społeczeństwa klasy średniej. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Folgheraiter, F. (2012). The mystery of social work. Trento: Centro Studi Erickson.
• Frieske, K.W. (red.) (2004). Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Frieske, K.W. (red.) (1999). Marginalność i procesy marginalizacji. Warszawa: Instytut Filo-zofii i Socjologii PAN.
• Frysztacki, K. (2009). Socjologia problemów społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Giddens, A. (2004). Socjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jacyno, M. (1997). Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre'a Bourdieu. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Jałowiecki, B., Łukowski, W. (red.) (2007). Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. War-szawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kalinowski, M., Niewiadomska, I. (red.) (2010). Skazani na wykluczenie!?. Lublin: Wydaw-nictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Kotlarska-Michalska, A. (2011). Możliwości rozwiązywania problemów społecznych poprzez poszerzanie zakresów ról zawodowych pracowników socjalnych. W: K. Piątek, K. Szymańska-Zybertowicz (red.), Profesjonalna praca socjalna. Nowy paradygmat czy niedokończone zadanie?. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
• Kowalak, T. (1998). Marginalność i marginalizacja społeczna. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
• Niesporek, A., Trembaczowski, Ł., Warczok, T. (2013). Granice symboliczne. Studium praktyk kulturowych na przykładzie działań zawodowych pracowników socjalnych. Kraków: NOMOS, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Nóżka, M. (2016). Społeczne zamykanie (się) przestrzeni. O wykluczeniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Oliwa-Ciesielska, M. (2002). Marginalizujący charakter instytucji pomocy społecznej a pomoc bezdomnym. Praca Socjalna, nr 3, s. 49-63.
• Park, R.E. (1928). Human Migration and the Marginal Man. American Journal of Socio- logy, nr 33(8). Cyt. za Frieske, K.W. (red.) (1999). Marginalność i procesy marginalizacji. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
• Poławski, P. (1997). Kulturowe znaczenie underclass. Spór o sens terminu a polska trans-formacja. W: K.W. Frieske (red.), Ofiary sukcesu. Zjawiska marginalizacji społecznej w Polsce. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Poławski, P. (2007). Wykluczenie i szanse społecznej partycypacji. W: A. Kojder, Jedna
• Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne. Kraków: Wydawnictwo WAM, PAN.
• Przymeński, A., Oliwa-Ciesielska, M. (2014). Publiczna pomoc mieszkaniowa a demarginalizacji społeczna ludności ubogiej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
• Racław, M. (2015). Kwestia opieki nad osobami starszymi a zaufanie społeczne. W: E. Giermanowska, M. Racław, M. Rymsza (red.), Kwestia społeczna u progu XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sen, A. (2002). Rozwój i wolność. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Szarfenberg, R. http://www.ekonomiaspoleczna.pl/files/ekonomiaspoleczna.pl/public/Biblioteka/2006.4.pdf [dostęp: 22.11.2016].
• Szatur-Jaworska, B. (2010). Ubóstwo i wykluczenie społeczne seniorów. W: R. Szarfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss, Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Perspektywa poznawcza. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
• Tabin, M. (2009). Wykluczanie jako postawa. W: A. Jasińska-Kania, S. Łodziński (red.),
• Obszary i formy wykluczenia etnicznego w Polsce. Mniejszości narodowe, imigranci, uchodźcy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Tarkowska, E. (1999). Świat społeczny biednych a koncepcja kultury ubóstwa. Polityka Społeczna, nr 11-12, s. 3-6
• Tarkowska, E. (2006). Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje i polskie problemy.
• W: J. Wasilewski (red.), Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wilson, W.J. (1993). The Underclass: Issues, Perspectives and Public Policy. W: W.J. Wil-son (red.), The Ghetto Underclass, Social Science Perspectives. Newbury Park-London-New Delhi: SAGE Publications.
• Wilson, W.J. (1978). The Declining Significance of Race. Chicago: The University of Chicago Press.
• Wilson, W.J. (1987). The Truly Disadvantaged: The Inner City, the Underclass, the Public Policy. Chicago: The University of Chicago Press.
• Wnuk-Lipiński, E. (2005). Socjologia życia publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Woźniak, W. (2012). Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wódz, K. (2011). Terytorializacja polityki społecznej a środowiskowa praca socjalna. W: K. Piątek, K. Szymańska-Zybertowicz (red.), Profesjonalna praca socjalna. Nowy paradygmat czy niedokończone zadanie?. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
• Wódz, K. (1999). Profesjonalizm jako podstawowy wyznacznik tożsamości zawodowej pracownika socjalnego. W: A. Niesporek, K. Wódz (red.), Praca socjalna w Polsce. Badania, kształcenie, potrzeby praktyki. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
• Wódz, K. (2008). Perspektywy rozwoju służb społecznych w Polsce. Dylematy kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników socjalnych. W: K. Marzec-Holka, A. Rutkowska, M. Joachimowska (red.), Praca socjalna i polityka społeczna — obszary współdziałania wobec wykluczenia społecznego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.