Losy greckokatolickiej światyni w diecezji przemyskiej w PRL

• Authors: Bober Sabina

Title variants

DE

Die Schicksale der Griechishkatolischen Kirchen in der Diozese Przemyśl in der Volksrepublik Polen

• Languages of publication: PL DE

Abstracts

PL

EN

Im Vorkriegspolen zählte die griechischkatholische Kirche drei Diözesen, die der griechischkatholischen Kirchenprovinz Lemberg angehörten. Eine dieser Diözesen war die von Przemyśl. Im II. Weltkrieg hatten sich die Ukrainer – zumal das Kirchevolk der oben genannten Kirche, mit den deutschen Besatzern verbunden mit der Absicht mit Hilfe des III. Reiches einen unabhängigen ukrainischen Staat zu gründen. Die grie-chischkatholische Kirche erfreute sich zu dieser Zeit einer fast unbegrenzten Freiheit. Nachdem im 1944 die Sowjetunion diese Gebiete erobert hat, kam es zur Beeinträchti-gung jeglicher Betätigung dieser Kirche. Die im März 1946 auf Geheiß der Sowjetischen Behörden einberufene lemberger Synode hatte die zwangsmäßige Vereinigung der grie-chischkatholischen Kirche mit der Orthodoxen Kirche beschlossen, wobei die sich wider-setzenden griechischkatholischen Bischöfe und Geistliche verfolgt oder eingekerkert wur-den. In Nachkriegspolen wurde die griechischkatholische Kirche ohne jegliche rechtliche Maßnahmen tatsächlich lahm gelegt, indem sowohl die kirchliche Verwaltung, Institutio-nen und Vermögen abgeschafft worden sind. Die nunmehr in der Diözese Przemyśl lateinischen Ritus vorhandenen griechischkatholischen Kirchen wurden als Staatseigen-tum angenommen und fanden nicht selten eine weltliche, den Kirchengebäuden nicht angemessene, Verwendung. Die Bischöfe von Przemyśl, hatten zwar eine Anzahl von den ehemaligen griechischkatholischen Kirchen für lateinische Kultuszwecke verwendet, aber die Einbeziehung der meisten Kirchen wurde ihnen von den Staatsbehörden ver-wehrt und etwa 109 Kirchen sind weiterhin im staatlichen Besitz geblieben und meistens dem Verfall preisgegeben. Dieser Zustand dauerte bis 1989 an, bis die griechischkatho-lische Kirche wieder rechtlich etabliert worden ist.

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2012
• Volume: 118
• Pages: 157-169

Contributors

author

Bober Sabina

References

• AIT, (Archiwum abp. Ignacego Tokarczuka), Kopia pisma kurii przemyskiej do wojewody rzeszowskiego z dnia 1 września 1947 roku w sprawie zaprzestania rozkradania majątku pounickiego przez władze państwowe.
• AIT, Informacja dotycząca odzyskiwania cerkwi greckokatolickich.
• AIT, Pismo do Prezydium WRN w Rzeszowie w sprawie oddania Kościołowi katolickiemu 46 cerkwi z dnia 17 czerwca 1967 roku.
• AIT, Pismo przewodniczącego WRN w Rzeszowie E. Dudy do ordynariusza przemyskiego w sprawie cerkwi unickich z dnia 26 maja 1967 roku.
• Bober S., Persona non grata. Biskup Ignacy Tokarczuk i władze PRL, Lublin 2005, s. 151.
• Bober S., Spór o cerkwie greckokatolickie w diecezji przemyskiej za rządów biskupa Ignacego Tokarczuka, „Biuletyn Ukrainoznawczy”, cz. 6:2000, s. 118.
• Hillebrandt B., Polska Ludowa w latach 1944-1956. Zarys historii, Warszawa 1988, s. 15.
• IPN, (Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie), Pismo biskupa Tokarczuka do Ministerstwa Kultury i Sztuki w Warszawie z dnia 13 lipca 1967 roku, sygn. 049/65, k. 303.
• Kersten K., Historia polityczna Polski 1944-1956, Warszawa 1986, s. 10-17.
• Krukowski J., Represyjność prawa polskiego w zastosowaniu do Kościoła katolickiego w latach 1944-1956, [w:] Aparat ucisku na..., s. 27-28.
• Musiał J., Nałęcz A., Świątynie unickie na terenie diecezji przemyskiej w latach 1945-1985, „Chrześcijanin w świecie”, Zeszyty OD i SS, nr 3(186):1989, s. 87-88.
• Nabywaniec S., Działania biskupa Ignacego Tokarczuka na rzecz tarowania cerkwi greckokatolickich, „Studia Rzeszowskie”, 10:2003, s. 129-130.
• Nałęcz A., Cerkwie greckokatolickie w diecezji przemyskiej po roku 1945. Zarys problematyki, Przemyśl 1988, s. 9-10.
• Nałęcz A., Cerkwie greckokatolickie w diecezji przemyskiej po roku 1945. Zarys problematyki, Przemyśl 1988, s. 10-11.
• Potocki A., Diecezja przemyska w swe 600-lecie, t. 1, Przemyśl 1986, s. 124.
• Potocki A., Parafie bieszczadzkie, Przemyśl 1987, s. 96.
• Rudnicka M., Cerkwie unickie własnością Kościoła, [w:] Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania księdza biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M. Rudnicka, Brzozów-Stalowa Wola 1991, s. 99.
• Rzemieniuk F., Unici polscy 1596-1946, Siedlce 1998, s. 214.
• Stępień S., Kościół greckokatolicki w Polsce po II wojnie światowej i w czasach współczesnych do 1998 roku, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl 1998, t. 4, s. 339-370.
• Stępień S., Obrządki wschodnie Kościoła katolickiego, [w:] Kościół katolicki w Polsce 1918-1990. Rocznik statystyczny, red. L. Adamczuk, W. Zdaniewicz, Warszawa 1991, s. 58.
• Stępień S., Źródła do dziejów reaktywowania i organizacji struktur Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1989-1996, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, Przemyśl 1996, t. 3, s. 297-328.
• Wyczawski H.E., Likwidacja cerkwi greko-katolickiej w sowieckiej Ukrainie w 1946 roku, „Premislia Christiana”, t. 3, Przemyśl 1989/1990, s. 293.