Parytety i kwoty płci a zasada wolnych wyborów

• Authors: Znaniecki Michał

Title variants

EN

Gender parities and quotas in relation to the principle of free elections

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule została przeprowadzona analiza parytetów i kwot płci w świetle zasady wolnych wyborów. W tym celu autor odwołuje się głównie do doktryny prawa konstytucyjnego. Konkluzją analizy jest, że obligatoryjne parytety i kwoty płci są sprzeczne z zasadą wolnych wyborów. W związku z tym autor zaleca usunięcie obowiązkowych kwot wyborczych z polskiego prawa wyborczego. Można też przedstawić inne, mniej radykalne rozwiązanie, w postaci złagodzenia sankcji za ich naruszenie. Dobrowolne, wewnątrzpartyjne parytety i kwoty płci nie naruszają natomiast zasady wolnych wyborów, z uwagi na brak narzuconego na drodze prawnej obowiązku ich stosowania.

EN

In this artice are analysed the gender parities and quotas in relation to the principle of free elections. For this purpose, the author refers mainly to the doctrine of constitutional law. The analysis leads to conclusion that the compulsory gender parities and quotas are at variance with the principle of free elections. In this light, author recommends to remove the compulsory electoral quotas from the Polish electoral law. It is also possible to present the other, less radical solution, in the form of tempering the sanction for their infringement. The voluntary gender parities and quotas, by contrast, do not violate this principle, due to the lack of duty imposed by legal means to apply them.

Keywords

PL

partycypacja polityczna; parytety płci; kwoty płci; zasada wolnych wyborów; prawo konstytucyjne; prawo wyborcze

EN

political participation; gender parities; gender quotas; principle of free elections; constitutional law; electoral law

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Studia Wyborcze
• Year: 2017
• Volume: 23
• Pages: 25-40

Dates

published

2017

Contributors

author

Znaniecki Michał

• Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego

References

• Banaszak Bogusław. 2012. Prawo konstytucyjne. Warszawa.
• Banaszak Bogusław, Zbieranek Jarosław (red.). 2011. Ankieta konstytucyjna. Warszawa.
• Bodnar Adam. 2014. Podstawowe argumenty przemawiające za zgodnością z Konstytucją tzw. ustawy o parytetach. http://www.kozlowska-rajewicz.pl/ (dostęp 30.04.2014).
• Bodnar Adam, Śledzińska-Simon Anna. 2014. Opinia w sprawie zgodności projektu ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, w związku z wprowadzeniem parytetu płci na listach kandydatów. http://www.kozlowska-rajewicz.pl/ (dostęp 30.04.2014).
• Brodecki Zdzisław. 2007. Demokracja. W Jerzy Zajadło (red.). Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Chmaj Marek. 2011. Parytet płci w kodeksie wyborczym. W Krzysztof Skotnicki (red.). Kodeks wyborczy. Wstępna ocena. Warszawa.
• Haumer Verena. 2011. „Problem parytetu płci na listach kandydatów do parlamentu Austrii”. Przegląd Sejmowy 1.
• Jagielski Mariusz. 2013. Zasada wolności wyborów. W Małajny Ryszard Mariusz (red.). Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym. Warszawa.
• Kryszeń Grzegorz, Kwoty i parytety wyborcze: równość czy nierówność wyborcza? (w druku).
• Kryszeń Grzegorz. 2007. Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych. Białystok.
• Kulig Andrzej. 2014 Wolność wyborów. W Paweł Sarnecki (red.). Prawo konstytucyjne RP. Warszawa.
• Łukasz Danuta. 2011. „Analiza wyborczych systemów kwotowych w państwach Unii Europejskiej”. Studia Biura Analiz Sejmowych 2.
• Łukasz Danuta. 2010. „Parytet płci w regulacjach wybranych państw UE”. Analizy BAS 6. Małajny Ryszard Mariusz (red.). 2013. Polskie prawo konstytucyjne na tle porównawczym. Warszawa.
• Michalak Bartłomiej, Sokala Andrzej, Uziębło Piotr. 2013. Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Warszawa.
• Michaliszyn Monika 2014. Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, w związku z wprowadzeniem parytetu płci na listach kandydatów (druk nr 2713). Biuro Analiz Sejmowych, http://www.sejm.gov.pl/ (dostęp: 30.04.2014).
• Machnikowska Anna 2010, Demokratyczne państwo prawne. W Andrzej Szmyt (red.). Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć, Warszawa.
• Muszyński Mariusz. 2014. Opinia dla Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu w sprawie zgodności poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 roku (druk nr 1146) oraz poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (druk nr 1151) z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (wersja dostarczona przez BAS). Biuro Analiz Sejmowych. http://www.sejm.gov.pl/ (dostęp 30.04. 2014).
• Opaliński Bartłomiej. 2012. „Wolność wyborów parlamentarnych i jej gwarancje na gruncie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2.
• Osiatyński Wiktor 2014. Opinia w sprawie dopuszczalności parytetów na listach wyborczych. http://www.kozlowska-rajewicz.pl/ (dostęp 30.04.2014).
• Półtorak Magdalena. 2015. Kobiety – kwoty – polityka. Gwarancje równości płci w Unii Europejskiej. Warszawa.
• Rakowska Anna, Skotnicki Krzysztof. 2011. „Zmiany w prawie wyborczym wprowadzone przez Kodeks wyborczy”. Przegląd Sejmowy 4.
• Sarnecki Paweł (red.). 2014. Prawo konstytucyjne RP. Warszawa.
• Skotnicki Krzysztof. 2015. Opinia prawna na temat dwóch projektów ustaw o zmianie ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21 poz. 112 z późn. zm.): Poselskiego, zawartego w druku nr 1151; Senackiego, zawartego w druku nr 1350, Biuro Analiz Sejmowych, http://www.sejm.gov.pl/ (dostęp 06.08.2015).
• Skotnicki Krzysztof (red.). 2011. Kodeks wyborczy. Wstępna ocena. Warszawa.
• Skotnicki Krzysztof. 2010. „Opinia w sprawie wprowadzenia parytetu płci na listach wyborczych”. Przegląd Sejmowy 3.
• Sokala Andrzej. 2013a. Równości wyborów zasada. W Bartłomiej Michalak, Andrzej Sokala, Piotr Uziębło. Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Warszawa.
• Sokala Andrzej. 2013b. Wolnych wyborów zasada. W Bartłomiej Michalak, Andrzej Sokala, Piotr Uziębło. Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Warszawa.
• Sondel Janusz. 2001. Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków.
• Stelmach Andrzej. 2013. „Mechanizmy zwiększania partycypacji kobiet w wyborach”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 4.
• Szewczyk Michał 2011. „Parytet płci w ujęciu prawnoporównawczym”. Studia Iuridica Toruniensia IX.
• Szmyt Andrzej. 2012. Parytet lub kwota płci w prawie wyborczym – czy tylko kwestia równości? W Bogusław Banaszak, Mariusz Jabłoński, Sylwia Jarosz-Żukowska (red.). Prawo w służbie państwu i społeczeństwu. Prace dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Działosze z okazji osiemdziesiątych urodzin. Wrocław.
• Szmyt Andrzej (red.). 2010. Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Szmyt Andrzej. 2010. „Opinia w sprawie wprowadzenia parytetu płci na listach wyborczych”. Przegląd Sejmowy 3.
• Urbaniak Krzysztof. 2011. „Parytety i kwoty wyborcze a Konstytucja RP”. Przegląd Politologiczny 2.
• Uziębło Piotr 2013. Zasada równości wyborów parlamentarnych w państwach europejskich i południowoamerykańskich. Warszawa.
• Uziębło Piotr 2010a, Demokracja przedstawicielska. W Andrzej Szmyt (red.). Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Uziębło Piotr. 2010b, Parytety płci i kwoty na listach wyborczych – za i przeciw, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” , nr 1.
• Uziębło Piotr 2010c, Pluralizm polityczny – partie polityczne. W Andrzej Szmyt (red.).Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Uziębło Piotr 2010d, Wyborcze prawo. W Andrzej Szmyt (red.). Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Uziębło Piotr. 2010e, Wybory równe. W Andrzej Szmyt (red.). Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Wawrowski Łukasz. 2007. Polityka równych szans. Instytucjonalne mechanizmy zwiększania partycypacji kobiet w strukturach politycznych na przykładzie państw Unii Europejskiej. Toruń.
• Winczorek Piotr. 2009 Nie taki parytet straszny. http://info.rp.pl/ (dostęp 28.07.2009).
• Zajadło Jerzy (red.). 2007. Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. 100 podstawowych pojęć. Warszawa.
• Żukowski Arkadiusz. 2011. Partycypacja wyborcza kobiet – wyzwania i dylematy. Toruń.
• Żukowski Arkadiusz. 2004. System wyborczy do Sejmu i Senatu RP. Warszawa.
• ŹRÓDŁA
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zmian.).
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku – Kodeks wyborczy (Dz. U. 2011, nr 21, poz. 112, z późn. zmian.).
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 stycznia 2008 r. w sprawie konstytucyjności wprowadzenia obowiązku zachowania parytetu płci na listach wyborczych (sygn. STC 12/2008). Przegląd Sejmowy 2008, nr 5.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lipca 2009 roku, K 7/09, OTK ZU nr 7A/09, poz. 113.
• http://info.rp.pl/
• http://www.ipu.org/
• http://www.kozlowska-rajewicz.pl/
• http://rownosc.ngo.pl/
• http://www.sejm.gov.pl/

Identifiers

ISSN

1898-0082