O czym mówią współczesne niemieckie filmy o Hitlerze i III Rzeszy?

• Authors: Andrzej Dębski

Title variants

EN

What do say contemporary German films about Hitler and the Third Reich?

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Based on the theory by Eric Holbswawm that we live in an "age of historical mythology", as well as Jan Assmann’s theory, that the past is a "myth - regardless of its truthfulness or fictitious character", the text draws attention to the myths created by the contemporary German films about the Third Reich and their cultural significance. Dębski believes that after 1989, there is the need for development of a new common German identity and generational change. The so-called. third generation (grandchildren) wanted to understand what had happened during WWII. Also, they want to play their own roles and be responsible for their actions. Visual media provide "experience" of the past. There are two noticeable ways of dealing with the legacy of the Nazis. One is provided by Aleksandra Hissène and it is considered as historicisation and caricaturisation method. She wants to "normalize" the approach towards the past associated with the formation of a new German identity. Of course, she is aware of Nazi crimes, but she does not believe in self-imposed guilt (imposed on the generation of perpetrators). In the process, the emancipation from the sins of ancestors is only one element. The other element includes the consolidation of the German state based on modern democratic values and the longing for a sense of national pride. It is not easy to show the problems in the form of film because much too often history can be shown in films in relative terms. Dębski analyzes the problem in the context of perception by contemporary cinema-goers. Also, he considers film as contemporary "Pauper Bible".

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
• Journal: DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
• Year: 2013
• Volume: 16
• Pages: 94-110

Dates

published

2013

Contributors

author

Andrzej Dębski

References

• M. Lewandowska, Od Oberhausen do Króla Olch. Wybrane wątki recepcji kina zachodnioniemieckiego w Polsce, [w:] red. A. Gwóźdź, Kino niemieckie w dialogu pokoleń i kultur, Kraków 2004, s. 405.
• K. Zarębski, Niemcy: sprawcy czy ofiary?, „Kino” 2009, nr 5, s. 14-17.
• Tamże.
• M. Ferro, Film. Kontranaliza społeczeństwa?, przeł. A. Karpowicz, [w:] red. I. Kurz, Film i historia. Antologia, Warszawa 2008, s. 67 i 71.
• S. Lenartowicz, Literatura i film, „Odra” 1963, s. 28.
• S. Márai, Dziennik, przekład i opracowanie T. Worowska, Warszawa 2009, s. 270.
• R. Rosenstone, Historia w obrazach/historia w słowach: rozważania nad możliwością przedstawienia historii na taśmie filmowej, przeł. Ł. Zaremba, [w:] red. I. Kurz, Film i historia…, dz. cyt., s. 99 i 113.
• S. Márai, Dziennik…, dz. cyt., s. 507.
• E. Hobsbawm, Gefährliche Zeiten. Ein Leben im 20. Jahrhundert, München 2006, s. 337.
• J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2008, s. 90.
• E. Fiuk, Fundament europejskiej pamięci kulturowej czy przykład Baudrillardowskiego simulacrum? Filmowe (re)konstrukcje muru berlińskiego, „Kultura współczesna” 2009, nr 4(62), s. 147.
• A. Leo, Pamięć cudzej historii. Stosunek NRD do nazistowskiej przeszłości i drugiej wojny światowej, [w:] red. J. Kochanowski, B. Kosmala, Polska – Niemcy. Wojna i pamięć, przeł. J. Górny, Warszawa-Poczdam 2009, s. 118.
• A. Ehmann, Rozliczenie z narodowym socjalizmem w Republice Federalnej Niemiec, [w:] red. J. Kochanowski, B. Kosmala, Polska – Niemcy…, dz. cyt. s. 105.
• P. Zimmermann, Im Banne der Ufa-Ästhetik und des „Kalten Krieges”. Film- und Fernseh-Dokumentationen der BRD und DDR über das „Dritte Reich“, [w:] red. P. Zimmermann, K. Hoffmann, Geschichte des dokumentarischen Films in Deutschland, Bd. 3: Drittes Reich (1933-1945), Stuttgart 2005, s. 718.
• D. Kannapin: „Es versucht zu sprechen: der Führer!“. Hitler-Bilder in Ost und West, [w:] red. R. Rother, K. Herbst-Meâlinger, Hitler darstellen. Zur Entwicklung und Bedeutung einer filmischen Figur, München 2008, s. 44-45.
• J. Assmann, Pamięć kulturowa…, dz. cyt., s. 67.
• A. Assmann, Lichtstrahlen in die Black Box, [w:] red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, Das Böse im Blick. Die Gegenwart des Nationalsozialismus im Film, München 2007, s. 47.
• M. Zöchmeister, Nazismus, Karneval und Perversion. Mediale Reproduktionen der NS-Welt, [w:] red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, Das Böse im Blick…, dz. cyt., s. 30-31.
• Zob. „FFA INFO” 2011, nr 1, s. 4.
• Zob. A. Hissen, Hitler im deutschsprachigen Spielfilm nach 1945, Trier 2010, s. 181-183. Publikacje, o których mowa to: Filmriss. Studien zum Untergang der Erinnerung (red. W. Bischof, Münster 2005), Das Böse im Blick. Die Gegenwart des Nationalsozialismus im Film (red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, München 2007), Hitler darstellen. Zur Entwicklung und Bedeutung einer filmischen Figur (red. R. Rother, K. Herbst-Meâlinger, München 2008).
• Zob. J. Fest, Der Untergang. Hitler und das Ende des Dritten Reiches, Berlin 2002.
• Jej wspomnienia ukazały się drukiem: Bis zur letzten Stunde. Hitlers Sekretärin erzählt ihr Leben, München 2002.
• Wszystkie cytaty za: A. Hissen, Hitler im deutschsprachigen Spielfilm…, dz. cyt., s. 175-179.
• A. Assmann, Lichtstrahlen in die Black Box…, dz. cyt., s. 45-55.
• M. Zöchmeister, Nazismus, Karneval und Perversion…, dz. cyt., s. 39-41.
• Wywiad z Josephem Vilsmaierem dołączony do polskiego wydania DVD (Epolpol Entertainment).
• W polskiej wersji DVD (Monolith Video) pytanie zastąpiono zdaniem oznajmującym: „Mały Niemiec tak nie robi”.
• D. Kulle, »Tut so was ein deutsche Junge?«, [w:] red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, Das Böse im Blick…, dz. cyt.,
• Cyt. za opisem filmu Die Welle na www.filmportal.de (dostęp: 5.02.2012).
• Scena ta nawiązuje do Triumfu woli Leni Riefenstahl (1934), rozpoczynającego się od ukazania samolotu Hitlera wynurzającego się zza chmur, prosto „z nieba”, po chwili zaś lądującego na lotnisku w Norymberdze.
• G. Seeßlen, Was geschach, als Ursula durch einen Blick in des Führers Augen in Ohnmacht fiel?, [w:] red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, Das Böse im Blick…, dz. cyt., s. 262.
• Niemiecki tytuł filmu brzmi Mein Führer. Die wirklich wahrste Wahrheit über Adolf Hitler, wskazując na „najprawdziwszą prawdę” o Hitlerze.
• W polskiej wersji DVD (Monolith Video): „chcemy zrozumieć to, czego nie rozumiemy”.
• Dany Levy, sam będący Żydem, obdarzony był kredytem zaufania, który pozwolił mu zdobyć fundusze na finansowanie filmu. Jego wcześniejsza komedia – Siła złego na jednego (2005), opowiadająca o współczesnej żydowskiej rodzinie – zdobyła wiele nagród i sympatię widzów (frekwencja kinowa przekroczyła milion).
• Wszystkie cytaty za: A. Hissen, Hitler im deutschsprachigen Spielfilm…, dz. cyt., s. 211-212 i 222-224.
• Tamże, s. 154.
• DVD z dodatkowa wersją angielską i francuską dołączono do trzeciej części komiksu Moersa, ale film zdobył popularność przede wszystkim w Sieci, rozpowszechniany przez ZDF, a potem inne platformy internetowe.
• R. Worschech, Mein Führer – Die wirklich wahrste Wahrheit über Adolf Hitler, [w:] red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, Das Böse im Blick…, dz. cyt., s. 205. Wspomniane wydanie „Die Zeit“ ukazało się 4.01.2007.
• A. Hissen, Hitler im deutschsprachigen Spielfilm…, dz. cyt., s. 187.
• B. Wieliński, Kiedy Niemcy mogą zabijać, internetowe wydanie Gazety Wyborczej z 9.05.2011, http://wyborcza.pl/1,98077,9553963,Kiedy_Niemcy_moga_zabijac.html, [dostęp: 14.02.2012].
• W. Cohn, Żadnego prawa – nigdzie. Dziennik z Breslau 1933-1941, przeł. V. Grotowicz, Wrocław 2010, s. 45.
• Zob. http://www.du-bist-deutschland.de/ (dostęp: 14.02.2012).
• Polska wersja DVD (SPI International Polska).
• A. Kilb, Ein Mahnmal, ein Reißer, ein Meisterwerk?, [w:] red. M. Frölich, Ch. Schneider, K. Visarius, Das