Złote runo

• Authors: Pacukiewicz Marek

Title variants

EN

The Golden Fleece

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę spojrzenia na historię antropologii kultury nie tylko diachronicznie, poprzez pryzmat rozpowszechnionej kategorii „rozwoju nauki”, która ma proweniencje ewolucjonistyczne, ale w sposób synchroniczny, pod kątem trwających w niej i poddawanych przekształceniom pojęć. Istnieje zatem możliwość uznania Argonautów zachodniego Pacyfiku nie tylko za pionierską „monografię terenową” lub zalążek „teorii funkcjonalnej”, ale również za pewien – analogiczny do wizji istnienia mitu w kulturze autorstwa Claude’a Lévi-Straussa – wariant antropologii kultury, ewentualnie jej archiwum (w rozumieniu Michela Foucaulta). Przedmiotem analizy są w tym przypadku relacje pomiędzy pojęciami funkcji i struktury. Okazuje się, że propozycja Malinowskiego nie jest w gruncie rzeczy tak odległa od późniejszych koncepcji strukturalistycznych autorstwa Alfreda Reginalda Radcliffe-Browna i Lévi-Straussa. Dominacja myślenia funkcjonalnego oznacza w tym przypadku położenie nacisku na sposoby wprowadzania w życie i odczuwania konstruktów kulturowych przez tubylców. Dzięki temu Argonauci… stają się przede wszystkim opisem dynamicznej, żyjącej kultury; dlatego też rdzeniem książki – co nietypowe w przypadku prac naukowych z obszaru antropologii – jest podróż ukazująca kulturę w działaniu.

EN

The article is an attempt to look upon the history of anthropology not only through the diachronic lenses, the popular “science development” category, which has evolutionistic provenience, but also synchronic, through the process of moulding and shifting concepts. Thus, it is possible, to claim Argonauts of the Western Pacific not only as a pioneering “fieldwork monograph” or an origin of the “functionalism theory”, but also as – analogous to Claude Lévi-Strauss’ concept on the place of myth in culture – an alternative of cultural anthropology, or, its archive (in the sense explained by Michael Foucault). In this case the analysis is cast upon the relations between structure and function. It appears that in fact Malinowski’s conception is not as far away from the latter structuralist theories of Alfred Reginald Radcliffe-Brown and Lévi-Strauss. The domination of functionalistic thought in this case implies putting an emphasis onto the ways of realising and sensing the cultural constructs by the natives. As a result, the Argonauts… became primarily a description of a dynamic, living culture; for that reason, the core of the book – uncommonly for anthropological scientific works – is a journey showing the culture in action.

Keywords

PL

funkcja; struktura; historia antropologii kultury; Bronisław Malinowski; Laboratorium Kultury

EN

function; structure; history of cultural anthropology; Bronislaw Malinowski; Laboratorium Kultury

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Laboratorium Kultury
• Year: 2013
• Volume: 2
• Pages: 150-171

Dates

published

2013

Contributors

author

Pacukiewicz Marek

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Zakład Teorii i Historii Kultury

References

• Antropologia społeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis i A.K. Paluch, PWN, Warszaw 1985.
• Barnard A., Antropologia. Zarys teorii i historii, przeł. S. Szymański, wstęp J. Tokarska-Bakir, PIW, Warszawa 2006.
• Barthes R., Mit dzisiaj, przeł. W. Błońska, w: Tenże, Mit i znak. Eseje, wybór i słowo wstępne J. Błońskiego, PIW, Warszawa 1970.
• Bogatyriew P., Funkcja stroju ludowego na obszarze morawskosłowackim, w: Tenże, Semiotyka kultury ludowej, przeł. Z. Saloni, wstęp, wybór i oprac. M.R. Mayenowa, PIW, Warszawa 1979.
• Brozi K.J., Antropologia funkcjonalna Bronisława Malinowskiego, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1983.
• Gajusz Waleriusz Flakkus, Argonautyki ksiąg osiem, przekł., oprac. i wstęp S. Śnieżewski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.
• Foucault M., Archeologia wiedzy, przeł. J. Siemek, PIW, Warszawa 1977.
• Geertz C., „Z punktu widzenia tubylca”. O naturze antropologicznego rozumienia, w: Tenże, Wiedza lokalna, Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, przeł. D. Wolska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
• Historia pewnego małżeństwa. Listy Bronisława Malinowskiego i Elsie Masson, red. H. Wayne, przeł. A. Zielińska-Elliott, Muza SA, Warszawa 2012.
• Kasprzyk L., Spencer, „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1967.
• Kroeber A.L., Struktura, funkcja i wzór w biologii i antropologii, w: Tenże, Istota kultury, przeł. P. Sztompka, PWN, Warszawa 2002.
• Kuper A., Między charyzmą i rutyną. Antropologia brytyjska 1922–1982, przeł. K. Kaniowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1987.
• Lévi-Strauss C., Antropologia strukturalna, przeł. K. Pomian, KR, Warszawa 2000.
• Lévi-Strauss C., Antropologia strukturalna II, przeł. M. Falski, KR, Warszawa 2001.
• Lévi-Strauss C., Drogi masek, przeł. M. Dobrowolska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1985.
• Lévi-Strauss C., Myśl nieoswojona, przeł. A. Zajączkowski, PWN, Warszawa 1969.
• Lévi-Strauss C., Opowieść o Rysiu, przeł. E. Bekier, Wydawnictwo Opus, Łódź 1994.
• Lévi-Strauss C., Smutek tropików, przeł. A. Steinsberg, PIW, Warszawa 1960.
• Lévi-Strauss C., Spojrzenie z oddali, przeł. W. Grajewski, L. Kolankiewicz, M. Kolankiewicz, J. Kordys, PIW, Warszawa 1973.
• Lévi-Strauss C., Surowe i gotowane, przeł. M. Falski, Aletheia, Warszawa 2010.
• Lévi-Strauss C., Eribon D., Z bliska i z oddali, przeł. K. Kocjan, Wydawnictwo Opus, Łódź 1994.
• Mach Z., Bronisław Malinowski i Claude Lévi-Strauss, czyli o naturze pewnej kontrowersji w antropologii społecznej, „Studia Socjologiczne” 1979, nr 3.
• Malinowski B., Argonauci zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei, przeł. B. Olszewska-Dyoniziak, S. Szynkiewicz, przekł. opracował i posł. opatrzył A. Waligórski, PWN, Warszawa 2005.
• Malinowski B., Kultura, przeł. A. Waligórski, w: A.K. Paluch, Malinowski, „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1981.
• Malinowski B., O zasadzie ekonomii myślenia, w: Tenże, Dzieła, t. 1, red. A.K. Paluch, PWN, Warszawa 1984.
• Mauss M., Szkic o sezonowych przemianach społeczeństw Eskimosów. Studium z morfologii społecznej, w: Tenże, Socjologia i antropologia, wstęp C. Lévi-Strauss, przeł. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, KR, Warszawa 2001.
• Paz O., Lévi-Strauss albo nowa uczta Ezopa, przeł. P. Fornelski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
• Piatigorski A., Łotman J., Tekst i funkcja, przeł. J. Faryno, w: Semiotyka kultury, wybór i oprac. E. Janus, M.R. Mayenowa, PIW, Warszawa 1975.
• Radcliffe-Brown A.R., O pojęciu funkcji w naukach społecznych, przeł. D. Niklas, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, wybór i red. nauk. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper, PWN, Warszawa 2007.
• Radcliffe-Brown A.R., Wyspiarze z Andamanów. Studia z antropologii społecznej, przeł. A. Kościańska, M. Petryk, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2006.
• Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda i S. Tynecka-Makowska, Universitas, Kraków 2006.
• Waligórski A., Antropologiczna koncepcja człowieka, PWN, Warszawa 1973.