Kulturowe konteksty twórczości filmowej Glaubera Rochy

• Authors: Helman Alicja

Title variants

EN

Cultural Contexts of Glauber Rocha’s Filmmaking

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Helman prezentuje minimonografię twórczości brazylijskiego reżysera Glaubera Rochy w kontekście specyfiki nurtu filmowego Cinema Novo. W ujęciu autorki Glauber Rocha jawi się jako niestrudzony rewolucjonista, kontestator i eksperymentator. Helman prezentuję biografię artysty, wybrane elementy historii Brazylii istotne z punktu widzenia twórczości Rochy, a także sam ruch Cinema Novo, będący dla reżysera ważnym punktem odniesienia. Następnie koncentruje się na pełnometrażowych filmach fabularnych tego reżysera, swą uwagę skupiając zasadniczo na przedstawieniu jego strategii artystycznych i analizie strony formalnej jego filmów, która – wedle Helman – stanowi ważny czynnik przekazu problematyki politycznej, społecznej i kulturowej (mity, obrzędy, rytuały) obecnej w filmach Rochy. W zakończeniu artykułu Helman notuje: „Lektura tekstów naukowych, krytycznych, wypowiedzi odbiorców niemal za każdym razem potwierdza, że eksplikacja znaczeń filmów Rochy wymaga wiedzy spoza tekstu, sięgnięcia do kontekstów nieraz bardzo odległych i rozległych. Jeśli filmy Rochy zaskakiwały i dezorientowały widzów lat 60. i 70., to czy dziś, po wielu latach i tylu nowych doświadczeniach w zakresie języka i form kina, nie powinny się przed nami otworzyć? Nie otwierają się. Rocha nie współkształtował uniwersalnego języka, którym mówi dziś współczesne kino. Tworzył swój własny. I takim ten język pozostał”.

EN

Helman presents the mini-monograph of the work of Brazilian director Glauber Rocha in the context of the specificity of Cinema Novo. According to the author, Glauber Rocha appears as a tireless revolutionist, a contestant and experimenter. Helman presents the biography of the artist, selected elements of the history of Brazil relevant from the point of view of Rocha’s work, as well as the Cinema Novo movement itself, which is an important reference point for the director. Then she focuses on the director’s feature films, focusing mainly on presenting his artistic strategies and analysing the formal side of his films, which – according to Helman – is an important factor in dealing with political, social and cultural issues (myths, rituals and ceremonies) present in Rocha’s films. At the end of the article, Helman notes: “The reading of scientific and critical texts and the opinions of the recipients almost every time confirm that the explication of meanings of Rocha’s films requires knowledge from outside of the text, and reaching for contexts that are often very distant and extensive. If Rocha’s films surprised and confused viewers of the 1960s and 1970s, then today, after many years and so many new experiences in the language and form of cinema, should not they be more transparent to us? No. Rocha did not shape the universal language that is the language of today’s cinema. He created his own language. And the language remained his own”.

Keywords

PL

Glauber Rocha;; Cinema Novo;; historia Brazylii;

EN

Glauber Rocha; Cinema Novo

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2018
• Issue: 103 Młode kino polskie - konfrontacja pokoleń
• Pages: 183-217

Contributors

author

Helman Alicja

• Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński

References

• Pernambucano de Mello, Frederico. Guerreiros do Sol: Violencia e banditismo no Nordeste do Brasil, São Paulo: A Girafa 2011.
• Carter B. Horsley, Glauber Rocha is Dead at 42: Innovative Brazilian Director. www.nytimes.com/1981/08/23/obituaries/glauber-rocha-is-dead-at42-innovative-brazilian... (dostęp: 4.12.2017)
• Johnson Randal, Stam, Robert . Brazilian Cinema. New York: Columbia University Prass 1982.
• Viany. Alex. The Old and the New in Brazilian Cinema, „The Drama Review” 1970, nr 14 (2).
• Por. Randal Johnson, Robert Stam, Brazilian Cinema, op. cit. Wyrażając własny pogląd, zarazem podkreślają, iż jest to opinia powszechnie podzielana.
• Ibidem, s. 35−36.
• Cytuję z przekładu angielskiego (brak informacji o tłumaczu) zamieszczonego w Internecie. Por. http://www.dokumenta14.de/en/south/891_the aestheticsof... Dostęp 1 XII 2017.
• Rocha, Glauber: The Aesthetic of Hunger and the Aesthetics of Dreaming. https://www.documenta14.de/en/south/891_the_aesthetics_of_hunger_and_the_aesthetics_of_dreaming... (dostęp:1.12.2017)
• Johnson Randall. Cinema Novo x 5: Masters of Contemporary Brazilian Film, Austin: University of Texas Press 1984.
• Xavier, Ismail. Allegorias of Underdevelopment: Aesthetics and Politics in Modern Brasilian Cinema. Minnesota/St. Paul: University of Minnesota Press 1997.
• Croce, Fernando .Barravento. http://www.cinepassion.org/Reviews/b/Barravento.html. (dostęp: 2.12.2017)
• Gatti, José . Impersonations of Glauber Rocha by Glauber Rocha (w:) Alisa Lebow (red.), The Cinema of Me. The Self and Subjectivity in First Person Documentary. New York: Columbia University Press 2012.
• Cunha, Euclides da, Os Sertões. São Paulo: Tres 1984.
• Voraine, Jakub de. Złota legenda. Wyd. II Warszawa: Pax 1983.
• Magalhāes, Elyette Guimarāes d . Orixas de Bahia. Salvador, Bahia: Secretaria da Cultura e Turismo, Empresa Gráfica de Bahia 2003.
• Gardies, René. Structural Analysis of a Textual System: Presentation of a Method, „Screen” 1974, vol.15, nr 1.
• Gardies, René. Glauber Rocha, Paris: Seghers 1973.
• Stamm, Robert. Land in Anguish Revolutionary Lessons, „Jump Cut” 1976, nr 10−11.
• Zalewski, Andrzej. Strategiczne dezorientacje: perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Kultury 1998.
• Ficamos, Bertrand. Glauber Rocha’s „Claro”, on the Tragic Legilibity of Chaos (w:) Alison Lebow (ed.), The Cinema of Me, London-New York, WallFlower Press 2012.
• Hertog, Simon. There’s Nothing More International Than a Pack of Pimps: A Conversation between Pierre Clementi, Miklos Jancsó, Glauber Rocha and Jean-Marie Straub. http:/www.rouge.com.an/3/international.html
• Daney, Serge, La mort de Glauber Rocha, „Liberation” 24 August 1981.
• Cinema and social Change in Latin America. Conversations with Filmmakers. Julianne Burton ed. Austin: University of Texas 1986.
• Klinger, Gabe. Glauber Richa. Senses of Cinema, „Great Directors”, 2005, issue 34. sensesofcinema.com/2005/great-directors/rocha/. „