Cum in verbis nulla ambiguitas est, non debet admitti voluntatis quaestio a wykładnia umów

• Authors: Bogna Kaczorowska

Title variants

EN

Cum in verbis nulla ambiguitas est, non debet admitti voluntatis quaestio and the construction of agreements

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Analyses done contemporarily, which are devoted to regulation of the construction of agreements, are directed towards searching for optimal solutions in the scope of interpretative rules, the application of which – both on the national level and in the supra-national dimension – would allow improving the process of the construction. Realization of the above-mentioned goal is possible thanks to acceptance of a broad research perspective, including also a critical verification of the rules that are popularly associated with the construction and fixed in the legal thought. In this context, legal maxim deriving from the Roman law are of special significance. They are attributed the value of universal rules constituting an expression of legal experience, verified in the many-a-century practice. From the point of view of the problem of construction of agreements, the maxim Cum in verbis nulla ambiguitas est, non debet admitti voluntatis quaestio, which is attributed to the Roman jurist Paulus, is truly worth paying attention to. It was included in the set of eighty-six inscriptions placed on the colonnade of the edifice of the Supreme Court of the Republic of Poland in Warsaw, selected according to the criteria of timelessness, presence in the Polish practice and doctrine of law, as well as the possibility of finding, for them, some reference in contemporary law. The rule Cum in verbis… concerns directly the question – which is of the key importance to the domain of construction of agreements – of the order of preference and relations of intentions of subjects submitting declarations of will to the literal layer of the agreement, including the dominating assumption of the priority position of the real will (a joint intention) of the parties drawing up the agreement. It turns out to be justifiable to confront the interpretative directives resulting from the maxim Cum in verbis… with contemporary establishments of dogmatics of the civil law and the construction standards accepted in the process of unifying the private law, and also to make an attempt at evaluating its current character and justifiability of tis assumptions.

Keywords

EN

CONSTRUCTION OF OBLIGING AGREEMENTS; LINGUISTIC CONSTRUCTION; IMPLICITNESS OF THE CONTENT OF AGREEMENT; TEXTUALISM; ROMAN PRIVATE LAW; ROMAN LEGAL MAXIM

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
• Year: 2013
• Volume: XI
• Issue: 2
• Pages: 63-80

Contributors

author

Bogna Kaczorowska

• Doktorantka Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

References

• Romanowski Michał. 2004. „Ogólne reguły wykładni kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów a reguły wykładni umów w prawie polskim”. Przegląd Prawa Handlowego 8 : 11-18.
• Romanowski Michał. 2004. „Szczegółowe reguły wykładni kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów a reguły wykładni umów w prawie polskim”. Przegląd Prawa Handlowego 9: 12-18.
• Machnikowski Piotr. 2008. „Przepisy dotyczące czynności prawnych w projekcie Common Frame of Reference i w Principles of the Existing EC Contract Law (cz. I)”. Rejent 4 : 22-54.
• Von Bar Christian. 2009. „Między projektem naukowym a politycznym kształtowaniem woli: funkcje i struktura Wspólnego Systemu Odniesienia”. Kwartalnik Prawa Prywatnego 2 : 357 - 370.
• Wach Marlena. 2010. „Europejskie prawo umów – zmagania między ideą jednolitego rynku, teorią prawa, praktyką i polityką”. Radca Prawny 6 : 85-89.
• Dajczak Wojciech. 2011. „Niepokoje i szanse związane z ujednolicaniem prawa cywilnego”. Forum Prawnicze 1: 3-6.
• Dajczak Wojciech. 2004. „Znaczenie tradycji prawa rzymskiego dla europejskiej harmonizacji prawa prywatnego”. Państwo i Prawo 2 : 57-68.
• Dajczak Wojciech. 2004. „Poszukiwanie „wspólnego rdzenia” prawa prywatnego w Europie”. Czasopismo Prawno-Historyczne 2 : 383-392.
• Dajczak Wojciech. 2011. „Wywiad z Reinhardem Zimmermannem”. Forum Prawnicze 1 : 7-12.
• Dajczak Wojciech. 2011. „Wywiad z Christianem von Barem”. Forum Prawnicze 3 : 3-8.
• Kaczorowska Maria. 2009. „Rekodyfikacja prawa cywilnego w Polsce wobec rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Rozważania na tle projektu księgi pierwszej Kodeksu cywilnego”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny, Socjologiczny 3 : 19-29.
• Reiwer Rafał. 2010. „Kodeks pisany dla obywatela”. Na wokandzie 3: 15-17.
• Radwański Zbigniew. 2007. „Główne założenia nowego Kodeksu cywilnego”. Monitor Prawniczy 14.
• Wróbel Magdalena. 2007. „Główne założenia projektu Kodeksu Cywilnego”. Monitor Prawniczy 13.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2010. „Interpretacja oświadczenia woli (uwagi na tle rozwiązań projektu księgi I kodeksu cywilnego”. Transformacje Prawa Prywatnego 4 : 45-59.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2012. „Metoda wykładni umów w projekcie Common European Sales Law (CESL)”. Transformacje Prawa Prywatnego 4 : 85 - 118.
• Zoll Fryderyk. 2010. „Uwagi do art. 92 projektu – tzw. merger clause”. Transformacje Prawa Prywatnego 4 : 61-65.
• Domagalski Fryderyk. 2010. „Kontrahentów pogodzą dodatkowe reguły”. Rzeczpospolita 172.
• Kaczorowska Bogna. 2011. „Wizja wykładni umów w projekcie księgi pierwszej kodeksu cywilnego”. Transformacje Prawa Prywatnego 2 : 9-32.
• Koszowski Maciej. 2009. „Clara non sunt interpretanda a wykładnia umów”. Monitor Prawniczy 29.
• Zieliński Maciej. 2011. „Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa”. Palestra 3-4 : 20-31.
• Dębiński Antoni. 2010. „Prawo rzymskie – fundament europejskiej kultury prawnej”. Edukacja Prawnicza 10.
• Dębiński Antoni. 2010. „Prawo rzymskie prywatne – materiały dla studentów”. Edukacja Prawnicza 10.
• Wołodkiewicz Witold. 2000. „Łacińskie paremie prawnicze w polskiej praktyce prawnej”. Meander 4 : 279-299
• Kacprzak Agnieszka. 2000. „Reguły prawne w twórczości jurysprudencji rzymskiego pryncypatu”. Meander 4 : 313-319.
• Łolik Marcin. 2007. „Charakter prawny klauzul integralności umowy w prawie polskim”. Przegląd Prawa Handlowego 8 : 53 - 58.
• Saługa Paweł. 2007. „Clara sunt interpretanda”. Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Wrocławskiego 1.
• Romanowski Michał. 2011. „Skutki zastrzeżenia w umowie merger clause”. Przegląd Prawa Handlowego 12 : 5-12.
• Węgrzynowski Łukasz. 2007. „Sądowe ustalanie treści stosunku umownego”. Przegląd Prawa Handlowego 5 : 44-49.
• Rzeżuchowska Gabriela. 2006. „Wykładnia elektronicznych oświadczeń woli”. Monitor Prawniczy 2.
• Rzeżuchowska Gabriela. 2006. „Prawo mediów elektronicznych”. Monitor Prawniczy 4.
• Koszowski Maciej. 2009. „Zasady interpretacji jasnych postanowień umów prawa cywilnego”. Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 3-4.
• Wolski Dominik. 2012. „Projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnego europejskiego prawa sprzedaży”. Kwartalnik Prawa Prywatnego 3: 809-827.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2007. „Wykładnia oświadczenia woli (studium prawnoporównawcze)”. Studia Prawa Prywatnego 3-4 : 1-47.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2005. „Wzorzec rozsądnej osoby w świetle konwencji wiedeńskiej o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów”. Rejent 9 : 202 - 222.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2007. „Znaczenie kryterium rozsądku przy wykładni oświadczenia woli w praktyce notarialnej”. Rejent 12 : 100 – 119.
• Korzeniowski Wojciech Ireneusz Wojciech Ireneusz. 2009. „L’ermeneutica come metodica generale in Emilio Betti secondo Gaspare Mura”. Teka Komisji Prawniczej 2.
• Malo Antonio. 2001. „La coscienza dell’atto come metodo per superare il soggettivismo e l’oggettivismo in Antropologia”. Acta Philodophica 10.
• Zieliński Maciej, Zbigniew Radwański. 2006. „Wykładnia prawa cywilnego”. Studia Prawa Prywatnego 1 : 1-40.
• Dajczak Wojciech. 2005. „Problem „ponadczasowości” zasad prawa rzymskiego. Uwagi w dyskusji o „nowej europejskiej kulturze prawnej” ”. Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2.
• Vogenauer Stefan 2007. „Interpretation of contracts: Concluding comparative observations”. University of Oxford Faculty of Law Legal Studies Research Paper Series. Working Paper 7.
• Romanowski Michał. 2011. „Czy modelowe europejskie prawo spółek może stanowić efektywny środek integracji europejskiego prawa spółek?” Monitor Prawa Handlowego 1.
• Masuelli Saverio. 2002. „In claris non fit interpretatio”. Rivista di Diritto Romano 2.
• Masuelli Saverio. 2008. „Interpretazione, chiarezza e oscurità in diritto romano e nella tradizione romanistica. I. Interpretazione: tratti di un percorso concettuale,”. Rivista di Diritto Romano 8.
• Masuelli Saverio. 2009. „Interpretazione, chiarezza e oscurità in diritto romano e nella tradizione romanistica. II. La chiarezza”. Rivista di Diritto Romano 9.
• Dębiński Antoni. 2009. Łacińskie reguły prawne. Źródła i znaczenie W „Łacińskie paremie prawnicze a współczesna praktyka prawnicza – relacja z seminarium”. Monitor Prawniczy 4.
• Burczak Krzysztof. 2009. Łacina trwałym nośnikiem myśli prawniczej W „Łacińskie paremie prawnicze a współczesna praktyka prawnicza – relacja z seminarium”. Monitor Prawniczy 4.
• Jońca Maciej. 2009. Krótka historia kariery łacińskich paremii w prawie W „Łacińskie paremie prawnicze a współczesna praktyka prawnicza – relacja z seminarium”. Monitor Prawniczy 4.
• Masuelli Saverio. 2010. „Interpretazione, chiarezza e oscurità in diritto romano e nella tradizione romanistica. III. L’oscurità”. Rivista di Diritto Romano 10.
• Pennasilico Mauro. 2005. „L’interpretazione dei contratti tra relativismo e assiologia”. Rassegna di diritto civile 3.
• Pennasilico Mauro. 2005. „L’interpretazione dei contratti tra relativismo e assiologia”. Rassegna di diritto civile 3.
• Zimmermann Reinhard. 1996.The Law of Obligations. Roman foundations of the civilian tradition. Oxford: Clarendon Paperbacks.
• Pieńkos Jerzy. 2001. Rzymska myśl prawnicza. Aforyzmy – przysłowia. Warszawa: Infor.
• Wołodkiewicz Witold. 2009. Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Kolańczyk Kazimierz. 2007. Prawo rzymskie. Warszawa: LexisNexis.
• Radwański Zbigniew. 1992.Wykładnia oświadczeń woli składanych indywidualnym adresatom. Wrocław– Warszawa–Kraków.
• Spyra Tomasz. 2006. Granice wykładni prawa. Kraków: Wolters Kluwer.
• Chiodi Giovanni. 1997. L’interpretazione del testamento nel pensiero dei glossatori. Milan.
• Massironi Andrea. 2012. Nell’officina dell’interprete. La qualificazione del contratto nel diritto comune (secoli XIV–XVI).. Milan.
• Dajczak Wojciech, Tomasz Giaro,Franciszek Longchamps de Bérier. 2009. Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego. Warszawa: PWN.
• Pieńkos Jerzy. 2010. Praecepta iuris: paremie, sentencje, wyrażenia łacińskie w układzie systematycznym i alfabetycznym. Warszawa-Poznań: Iuris.
• Tokarczyk Roman. 2009. Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Piasecki Kazimierz. 2003. Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz. Kraków: Wolters Kluwer.
• Zieliński Maciej. 2010. Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa. Warszawa.
• Zieliński Maciej. 2010. Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: LexisNexis.
• Mojak Jan, Jacek Widło. 2005. Polskie prawo kontraktowe. Zarys wykładu. Warszawa: LexisNexis.
• Bartnik Czesław Stanisław. 1994. Hermeneutyka personalistyczna. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
• Machnikowski Piotr. 2010. Prawne instrumenty ochrony zaufania przy zawieraniu umowy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Vicenzi Marcelo. 2009. L’interpretazione delle condizioni generali di contratto. Padova.
• Wojtyła Karol. 1985. Osoba i czyn. Kraków.
• Gazzoni Francesco Francesco. 2004. Manuale di diritto privato. Neapol.
• Ross Alf. 1965. Diritto e giustizia, a cura di G. Gavazzi. 1965. Turyn.
• Commission on European Contract Law. Principles of European Contract Law, Part. I and II. 1999. Haga
• Study Group on a European Civil Code and Research Group on EC Private Law. Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law. Draft Common Frame of Reference (DCFR). Full Edition. 2009. Monachium.
• Rajski Jerzy. 2008. Rozwój tendencji do europeizacji prawa prywatnego W Europeizacja prawa prywatnego. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Machnikowski Piotr. 2010. Aktualne zjawiska i tendencje w europejskim prawie umów (2006–2008) W Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań. Materiały III Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów (Wrocław, 25–27.9.2008 r.). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
• Bray Robert. 2012. A possibile scenario for the launch of the optional instrument W Kierunki rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Wpływ europejskiego prawa konsumenckiego na prawo krajowe. Warszawa: C. H. Beck.
• Možina Damjan. 2012. European Contract Law and the CFR – development and perspectives, W Kierunki rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Wpływ europejskiego prawa konsumenckiego na prawo krajowe. Warszawa: C. H. Beck.
• Shotter Michael. 2012. Progressing towards a European Contract Law – policy option W Kierunki rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Wpływ europejskiego prawa konsumenckiego na prawo krajowe. Warszawa: C. H. Beck.
• Dajczak Wojciech. 2000. Prawo rzymskie a rozwój europejskiego prawa prywatnego W Poszukiwanie Europy. Zjazd gnieźnieński a idea zjednoczonej Europy. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Radwański Zbigniew. 2012. Europejskie prawo konsumenckie a projekt nowego polskiego Kodeksu cywilnego W Kierunki rozwoju europejskiego prawa prywatnego. Wpływ europejskiego prawa konsumenckiego na prawo krajowe. Warszawa: C. H. Beck.
• Zieliński Maciej. 2010. Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa W Dialog między sądami i trybunałami. Warszawa.
• Zieliński Maciej. 2011. Mitów w myśleniu o wykładni prawa ciąg dalszy W Prawo, język, media. Warszawa.
• Kuryłowicz Marek. 2011. Alterum non laedere i uniwersalność rzymskich zasad prawa W Państwo i prawo w dobie globalizacji. Księga jubileuszowa. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Wołodkiewicz Witold. 2011. Łacińskie paremie prawnicze w polskiej praktyce prawnej W Regulae iuris. Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: C. H. Beck.
• Wołodkiewicz Witold. 2011. Łacińskie inskrypcje na kolumnach gmachu Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie W Regulae iuris. Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: C. H. Beck.
• Rozwadowski Władysław. 2012. Tradycje prawne. Tradycje rzymskie w polskim prawie cywilnym W System prawa prywatnego, t. 1: Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa: C. H. Beck.
• Kacprzak Agnieszka, Jerzy Krzynówek, Witold Wołodkiewicz. 2011. Teksty 86 inskrypcji wraz z komentarzem W Regulae iuris. Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: C. H. Beck.
• Rozwadowski Władysław. 2010. Etiam clarum ius exigit interpretationem W W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Zajadło Jerzy. 2013. Teoria i filozofia prawa W Łacińska terminologia prawnicza. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Tobor Zygmunt. 2010. Iluzja wykładni językowej W Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia i stosowania prawa finansowego i podatkowego. Białystok: Temida 2.
• Bielska-Brodziak Agnieszka. 2008. Pułapka jednoznaczności W Studia z wykładni prawa. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Zieliński Maciej. 2008. Wykładnia prawa we współczesnym orzecznictwie najwyższych organów orzeczniczych W Standardy konstytucyjne a problemy władzy sądowniczej i samorządu terytorialnego. Konferencja naukowa, Szczecin, 1 października 2007 r. Szczecin.
• Romanowicz Marcin. 2010. Clara… vs. omnia… czyli język a proces stosowania prawa W Prawo, język, etyka. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Janiak Andrzej. 2012. W Kodeks cywilny. Komentarz Lex, t. 1: Część ogólna. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Tobor Zygmunt. 2011. Krótka opowieść o szczęśliwym, zakłopotanym i nieszczęśliwym interpretatorze W Prawo, język, media. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Machnikowski Piotr. 2013. W Kodeks Cywilny. Komentarz. Warszawa: C. H. Beck.
• Pietrzykowski Tomasz. 2011. Does theory of Contractual Interpretation rest on a mistake? W Interpretation in Polish, German and European private law. Monachium: Sellier European Law Publishers.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2012. Ogólne dyrektywy wykładni umów w projekcie wspólnych europejskich przepisów dotyczących umowy sprzedaży (CESL) w Rozprawy z prawa cywilnego, własności intelektualnej i prawa prywatnego międzynarodowego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gawlikowi. Warszawa: LexisNexis.
• Radwański Zbigniew. 2008. Wykładnia oświadczeń woli W System prawa prywatnego, t. 2: Prawo cywilne – część ogólna. Warszawa: C. H. Beck.
• Rott-Pietrzyk Ewa. 2008. Wzorzec rozsądnej osoby jako kryterium wykładni oświadczenia woli W Studia z wykładni prawa. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
• Grigoleit Hans Christoph, Claus-Wilhelm Canaris. 2004. Interpretation of contracts W Towards a European Civil Code. Nijmegen.
• Gentili Alberico. 2011. Dell’interpretazione del contratto, Intenzione dei contraenti W Commentario del Codice Civile. Dei Contratti in Generale, vol. 2, a cura di E. Navaretta, A. Orestano. Turyn.
• Belvedere Andrea. 2000. Linguaggio giuridico W Digesto delle discipline privatistiche. Sezione civile. Aggiornamento I. Turyn
• Roca E. 2007. The Interpretation of Contracts in accordance with the Principles of European Contract Law W W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu. Warszawa.