Trickster in Children’s Literature: Between Justification and Condemnation. The Case of the “Puss in Boots” Tale in Poland

• Authors: Kaczyńska Barbara
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article discusses the treatment of the trickster figure in the Polish tradition of the “Puss in Boots” tale addressed to children. The analysis of the texts by Antoni Józef Gliński (1853), an anonymous author (1912), Ewa Szelburg-Zarembina (1954), Hanna Januszewska (1968), Milena Kusztelska (2009), and Robert Jarosz (2015) shows that the tale is often inscribed within the value system meant for the moral education and socialization of children. Depending on the emphasis put on this didactic intention, the ambivalent character of the cat can be either justified and absorbed by the established moral order, or excluded from it and condemned.

Keywords

EN

trickster in children’s literature; Puss in Boots; Charles Perrault; fairy tale adaptation

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Filoteknos
• Year: 2022
• Issue: 12
• Pages: 51-68

Dates

published

2023-01-26

Contributors

author

Kaczyńska Barbara

• University of Warsaw

References

• Anonymous (1912). Mądry kot. Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Baluch, A. (2008). Od form prostych do arcydzieła. Wykłady, prezentacje, notatki, przemy- ślenia o literaturze dla dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwa Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Bettelheim, B. (1996). Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni (trans. D. Danek). Warszawa: Agencja Wydawnicza Jacek Santorski i S-ka / Wydawnictwo W.A.B.
• Budnik, S. (2013). Eliminacja wątków religijnych w polskich baśniach ludowych w latach 50. XX w. Na przykładzie twórczości Hanny Januszewskiej. Język – Szkoła – Religia, 8, 2, 110–123.
• Carroll, M.P. (1984). The Trickster as Selfish-Buffoon and Culture Hero. Ethos, 12, 2, 105– 131.
• Darnton, R. (2012). Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej (trans. D. Guzowska). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Decourt, N. (1998). La fortune des bottes du Chat botté. In: J. Perrot (ed.), Tricentenaire Charles Perrault. Les grands contes du XVIIe siècle et leur fortune littéraire (96–110). Paris: Press Edition.
• Dygasiński, A. (1884). Krytyczny katalog dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Lesman i Świszczowski.
• Eichelt-Lojkine, P. (2013). Contes en réseaux. L’émergence du conte sur la scène littéraire européenne. Genève: Librairie Droz.
• Fernandes, A.R. (2008). Trickster. In: D. Haase (ed.), The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales, vol. 3 (992–995). Westport, Connecticut, and London: Greenwood Press.
• Genette, G. (2014). Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia (trans. T. Stróżyński, A. Milecki). Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
• Gil-Budzyńska, M., Kowalewska D. (2014), O czym była bajka [interview]. Nowości. Dodatek: Toruń, 27 June.
• Gliński, A. J. (1853). Baśń o księciu na Gołoszyszkach Gołopiętskim i o jego kocie. In: Bajarz polski, vol. 3 (161–175). Wilno: Drukarnia Gubernialna.
• Januszewska, H. (1968). Kot w butach. Bajka opracowana według Ch. Perraulta. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Jarosz, R. (Director). (2015). Kot w butach [Theatrical play]. Warszawa: Teatr Lalek Guliwer.
• Kaczyńska, B. (2019). W poszukiwaniu utraconych morałów. Tłumaczenie moralités w ba- śniach Charles’a Perraulta na przykładzie wybranych tekstów polskich. Dzieciństwo. Literatura i Kultura, 1, 2, 12–35.
• Krzyżanowski, J. (1947). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
• Krzyżanowski, J. (1961). Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kusztelska, M., Otrębowska-Piasecka, E. (2006). Gra z baśniowym językiem [interview]. Gazeta Wyborcza Poznań, 1, 2 January, 7.
• Librachowa, M. (1946/1947). Uwagi nad literaturą dla dzieci i młodzieży. Ruch pedagogiczny, 30, 2, 143–160.
• Lindgren, A. (2016). Pippi Pończoszanka (trans. I. Szuch-Wyszomirska). Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Lüthi, M. (1987). The Fairytale as art form and portrait of man (trans. J. Erickson). Bloomington: Indiana University Press.
• Łukaszewicz, M. [pseud. MŁ] (1984). [Review]. Nowe książki, 11, 130.
• Marin, L. (1978). Le récit est un piège, Paris: Éditions de Minuit.
• Morgan, J. (1985). Perrault’s Morals for Moderns. New York: Peter Lang.
• Morgan, J. (1987). Le Maître chat: Furetières and the Dangers of Deception. In: M. Bareau, J. Barchilon, D. Stanton, J. Alter (eds.), Les contes de Perrault. La contestation et ses limites. Furetière. Paris and Seattle and Tübingen: Papers on French Seventeenth Century Literature.
• Osterloff, W. (1946). Kryminalistyka i bajki Grimma. Odrodzenie, 19.
• Perrault, C. (1971). Bajki (adapted by H. Januszewska). Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Perrault, C. (2005). Le Maître Chat, ou le chat botté. Conte. In: T. Gheeraert (ed.), Contes merveilleux (213–221). Paris: Honoré Champion.
• Perrault, C. (2009). Bajki (adapted by M. Kusztelska. Poznań: Oficyna Wydawnicza G&P.
• Jarosz, R. (2016), Kot w butach. Retrieved from http://www.encyklopediateatru.pl/przedstawienie/55583/kot-w-butach#.
• Robert, R. (1981). Le Conte de fées littéraire en France de la fin du XVIIe à la fin du XVIIIe siècle. Nancy: Presses Universitaires de Nancy.
• Sempołowska, S. (1981). Zasady moralne a literatura dla dzieci. (Parę uwag i spostrzeżeń). In: K. Kuliczkowska (ed.), Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1918. Zarys monograficzny. Materiały (283–287). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Sermain, J.-P. (2005). Le Conte de fées du classicisme aux Lumières. Paris: Éditions Desjonquères.
• Simon, F. (2009). Horrid Henry. Naperville, Illinois: Sourcebooks Jabberwocky.
• Słońska, I. (1959). Dzieci i książki. 2 ed. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Starowieyska-Morstinowa, Z. (1939). Twoje i moje dzieciństwo. Lwów: Książnica-Atlas.
• Szelburg-Zarembina, E. (1954). Kije samobije i inne baśnie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Szelburg-Zarembina, E. (1973). Baśń o kocie w butach. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• Szyjewski, A. (2020). In the Shadow of Trickster. Research Fields and Controversies in the Discourse on the Trickster Complex in the Studies of Myth. Studia Religiologica, 53, 3, 163–179. doi:10.4467/20844077SR.20.012.12752.
• Trinquet, C. (2012). Le conte de fées français (1690–1700). Traditions italiennes et origines aristocratiques. Tübingen: Narr Verlag.
• Turner, V. (1991). The Ritual Process. Structure and Anti-Structure. Ithaca, NY: Cornell University Press.
• Wach, M. (2004). Krwawy Tomcio Paluch. Kurier Lubelski, 76, 1 April, 9.
• Wortman, S. (1958). Baśń w literaturze i w życiu dziecka. Co i jak opowiadać?. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
• Wortman, S. (1978). [Discussion]. In: H. Skrobiszewska (ed.), Baśń i dziecko (228–229). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• Woźniak, M. (2010). Autor bez tekstu – tekst bez autora? Filoteknos, 1: 132–145.
• Woźniak, M. (2011). Jak to z Kotem w butach było. Baśnie Charles’a Perraulta w przekładzie i w adaptacji Hanny Januszewskiej. Przekładaniec, 22–23, 59–79.
• Wróblewska, V. (2018). Słownik polskiej bajki ludowej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Zawodniak, M. (1998). Literatura w stanie oskarżenia. Rola krytyki w życiu literackim socrealizmu. Warszawa: Upowszechnianie Nauki – Oświata.
• Żurakowski, B. (1989). Problemy komunikacyjne literatury dla dzieci. In: B. Żurakowski (ed.), Miejsce dziecka w komunikacji literackiej (11–19). Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Żylińska, J. (1953). Baśnie polskie [review]. Nowa kultura, 22, 31 May, 4.

Identifiers

DOI

10.23817/filotek.12-3