CYGANIE, HIPISI I DZIENNIKARZE (ROMANTYZM I KONTRKULTURY1)

• Authors: Piwińska Marta

Title variants

EN

BOHEMIENS, HIPPIES, JOURNALISTS (ROMANTICISM AND COUNTERCULTURE)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst rozważa kilka interpretacji i ocen zjawiska kontrkultur. Rysuje związki współczesnych fal kontrkulturowych z XIX-wieczną cyganerią. Wskazuje odmienne inspiracje kontrkultur amerykańskich i europejskich. Zawiera szersze omówienie warszawskiej cyganerii (1838–1843) działającej w okresie największego terroru „nocy Paskiewiczowskiej”. Charakterystyka warszawskiej cyganerii w porównaniu z paryską – na zachodzie Europy cyganerie wiążą się z wizerunkiem żyjących poza i w opozycji do obyczaju, praw, stylu życia kultury panującej Cyganów-Romów. W Polsce „cyganie” wiążą się z wykluczonymi z tej kultury chłopami: „ludomania” krakowskiej cyganerii, radykalizm społeczny warszawskiej cyganerii. Polemizując z ocenami, które odmawiają kontrkulturom wartości, tekst podejmuje kwestie: kontrkultury a ruchy polityczne i kontrkultury a awangardy artystyczne. Kontrkultury nie są działaniem elit, profesjonalistów, polityków, artystów, choć czerpią inspiracje z kolejnych krytyk kultury. Wciąż pojawiające się pod różnymi nazwami ruchy młodzieżowe mogą być związane z polityką i sztuką, ale nie mieszczą się w nich. Są wyrazem dość powszechnego niepokoju egzystencjalnego i próbami odmiennego niż w kulturze panującej stylu życia. Mogą więc wyrastać z romantycznego postulatu „odrodzenia wewnętrznego człowieka”. Postulat ten pozostał w epoce niedookreślony, silnie emocjonalny, najdobitniej wyraża się w nim negacja. Postawy buntownicze kolejnych kontrkultur można uznać za czynnik dynamizujący kulturę europejską. Mają one także drugą, ciemną stronę – destrukcji i autodestrukcji.

EN

This text deliberates a number of interpretations and views concerning the phenomenon of counterculture. Outlines relations between contemporary countercultural movements and the XIXth century Bohemianism. Indicates various inspirations that accompanied american and european countercultures. Contains a wide coverage of the Warsaw bohème (1838–1843) and its activity during the great terror of “Paskiewicz night”. Identifies elements of Warsaw bohème in comparison with bohème in Paris. In the west of Europe, bohème has the image of Gypsies, Bohemians and Romes, who live in opposition to laws, customs, style of life requred in dominating culture. In Poland the “gypsies” appear as excluded from official culture peasants – “folkmania” in Cracow and social radicalism of Warsaw “gypsies”. Pollemizing with opinions which refuse counterculture appreciation, the above text undertakes questions of counterculture and political movements as well as artistic avant-garde. Countercultures are not an element of politics, professional art or elite, although they take inspiration from succeeding art critiques. Frequently appearing, under various names, youth movements are often related with politics and art, but not as their element. They are an expression of a common existential anxiety and are an attempt to lead an unconventional life. Some may have roots in the romantic “revival of internal life”. Romanticism left this postulate undefined, strongly emotional, with negation as its main distinction. Rebellious attitudes of following countercultures can be regarded as a dynamic factor to european culture. There also is another, dark side – destruction and autodestruction.

Keywords

PL

krytyka kultury; bunt; teatralizacja życia; pieśń; konspiracja

EN

culture crituque; rebellion; theatralization of life; song; conspiracy

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2020
• Volume: 18
• Pages: 289-302
• Physical description: Oryginalna praca badawcza

Contributors

author

Piwińska Marta

References

• Bohemes. De Leonard de Vinci a Picasso, Paris 26 septembre 2012–26 janvier 2013. Madrid, Fundation Mapere, 6 fevrier 2013–5 mai 2013 (brak daty wydania katalogu).
• Heath J., Potter A., Bunt na sprzedaż. Dlaczego kultury nie da się zagłuszyć, przeł. H. Jankowska, Warszawa 2010.
• Kawyn S., Cyganeria warszawska. Z dziejów obyczajowości literackiej, Warszawa 1938.
• Listy do Adama Mickiewicza, tom II, oprac. M. Dernałowicz, E. Jaworska, W. Kordaczuk, J. Krauze-Karpińska, Warszawa 2014.
• Łempicki Z., Romantyzm. W: Wybór pism, tom II, Warszawa 1966.
• Mochnacki M., O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym. W: Rozprawy literackie, tegoż, Wrocław 2000.
• Murger H., Sceny z życia cyganerii, przeł. T. Boy Żeleński, Warszawa 1957.
• Nałkowski W., Skandale jako czynniki ewolucji. W: Pisma społeczne, Warszawa 1951.
• Obraz literatury polskiej. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863, tom II, Kraków 1988.
• Skiba D., Cyganeria artystyczna i cyganowanie w romantycznej Warszawie, Wrocław 2016.
• Wilkońska P., Moje wspomnienia o życiu towarzyskim w Warszawie, Poznań 1841.
• Wspomnienia o cyganerii warszawskiej, zebrał, wydał i opracował J.W. Gomulicki, Warszawa 1964.