Kłamstwo jako przedmiot badań jakościowych. Ograniczenia i możliwości

• Authors: Adrianna Surmiak

Title variants

EN

A lie as the subject of quality research. Limitations and possibilities

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Socjolodzy jakościowi i antropolodzy kultury stosunkowo rzadko badają zagadnienie kłamstwa. Zdecydowanie częściej zajmują się tym psychologowie, głównie przy użyciu metod ilościowych. Wydaje się to wynikać z pewnych trudności w badaniu tego zagadnienia, które wiążą się z trafnym rozpoznaniem kłamstwa. Artykuł omawia wspomniane trudności, a zarazem wskazuje na możliwości ich przezwyciężenia w oparciu o wybrane badania jakościowe dotyczące kłamstwa. Ponadto podkreśla niektóre korzyści z analizy tego zagadnienia w ujęciu jakościowym na przykładzie badań przeprowadzonych w katolickim Ośrodku Interwencji Kryzysowej dla kobiet zagrożonych prostytucją lub pragnących porzucić jej uprawianie.

EN

Quality sociologists and culture anthropologists comparatively rarely examine the question of a lie. It is more often the concern of research by psychologists mainly by means of quantity methods. It seems to be resulting from some difficulties in the research itself which is connected with the accurate recognition of a lie. The article discusses the abovementioned difficulties and at the same time it points to the possibilities to overcome them based on chosen quality research concerning lie. It further stresses some advantages arising from the analysis of the question in the quality frame, based on research carried out in Catholic Centre of Crisis Intervention for women at risk of prostitution or those who strive to stop prostituting.

Keywords

PL

kłamstwo; oszustwo; badania jakościowe; socjologia; antropologia kulturowa

EN

lie; cheat; qualitative studies; sociology; cultural anthropology

• Publisher: Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Rocznik Lubuski
• Year: 2015
• Volume: 41
• Issue: 1
• Pages: 55-66

Contributors

author

Adrianna Surmiak

• Fundacja Rozwoju Umiejętności Społecznych „Konsensus”

References

• Antas J. (1999), O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne, TAiWPN Universitas, Kraków.
• Arendt H. (1994), Prawda i polityka, [w:] H. Arendt, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, Wyd. Aletheia, Warszawa, 267-308.
• Barnes J.A. (1994), A Pack of Lies. Towards a sociology of lying, Cambridge University Press, Cambridge.
• Bayne T. (2010), Delusion and Self-Deception: Mapping the Terrain, [w:] Delusion and Self-Deception: Motivational and Affective Influences on Belief-Formation, red. T. Bayne J. Fernandez, Psychology Press, New York, Hove, 1-22.
• Blum S.D. (2007), Lies that Bind. Chinese Truth, Other Truths, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham.
• Chudy W. (2003), Filozofia kłamstwa. Kłamstwo jako fenomen zła w świecie osób i społeczeństw, Oficyna Wyd. Volumen, Warszawa.
• Denzin N.K., Lincoln Y.S. (2009), Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, [w:] Metody badań jakościowych, t. 1, red. N.K. Denzin, Y.S. Lincoln, PWN, Warszawa, 19-75.
• DePaulo B.M. (2008), Różne oblicza kłamstwa, [w:] Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej, red. A.G. Miller, WAM, Kraków, s. 379-437.
• Derrida J. (2005), Historia kłamstwa. Prolegomena. Wykład warszawski, Wyd. IFiS PAN, Warszawa.
• Dongen E. (2002), Theatres of the lie: ‘crazy’ deception and lying as drama, „Anthropology & Medicine”, 9, 2, 135-151.
• Dongen E., Fainzang S. (2002), Lying, misery and illness: towards a medical anthropology of the lie, „Anthropology & Medicine”, 2, 85-95.
• Douglas M. (2007), Czystość i zmaza, PIW, Warszawa.
• Ekman P. (2003), Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie, PWN, Warszawa.
• Fainzang S. (2002), Lying, secrecy and power within the doctor-patient relationship, „Anthropology & Medicine”, 9, 2, 117-133.
• Geertz C. (2000), Interpretacja kultur. Wybrane eseje, WUJ, Kraków.
• Geertz C. (2005), Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, WUJ, Kraków.
• Goffman E. (2008), Człowiek w teatrze życia codziennego, Wyd. Aletheia, Warszawa.
• Malinowski B. (2002), Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, Wyd. Literackie, Kraków.
• Masip J., Garrido E., Herrero C. (2004), Defining deception, „Anales de Psicologia”, 1, 147-171.
• Massé R. (2002), Gadè deceptions and lies told by the ill: the Caribbean sociocultural construction of truth in patient – healer encounters, „Anthropology & Medicine”, 9, 2, 175-188.
• Metcalf P. (2002), They Lie, We Lie: Getting on with Anthropology, Routledge, London-New York.
• Puzynina J. (1992), O kłamaniu i kłamstwie, [w:] Język wartości, red. J. Puzynina, PWN, Warszawa, 186-202.
• Simmel G. (2005), Socjologia, PWN, Warszawa, 231-233.
• Stoller P. (1987), In Sorcery’s Shadow, The University of Chicago Press, Chicago and London.
• Surmiak A. (2014a), Antropologia kłamstwa? Badania nad kłamstwem w perspektywie antropologii społeczno-kulturowej, „Kultura i Społeczeństwo”, 4, 167-190.
• Surmiak A. (2014b), Dewiacja jako choroba. Proces „zdrowienia” oraz problem kłamstwa w kontekście Katolickiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej dla kobiet zagrożonych prostytucją lub chcących porzucić jej uprawianie, „Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna”, 15, 236-265.
• Tönnies F. (2008), Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury, PWN, Warszawa.
• Wyka A. (1993), Badacz społeczny wobec doświadczenia, Wyd. IFiS PAN, Warszawa.
• Vrij A. (2009), Wykrywanie kłamstw i oszukiwania. Psychologia kłamania i konsekwencje dla praktyki zawodowej, WUJ, Kraków.
• http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/741851,falszywywykladowca zatrzymanyudawalprofesorazizraela.html (wgląd 15.11.2014 r.).