Poza formą i treścią. W stronę materialności

• Authors: Sikora Sławomir

Title variants

EN

Beyond Form and Content: Towards Materiality

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia rozważania na temat Leviathana (2012), filmu zrealizowanego przez Luciena Castaing-Taylora i Vérénę Paravel, antropologów współtworzących Sensory Ethnography Lab (Uniwersytet Harvarda). Autor proponuje, by traktować film jako antropologię nowej generacji, zrywającą z tradycyjnym Geertzowskim „opisem gęstym”, nastawieniem antropocentrycznym i reprezentacją dominującą w myśleniu zachodnim. Kładzie nacisk na materialność/materiały, zmysłowość, procesualność, a także nierozróżnialność aktorów ludzkich i pozaludzkich. Ważnymi dla prowadzonego wywodu autorami stają się Gilles Deleuze i Félix Guattari oraz Tim Ingold. Zdanie tego ostatniego (Zaangażowanie w świat wiąże się z odczuwaniem go, a nie zamieszkiwaniem w świecie sensu) mogłoby być szczególnym wprowadzeniem do analizowanego filmu. 

EN

The article offers a reflection on Leviathan (2012), a film made by Lucien Castaing-Taylor and Véréna Paravel, anthropologists associated with the Sensory Ethnography Lab (Harvard University). The author proposes to regard the film as a new type of anthropology, breaking with the traditional Geertzian “thick description” and anthropocentric perspective, but also with the philosophy of representation dominant in the Western world. It emphasizes the importance of materiality/materials, sensuality, processuality, but also the indistinguishability of human and non-human actors. The argument draws on the concepts of Gilles Deleuze and Félix Guattari, as well as Tim Ingold. Perhaps the latter’s sentence (To engage with things is to sense the world, not to inhabit a world of sense) could be a kind of introduction to the film.

Keywords

PL

antropologia filmu; Lucien Castaing-Taylor; Véréna Paravel; materialność; postantropocentryzm

EN

anthropology of film; Lucien Castaing-Taylor; Véréna Paravel; materiality; postanthropocentrism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2021
• Issue: 115 Film formy, film treści
• Pages: 21-34

Contributors

author

Sikora Sławomir

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000-0002-2147-8543

References

• Adorno, Th. (1990). Esej jako forma. W: Th. Adorno, Sztuka i sztuki. Wybór esejów (tłum. K. Krzemień-Ojak, ss. 79-99). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Barad, K. (2012). Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie (tłum. J. Bednarek). W: A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów (ss. 323-360). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Bordwell, D., Thompson, K. (2010). Film Art. Sztuka Filmowa. Wprowadzenie (tłum. B. Rosińska). Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
• Brekhus, W. H., Galliher, J. F., Gubrium, J. F. (2005). The Need for Thin Description, Qualitative Inquiry, 11 (6), ss. 861-879.
• Clifford, J. (2000). Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka (tłum. E. Dżurak, J. Iracka, E. Klekot, M. Krupa, S. Sikora, M. Sznajderman). Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Deleuze, G., Guattari, F. (2015). Tysiąc plateau. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
• Geertz, C. (1998). O gatunkach zmąconych (Nowe konfiguracje myśli społecznej) (tłum. Z. Łapiński). W: R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów (ss. 214-235). Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszyński.
• Geertz, C. (2003). Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury (tłum. S. Sikora). W: M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej (t. 1, ss. 35-58). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej (tłum. D. Wolska). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Hahn, H. P. (2018). Material Culture. W: H. Callan (red.), The International Encyclopedia of Anthropology (ss. 1-15). New York: JohnWiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781118924396.wbiea1789
• Heider, K. (1976). Ethnographic Film. Austin: University of Texas Press.
• Ingold, T. (2010). Bringing Things to Life: Creative Entanglements in a World of Materials. ESRC National Centre for Research Methods Working Papers, (5). http://eprints.ncrm.ac.uk/1306/1/0510_creative_entanglements.pdf
• Ingold, T. (2011). Being Alive: Essays on Movement, Knowledge and Description. London – New York: Routledge.
• Ingold, T. (2018). Podążać za materiałem (tłum. E. Klekot). W: T. Ingold, Splatać otwarty świat (ss. 122-142). Kraków: Instytut Architektury.
• Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci (tłum. A. Derra, K. Abriszewski). Kraków: Universitas.
• Marcus, G. E., Fischer, M. M. J. (1986). Anthropology as Cultural Critique: An Experimental Moment in the Human Sciences. Chicago: University of Chicago Press.
• Marks, J. (2010). Representation. W: A. Parr (red.), The Deleuze Dictionary: Revised Edition (wyd. 2, ss. 228-230). Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Pavsek, Ch. (2015). Leviathan and the Experience of Sensory Ethnography. Visual Anthropology Review, 31 (1), ss. 4-11. https://doi.org/10.1111/var.12056
• Sikora, S. (2006). „5x2” – wersja żeńska i męska. Kwartalnik Filmowy, (56), ss. 203-209.
• Taylor, L. (1996). Iconophobia: How Anthropology Lost it at the Movies, Transition, (69), ss. 64-88. https://doi.org/10.2307/2935240
• Thrift, N. (2008). Non-Representational Theory: Space, Politics, Affect. London – New York: Routledge.
• Warner, R. (2018). Godard and the Essay Film: A Form That Thinks. Evanston: Northwestern University Press.