„W zdrowym ciele zdrowy duch”, czyli Rady dla kuracjuszy na łamach „Wód Mineralnych” (1875) – tygodniowego dodatku „Gazety Lekarskiej”

• Authors: dr Bednarz-Grzybek Renata

Title variants

EN

“Mens Sane in Corpore Sano” “Healthy Spirit in Healthy Body” That is Advice to Patients in “Mineral Water” (1875) - Weekly Supplement to “Medical Journal”

• Languages of publication: PL

Abstracts

Rozwój nauk ścisłych w XIX wieku umożliwił powstanie balneologii, nauki o właściwościach fizycznych i chemicznych wód mineralnych oraz ich zastosowaniu leczniczym. Zaczęli się nią interesować lekarze, a wyjazdy do zdrojów „na kurację” w XIX stuleciu przybrały charakter masowy. Polscy kuracjusze wyjeżdżali głównie za granicę, chociaż polskie wody nie ustępowały zagranicznym. Pojawiła się zatem konieczność przekonania społeczeństwa o walorach rodzimych zdrojowisk oraz podjęcia starań o ich rozbudowę i unowocześnienie. W popularyzacji zdrojowisk dużą rolę odegrały specjalistyczne czasopisma poświęcone balneologii lub dodatki do tytułów lekarskich. Jednym z nich było pismo zatytułowane „Wody Mineralne.

EN

The development of science made it possible for balneology to appear. It deals with physical and chemical properties of water and its use in medical treatment. It attracted interest of doctors and going to spas ‘’for treatment’’ in the 19th century became widespread. Polish bathers and patients used to go abroad, although Polish spas were not worse. That situation made it necessary to convince the society about the quality of our home spas as well as to make efforts to develop and modernize them. Specialist health resort magazines devoted to balneology and supplements to medical press played an outstanding role in popularization of spas. One of the magazines was called ‘’Mineral Water Ciechocinek, Busko, Solec, Druskienniki, Birsztany, Nowe Miasto, Sławinek. Thing Devoted to Spas and Their Guests’’ (1875) – a supplement to ‘’MedicalJournal’’. It was published and edited by Polikarp Girsztowt. It was destined to popularize Polish spas among bathers and patients and thus attract more of them. The magazine popularized information about reasonable use of spas and the treatments they offered.

Keywords

PL

balneologia; czasopisma uzdrowiskowe; lecznictwo uzdrowiskowe

EN

balneology; health resort magazines; spa; medical treatment

• Publisher: Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych RP
• Journal: Jedziemy do wód w...
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 43-60

Dates

published

2015-06-29

Contributors

author

dr Bednarz-Grzybek Renata

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Adamczak S., 2012, Uzdrowiska, cz. 1, De Agostini Polska, Warszawa.
• Bednarz-Grzybek R., „Wody Mineralne” (1875) – tygodniowy dodatek „Gazety Lekarskiej” poświęcony propagowaniu wód źródlanych, soków owocowych i produktów mlecznych, „Szkice Humanistyczne” 2015, t. 15, nr 1-2, s. 129-142 [w druku].
• Chłapowski F., 1895, o zdrojowiskach i stacjach kąpielowych i klimatycznych w Polsce, wyd. K. Kozłowski, Poznań.
• Czwarta Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku 24 czerwca do 1 lipca 1875, „Wody Mineralne” (dalej: „WM”) 1875, nr 6.
• Dobrzycki H., 1896, Słowo wstępne, w: Zdrojowiska. Zakłady lecznicze i stacje klimatyczne w guberniach Królestwa Polskiego i najbliższych guberniach cesarstwa oraz Prywatne zakłady Lecznicze w Warszawie, praca zbiorowa, red. i przedm. H. Dobrzycki, wyd. E. Wende, Warszawa.
• Dobrzyński J., 1949, Uzdrowiska jako lecznice biologiczne, [s.n.], Warszawa.
• Dokąd jechać?, „WM” 1875, nr 7.
• Drecki F., 1875, o kumysie czyli winie mlecznym, w: Noworocznik Kaliski na Rok Przestępny 1876 który ma dni 366, pod kier. E. Idzikowskiego, wyd. A.I. Parczewskiego, Kalisz.
• Druga Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 1 do 12 czerwca 1875, „WM” 1875a, nr 3.
• Druga Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Solcu od 15 czerwca do 15 lipca 1875, „WM” 1875b, nr 8.
• Dydyński L., 1919, Nasze zdrojowiska i uzdrowiska jako źródło bogactwa krajowego, Gebethner i Spółka, [s.n.], Warszawa- Lublin-Łódź.
• Dziesiąta Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 8 sierpnia do 15 sierpnia 1875, „WM” 1875, nr 13.
• Dziewiąta Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 1 sierpnia do 8 sierpnia 1875, „WM” 1875, „WM” 1875, nr 12.
• Gerko W., „Książę na Ciechocinku”, „Zdrój Ciechociński” 1995, nr 4.
• Girsztowt P., 1869, Chirurgia ogólna i szczegółowa, t. 2, [s.n.], Warszawa. Girsztowt P., Jan Pilecki, „WM” 1875, nr 18.
• Girsztowt P., Roman Ignatowski, „WM” 1875, nr 12.
• Górski K., Rosner Z., 1904, Przedmowa, w: Polski przewodnik po zdrojowiskach, red. K. Górski i Z. Rosner, wyd. „Przegląd Zdrojowy”, Kraków.
• Ignatowski R., Korespondencya, Busko, dnia 24 lipca 1875r., „WM” 1875a, nr 8, nr 10, nr 11, nr 12, nr 13, nr 14, nr 15.
• Ignatowski R., Korespondencya, Ciechocinek, dnia 16 sierpnia 1875r., „WM” 1875b, nr 12.
• Informator leczniczy oraz Przewodnik po miejscowościach leczniczo-klimatycznych Rzeczypospolitej Polskiej, 1927, wyd. Koło Medyków Studentów Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
• Iwanowska-Jeske D. (red.), 1983, Uzdrowisko Ciechocinek. Zarys monograficzny, wyd. „Sport i Turystyka”, Warszawa.
• Jankowiak J., o kuracjach pitnych, „Wiadomości Uzdrowiskowe” 1960, nr 1, s. 27-32.
• Junosza K., Korespondencya, Z Ciechocinka, d. 25 czerwca 1875r., „WM” 1875, nr 4, nr 5, nr 6.
• Kaden K., Lecznictwo uzdrowiskowe, „Problemy Uzdrowiskowe” 1975, z. 4, s. 37-40.
• Karpiński W., Korrespondencya, Z Warszawy dnia 26 czerwca 1875r., Wody mineralne i sztuczne, „WM” 1875, nr 4, s. 3.
• Kierzek A. [i in.], Z przeszłości Druskienik (cz. II), „Przegląd Lekarski” 2012, nr 69.
• Kłossowski K., Korespondencya, Zamość, „WM” 1875, nr 9.
• Knypl K., Nasze korzenie i dziedzictwo, „Gazeta dla Lekarzy” 2013, nr 4.
• Korczyński L., Z bieżących problemów polskiego zdrojownictwa, w: Informator leczniczy oraz Przewodnik po miejscowościach leczniczo-klimatycznych Rzeczypospolitej Polskiej, wyd. Koło Medyków Studentów Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1927.
• Kośmiński S., 1888, Słownik lekarzów polskich, [t. 1], nakł. aut., Warszawa.
• Kowalenko H., Twórca polskiej balneologii, „Problemy Uzdrowiskowe” 1976, z.1/2, s. 97-107.
• Kowalska K., 1987, Renier Anicety, w: Słownik biologów polskich, red. S. Feliksiak, Państ. Wydaw. Naukowe, Warszawa.
• Krawczyk M. (red.), 2009, Złota Księga Medycyny Warszawskiej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa.
• Kubiak Sz. (red.), 2001, Ciechocinek. Dzieje uzdrowiska, wyd. „Lega”, Włocławek.
• Kubiak Sz., Ogólny pogląd na znaczenie muzykoterapii w świetle nauk medycznych ze szczególnym podkreśleniem lecznictwa uzdrowiskowego, w: Znaczenie muzykoterapii w procesie lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji, red. Sz. Kubiak, „Zeszyty Naukowo-Historyczne Towarzystwa Przyjaciół Ciechocinka” 2013, z. 3.
• Langowski M., Warszawa dnia 14 czerwca 1875 r., „WM” 1875, nr 3, s. 3.
• Leczenie mlekiem, serwatką, kumysem, sokami ziołowemi, oraz kuracya winogronowa, „WM” 1875, nr 6, nr 7, nr 8, nr 9.
• Milicer N., Ogłoszenie, „WM” 1875, nr 14.
• Muzyka jako środek leczniczy, „WM” 1875, nr 11, nr 14.
• Nocna A., Roman Ignatowski (1805- 1889). „Książę na Ciechocinku”, „Zdrój Ciechociński” 2005, nr 7.
• Noszczyk W., 2009, Polikarp Girsztowt (1827-1877), cz. 1, w: Złota Księga Medycyny Warszawskiej, red. M. Krawczyk, wyd. Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2009.
• O dyetetycznym zachowaniu się podczas leczenia wodami mineralnymi, „WM” 1875, nr 1, nr 3, nr 4.
• O powietrzu pod tężniami, „WM” 1875, nr 12.
• O pożyteczności leczenia wodami mineralnymi, „WM” 1875, nr 2.
• O wyborze zdrojowiska i właściwej do leczenia porze, „WM” 1875, nr 6, nr 7.
• O zachowaniu się w czasie kuracyi wodami mineralnymi, „WM” 1875, nr 9, nr 10, nr 11, nr 13, nr 14, nr 15.
• Obserwacye meteorologiczne jakie robione być mają przy źródłach wód mineralnych, „WM” 1875, nr 5, nr 6, nr 9, nr 16, nr 17.
• Ogłoszenia, „WM” 1875, nr 2, nr 3, nr 6, nr 14.
• Ogłoszenie. Cennik Produktów Ciechocińskich, „WM” 1875a, nr 6.
• Ogłoszenie. Główna Ekspedycja Wody Mineralnej oraz Produktów Ciechocińskich przy Aptece Stanisława Gębczyńskiego, Ciechocinek, „WM” 1875b, nr 6.
• Orgelbrand S., 1900, S. Orgelbranda encyklopedia powszechna z ilustracjami i mapami, t. 6, wyd. S. Olgelbranda Synowie, Warszawa.
• Orłowski A., 1882, Rozbiór chemiczny wód mineralnych w Sławinku mianowicie dwóch źródeł żelazistych, Chalibokrenae, dużego, używanego na kąpiele i małego „Kazimiry”, [s.n.], Lublin.
• Ostrowska T., 1967, Polskie czasopiśmiennictwo balneologiczne w XIX wieku, „Wiadomości Uzdrowiskowe”, nr 3-4.
• Ostrowska T., 1973, Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie w XIX wieku (1800- 1900). Zarys historyczno-bibliograficzny, wyd. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, Wrocław [i in.] 1973.
• Ostrowska T., 1988, Renier Anicety, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 31, wyd. Polska Akademia Umiejętności; Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków, Wrocław, Kraków [etc.].
• Ósma Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 27 lipca do 1 sierpnia 1875, „WM” 1875, nr 11.
• Piąta Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 1 lipca do 7 lipca 1875, „WM” 1875, nr 7.
• Pierwsza Lista Gości, przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 20 maja do 1 czerwca 1875, „WM” 1875a, nr 2.
• Pierwsza Lista Gości, przybyłych do zakładu zdrojowego w Solcu od 1 czerwcado 15 czerwca 1875 „ WM” 1875b, nr 4.
• Pilecki J., Korespondencya, Druskieniki, „WM” 1875, nr 7, nr 13.
• Ponikowska I., 2004, Kompendium balneologii. Rekomendacje krajowego konsultanta, wyd. Adam Marszałek, Toruń.
• Posłuszna-Owcarz M., Wartość i znaczenie muzyki w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji, w: Znaczenie muzykoterapii w procesie lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji, red. Sz. Kubiak, „Zeszyty Naukowo-Historyczne Towarzystwa Przyjaciół Ciechocinka” 2013, z. 3.
• Prochaska A., 1926, Historia miasta Stryja, wyd. Miasto Stryj, Lwów.
• Raczyński M., 1935, Materiały do historii Ciechocinka. Od zapoczątkowania budowy warzelni soli do wybuchu Wielkiej Wojny, z. 1, [s.n.], Warszawa.
• Renier A., Wody mineralne w Birsztanach, „WM” 1875, nr 13, nr 14, nr 15, nr 16
• Smentek L., Muzyka i jej terapeutyczna moc, w: Znaczenie muzykoterapii w procesie lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji, red. Sz. Kubiak, „Zeszyty Naukowo-Historyczne Towarzystwa Przyjaciół Ciechocinka” 2013, z. 3.
• Sobczak J., 2009, Dzieje prawa prasowegona ziemiach polskich, wyd. Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
• Sobotnim pociągiem, „WM” 1875, nr 5.
• Szósta Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 7 lipca do 13 lipca 1875, „WM” 1875, nr 8.
• Szyndler B., 1993, Dzieje cenzury w Polsce do 1918 roku, wyd. Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków.
• Świątek P.W., R. Chwiszczuk, M. Rynkiewicz, 185 lat warszawskiej farmacji, [Warszawa] [b.r.], s. 8 http://www.ireneusz- mitura.cba.pl/pict/ksiazki/polfa.pdf [dostęp: 13.12.2014].
• Taczanowski B., 1868a, Rys praktycznej otiatryi, wyd. Red. „Gazety Lekarskiej”, Warszawa.
• Taczanowski B., 1871b, Laryngoskopia i rynoskopia, wyd. Red. „Gazety Lekarskiej”, Warszawa.
• Trzecia Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Ciechocinku od 12 czerwca do 24 czerwca 1875, „WM” 1875a, nr 5.
• Trzecia Lista Gości przybyłych do zakładu zdrojowego w Solcu od 15 lipca do 15 sierpnia 1875, „WM” 1875b, nr 14.
• W saskim ogrodzie, „WM” 1875, nr 2.
• Winnicki Z., Korespondencya, Z Ciechocinka dnia 25 czerwca 1875r., „WM” 1875, nr 4.
• Wyrzykowski J., Korespondencya, Solec dnia 12 sierpnia 1875, „WM” 1875a, nr 17.
• Wyrzykowski J., Korrespondencya, Ze Sławinka, 12 czerwca 1875r., „WM” 1875b, nr 3, 3.
• Zakład przyrodo-leczniczy w Nowem Mieście nad Pilicą, „WM” 1875, nr 3, nr 4.
• Zieleniewski M., 1889, Słownik bibliograficzno- balneologiczny zakładów polskich zdrojowo kąpielowych, wodoleczniczych, klimatycznych, żętycznych, kumysowych i kefirowych, [s.n.], Kraków.
• Ziemiński L., Korespondencya, Wody mineralne sztuczne w stosunku do wód mineralnych naturalnych, „W M” 1875, nr 10, nr 13, nr 16.

Identifiers

ISSN

1427-0900