Jak i dlaczego Polacy zasłużyli na niepodległość według Feliksa Konecznego?

• Authors: Piekarski Romuald

Title variants

EN

How and why did the Poles deserve independence according to Feliks Koneczny?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Feliks Koneczny własne zainteresowania badawcze w zakresie historii realizował również przechodząc stopniowo na „najwyższe piętro” tejże historii, tj. badania porównawcze nad cywilizacjami. Już stosunkowo wcześnie, gdyż jeszcze przed odzyskaniem przez Polskę niepodległego państwa, podejmował zagadnienia z zakresu historiozofii. Zaś w latach 20. stopniowo zaczął wznosić gmach własnej teorii cywilizacji. Ciekawą rzeczą jest śledzenie procesu, poprzez jaki tę własną, pionierską pod wieloma względami oraz oryginalną koncepcję wielu cywilizacji wypracował. Twierdzimy, że pierwszy zarys i podstawy jego pluralistycznej wizji cywilizacji powstały właśnie w latach 20. XX wieku, a w szczególności w dwutomowej pracy Polskie Logos a Ethos. Lektura tej książki także i obecnie, w 60. rocznicę śmierci jej autora, wyraźnie pokazuje, że Konecznego badania porównawcze nad cywilizacjami oraz wyrosła z nich teoria posiadały swe korzenie w ambitnej próbie zrozumienia logiki dziejów Polski od czasów poprzedzających utratę niepodległości po chwilę jej odzyskania. Uważne odczytanie Polskiego Logos a Ethos pozwala uchwycić ukrytą logikę tych dziejów, wraz z jej głębszym wymiarem. W historiozofii polskiego uczonego mamy poszukiwanie odpowiedzi na bardziej konkretne, a mające najwyższe znaczenie pytania: o przyczyny utraty niepodległości, o kształt polskiego czynu niepodległościowego – podgumowanego przez wiele pokoleń, czynu, który doprowadził do odzyskania przez Polskę tej niepodległości. I tak oto mamy własnego przedstawiciela w elitarnym gronie teoretyków cywilizacji. Jego miejsce jest pośród największych, obok Arnolda Toynbee, Oswalda Spenglera czy Mikołaja Danilewskiego. Koneczny nie uniknął błędów, potknięć czy nawet i fałszywych, przedwczesnych osądów i to zarówno w ocenie cywilizacji bizantyjskiej, hinduskiej, jak i żydowskiej. Również jego wyjaśnienie przyczyn upadku oraz odrodzenia państwa polskiego pozostaje dyskusyjne. Niemniej jednak nadal jego dzieła wyznaczają znakomity poziom dyskusji na te nadzwyczaj frapujące tematy.

EN

Feliks Koneczny pursued his own research interests in the field of history also by gradually moving to the "top floor" of this history, i.e. the comparative studies on civilizations. Relatively early, since before Poland regained an independent state, he had undertaken issues in the field of historiosophy. And in the 1920s he gradually began to build the edifice of his own theory of civilization. It is interesting to follow the process, by which he developed his own pioneer in many respects, and original concept of many civilizations. We argue that the first outline and basis of his pluralistic vision of civilization arose precisely in the 1920s, and in particular in the two-volume work Polish Logos and Ethos. The reading of this book also now – on the 60th anniversary of the death of its author – clearly shows that Koneczny's comparative research on civilizations and the theory that emerged from them had been rooted in an ambitious attempt to understand the logic of Polish history from the times preceding the loss of independence till the moment of its recovery. Careful reading of the Polish Logos and Ethos allows to capture the hidden logic of this history, along with its deeper dimension. In the historiosophy of the Polish scholar, we seek the answers to more specific and most important questions: about the causes of loss of the independence, the shape of the Polish independence action predicated on many generations, the deed that led to Poland regaining that independence. And so, we have our own representative in the elite group of theoreticians of civilization. His place is among the greatest, next to Arnold Toynbee, Oswald Spengler and Mikołaj Danilewski. Koneczny did not avoid errors, mistakes or even false, premature judgments, both in the assessment of Byzantine, Indian and Jewish civilizations. Also, his explanation of causes of the fall of Polish state and its revival remains debatable. Nevertheless, his works continue to set an excellent level of discussion on these extremely intriguing topics.

Keywords

PL

Feliks Koneczny; Logos; Ethos; historiozofia; teoria wielości cywilizacji; niepodległość Polski

EN

Feliks Koneczny; Logos; Ethos; historiosophy; the theory of multiplicity of civilizations; the independence of Poland

• Publisher: Spółdzielczy Instytut Naukowy G. Bierecki sp.j.
• Journal: Pieniądze i Więź
• Year: 2019
• Volume: 22
• Issue: 1(82)
• Pages: 7-22

Dates

published

2019-06

Contributors

author

Piekarski Romuald

• Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofii Socjologii i Dziennikarstwa, Zakład Metafizyki, Filozofii Religii i Filozofii Współczesnej, ul. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

References

• Braudel Fernand, Problemy historii cywilizacji, [w:] tegoż, Historia i trwanie, tłum. B. Geremek, Warszawa 1971.
• Dąbrowska Małgorzata, Cywilizacja bizantyjska, czyli świat średniowiecznych Rzymian, [w:] J. Skoczyński, Koneczny, Teoria cywilizacji, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2003.
• Diec Joachim, Cywilizacje bez okien. Teoria Danilewskiego i późniejsze koncepcje monadycznych formacji socjokulturowych, Wyd. UJ, Kraków 2002.
• Frątczak Anna, Feliks Koneczny o państwie i wartościach, Ośrodek Myśli Politycznej. Księgarnia Akademicka, Kraków 2003.
• Hilckman Antoni, Antoni Hilckman o Feliksie Konecznym, [w:] F. Koneczny, O ład w historii, Michalineum, Warszawa-Struga 1991.
• Koneczny Feliks, O ład w historii, Michalineum, Warszawa-Struga 1991.
• Koneczny Feliks, O wielości cywilizacji, wyd. 6, Wyd. Capital, Warszawa 2015.
• Koneczny Feliks, Państwo i prawo w cywilizacji łacińskiej, Wyd. Antyk – Marcin Dybowski, Warszawa-Komorów 2001.
• Koneczny Feliks, Polska między Wschodem a Zachodem, Dom Wydawniczy „Ostoja”, Krzeszowice 2011.
• Koneczny Feliks, Polskie logos a ethos. Roztrząsanie o znaczeniu i celu Polski, t. 1–2, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań 1921 [Reprint Wydawnictwo Antyk – Marcin Dybowski, Komorów].
• Koneczny Feliks, Prawa dziejowe, Wyd. Antyk – Marcin Dybowski, Komorów 1997.
• Koneczny Feliks, Rozwój moralności, Uniwersytet Towarzystwo Wiedzy Chrześcijańskiej, Lublin 1938 [Reprint Wyd. Antyk – Marcin Dybowski, Komorów 1997].
• Kuriański Mieczysław, Cywilizacja bizantyjska w ujęciu Feliksa Konecznego, Biblioteka im. Jana Pawła II Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Legnickiej, Legnica 2013.
• Oakeshott Michael, Wieża Babel i inne szkice, tłum. A. Lipszyc, Ł. Sommer, M. Szczubiałka, Fundacja Aletheia, Warszawa1999.
• Ogonowski Zbigniew, Trzy postawy wobec tolerancji. Włodkowic – Modrzewski – socynianie. Próba konfrontacji, [w:] tegoż, Filozofia polityczna w Polsce XVII wieku i tradycje demokracji europejskiej, wyd. 2, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1999.
• Piotrowski Robert, Problem filozoficzny ładu społecznego a porównawcza nauka o cywilizacjach, Wyd. Dialog, Warszawa 2015.
• Skoczyński Jan, Casus Feliksa Konecznego, http://studioopinii.pl/archiwa/188879.
• Skoczyński Jan, Idee historiozoficzne Feliksa Konecznego, Wyd. UJ, Kraków 1991.
• Skoczyński Jan, Koneczny. Teoria cywilizacji, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2003.
• Skrzydlewski Paweł, Polskie ogos a ethos – czyli, o czym powinien pamiętać polski pedagog, „Scientific Bulletin of Chełm Section of Pedagogy” 2013, No. 1, http://oaji.net/articles/2016/3527-1469692263.pdf.
• Toynbee Arnold, Przedmowa, [w:] F. Koneczny, O ład w historii, Michalineum, Warszawa-Struga 1991.
• Uspienski Boris, Europa jako metafora i jako metonimia (w odniesieniu do historii Rosji), tłum. B. Żyłko, „Odra” 2007, nr 4.

Identifiers

ISSN

1506-7513