Nowa liberalna eugenika: krytyczny przegląd argumentów przeciwko biomedycznemu poprawianiu ludzkiej kondycji fizycznej lub umysłowej

• Authors: Tomasz Żuradzki

Title variants

EN

The New Liberal Eugenics: a Critical Review of Arguments against Biomedical Enhancement of Human Physical or Mental Capabilities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest krytyka kilku popularnych argumentów przeciwko wykorzystywa-niu współczesnych osiągnięć biomedycznych do poprawiania ludzkiej kondycji fizycznej lub umy-słowej. Na przykładzie prac Habermasa, Sandela, Fukuyamy omówię trzy argumenty tego typu odwołujące się do: 1) autonomii; 2) życia jako daru; 3) naturalnej równowagi. Na koniec pokażę, że sprzeciw względem niektórych propozycji biomedycznego polepszenia kondycji ludzkiej może być wynikiem swoistego błędu poznawczego, który psychologowie określają jako efekt status quo.

EN

The aim of this review article is to criticize popular arguments against using the biomedical technology to enhance human physical or mental capabilities. Discussing works of Habermas, Sandel and Fukuyama I will analyze three arguments of this kind that refer to: 1) autonomy; 2) life as a gift; 3) natural equilibrium. Finally I will demonstrate that the opposition to some enhancement projects may result from a characteristic cognitive error: a status quo bias.

Keywords

PL

eugenika; natura; autonomia; inżynieria genetyczna; preimplantacyjna diagnostyka genetyczna; efekt status quo; Habermas; Sandel; Fukuyama; Bostrom; Kahneman

EN

eugenics; nature autonomy; genetic engineering; preimplantation genetic diagnosis; status quo effect; Habermas; Sandel; Fukuyama; Bostrom; Kahneman

• Publisher: Instytut Filozofii - Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Diametros
• Year: 2014
• Issue: 42
• Pages: 204-226

Contributors

author

Tomasz Żuradzki

References

• N. Agar, Liberal eugenics: In defence of human enhancement, Wiley, Oxford 2008.
• N. Agar, Humanity's end: why we should reject radical enhancement, MIT Press, Cambridge 2010.
• V. Árnason, From species ethics to social concerns: Habermas’s critique of “liberal eugenics” evaluated, „Theoretical Medicine and Bioethics” 35 (5) 2014, s. 353–367.
• E. Black, Wojna przeciw słabym: eugenika i amerykańska kampania na rzecz stworzenia rasy panów, Muza, Warszawa 2004.
• N. Bostrom, T. Ord, The Reversal Test: Eliminating Status Quo Bias in Applied Ethics, „Ethics” 116 (4) 2006, s. 656–679.
• N. Bostrom, J. Savulescu (red.), Human enhancement, Oxford University Press, Oxford 2009.
• A.E. Buchanan, Beyond humanity?: The ethics of biomedical enhancement, Oxford University Press, Oxford 2011.
• I. de Melo-Martín, Defending human enhancement technologies: Unveiling normativity, „Journal of Medical Ethics” 36 (8) 2010, s. 483-487.
• M. Drwięga, W poszukiwaniu doskonałości. Natura ludzka i etyka w dobie inżynierii genetycznej, „Diametros” (16) 2008, s. 80–91.
• O. Dryla, Genetyczna diagnostyka preimplantacyjna w świetle „Stanowiska” Komitetu Bioetyki przy Prezydium PAN, „Diametros” (34) 2012, s. 116–135.
• H.-J. Ehni, D. Aurenque, On moral enhancement from a Habermasian perspective, „Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics” 21 (02) 2012, s. 223–234.
• F. Fukuyama, Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, tłum. B. Pietrzyk, Znak, Kraków 2004.
• M. Gawin, Rasa i nowoczesność: historia polskiego ruchu eugenicznego 1880–1952, Neriton, Instytut Historii PAN, Warszawa 2003.
• J. Glover, Choosing Children: Genes, Disability, and Design: Genes, Disability, and Design, Oxford University Press, Oxford 2006.
• B. Gordijn, R.F. Chadwick, Medical enhancement and posthumanity, Springer, Dordrecht 2008.
• J. Habermas, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, tłum. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2003.
• J. Harris, Enhancing evolution: The ethical case for making better people, Princeton University Press, Princeton 2010.
• M. Häyry, Rationality and the Genetic Challenge: Making People Better?, Cambridge University Press, Cambridge 2010.
• G. Kahane, Mastery without mystery: Why there is no promethean sin in enhancement, „Journal of Applied Philosophy” 28 (4) 2011, s. 355–368.
• D. Kahneman, Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, tłum. P. Szymczak, Media Rodzina, Poznań 2012.
• F.M. Kamm, What is and is not wrong with enhancement?, [w:] Human enhancement, J. Savulescu, N. Bostrom (red.), Oxford University Press, Oxford 2008, s. 91–130.
• Kongregacja Nauki Wiary, Donum Vitae: Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania. Odpowiedzi na niektóre aktualne zagadnienia, dostępne na: http://www.vatican.va/roman_curia/ congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19870222_respect-for-human -life_pl.html [7.11.2014].
• Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja Dignitas personae dotycząca niektórych problemów bioetycznych, dostępne na: http://www.vatican.va/ roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20081208_dignitas-personae_pl.html#_ftn34 [7.11.2014].
• T. Lewens, Human Nature: The Very Idea, „Philosophy & Technology” 25 (4) 2012, s. 459–474.
• J.A. Majcherek, Eugenika a egalitaryzm, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 2 (2) 2007, s. 119–128.
• D. Parfit, Racje i osoby, tłum. W.M. Hensel, M. Warchała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• I. Persson, J. Savulescu, Unfit for the future: The need for moral enhancement, Oxford University Press, Oxford 2012.
• President's Council on Bioethics, Beyond therapy: biotechnology and the pursuit of happiness, dostępne na: https://bioethicsarchive. georgetown.edu/pcbe/reports/beyondtherapy/ [7.11.2014].
• B.G. Prusak, Rethinking “Liberal Eugenics”: Reflections and Questions on Habermas on Bioethics, „Hastings Center Report” 35 (6) 2005, s. 31–42.
• J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, tłum. M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, red. naukowa S. Szymański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• M. Sandel, Przeciwko udoskonalaniu człowieka. Etyka w czasach inżynierii genetycznej, tłum. O. Siara, Kurhaus, Warszawa 2014.
• J. Savulescu, R. ter Meulen, G. Kahane (red.), Enhancing human capacities, John Wiley & Sons, Oxford 2011.
• G.O. Schaefer, G. Kahane, J. Savulescu, Autonomy and enhancement, „Neuroethics” (7) 2014, s. 1–14.
• W. Załuski, Genetic enhancement and autonomy, „Logos i Ethos” 2 (27) 2009, s. 127–142.
• M. Zaremba-Bielawski, Higieniści. Z dziejów eugeniki, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011.
• T. Żuradzki, Genetic engineering and the non-identity problem, „Diametros” (16) 2008, s. 63–79.
• T. Żuradzki, Równość: przegląd problemu, Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ, Kraków 2010, dostępne na: http://www.incet.uj.edu.pl [7.11.2014].
• T. Żuradzki, Argument z niepewności normatywnej a etyczna ocena badań naukowych wykorzystujących ludzkie embriony, „Diametros” (32) 2012, s. 131–159.
• T. Żuradzki, Niepewność na temat moralnego statusu embrionów ludzkich a preimplantacyjna diagnostyka genetyczna, „Diametros” (34) 2012, s. 179–189.
• T. Żuradzki, Ślepy traf a preimplantacyjna diagnostyka genetyczna, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” 22 (1) 2013, s. 31–46.
• T. Żuradzki, Moral Uncertainty in Bioethical Argumentation: A New Understanding of the Pro-Life View on Early Human Embryos, „Theoretical Medicine and Bioethics” Online First, doi: 10.1007/s11017-014-9309-1.
• T. Żuradzki, Preimplantation genetic diagnosis and rational choice under risk or uncertainty, „Journal of Medical Ethics” 40 (11) 2014, s. 774–778.
• T. Żuradzki, A situation of ethical limbo and preimplantation genetic diagnosis, „Journal of Medical Ethics” 40 (11) 2014, s. 780–781.