Modyfikowanie symboliki w przestrzeni publicznej na przykładzie działań wobec pomników komunistycznych w Polsce po 1989 r.

• Authors: Różycki Bartłomiej

Title variants

EN

Modifying political symbols in the public sphere as exemplified by the attitude towards Communist monuments in Poland since the democratic transition of 1989

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest rezultatem szerszych badań nad stosunkiem do symboli upadłej dyktatury, pozostających w przestrzeni publicznej po wprowadzeniu demokracji. Na podstawie szerokiej kwerendy przypadków rozmaitego traktowania takich pamiątek przeszłości w postkomunistycznej Polsce, wyselekcjonowane zostały te najlepiej oddające rozmaite aspekty tego zjawiska. Posłużyły one wskazaniu typów działań zachodzących wokół pomników oraz rodzajów aktorów politycznych angażujących się w ten proces. Tekst stanowi element badań empirycznych prowadzonych w ujęciu międzynarodowym, których ostatecznym celem jest usystematyzowanie tego tematu i jego syntetyczne, komparatystyczne opracowanie

EN

The following paper is the result of broader investigation regarding the attitude towards past dictatorship symbols which remain in the public sphere even after the democratic transition. Based on a wide query of a variety of case studies regarding different postures towards particular relics of the past in post-communist Poland, I selected those best reflecting various aspects of the subject. They have been used to indicate the types of actions that refer to the topic, as well as political actors involved in the process. The article constitutes a part of empirical research conducted in an international context whose eventual goal is to systematize the subject and to elaborate on its comparative synthesis

Keywords

PL

symbole; pomniki; komunizm; Armia Czerwona; Polska Ludowa; Polska po 1989; transformacja ustrojowa

EN

symbols; monuments; communism; Red Army; Communist Poland; Poland since 1989; democratic transition

• Publisher: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku
• Journal: Społeczeństwo. Edukacja. Język
• Year: 2016
• Volume: 4
• Pages: 29 - 44

Contributors

author

Różycki Bartłomiej

• Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

References

• Czarnecka Dominika. 2015. „Pomniki wdzięczności” Armii Radzieckiej w Polsce Ludowej i w III Rzeczypospolitej. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Szacka Barbara. 2006. Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”
• Tazbir Janusz. 1996. „Pomniki warszawskie”. Polityka Nr 29(2046)
• Tazbir Janusz. 1997. „Walka na pomniki i o pomniki”, Kultura i Społeczeństwo Nr 1/1997
• Uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy Nr VI/105/2015 z 26 lutego 2015 roku
• Uchwała Rady Miasta Stołecznego Warszawy Nr XVI/300/2011 z 26 maja 2011 roku
• Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o grobach i miejscach pamięci ofiar wojen i represji, sporządzona w Krakowie dnia 22 lutego 1994 roku, Dz.U. 1994 nr 112 poz. 543
• Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 roku o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, Dz.U. 2016 poz. 744
• Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Dz.U. 1998 nr 155 poz. 1016
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks karny. Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym, Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95
• Zając Justyna, Zięba Ryszard. 2009. Polska w stosunkach międzynarodowych 1945-1989. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Zaremba Marcin. 2001. Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce. Warszawa: Trio: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk
• [www 1] http://24legnica.pl/krzakowski-stawiania-pomnikow-w-2014-roku-nie-przewiduje/ (dostęp: 15 września 2016)
• [www 2] http://dzieje.pl/aktualnosci/po-imprezie-pod-pomnikiem-swierczewskiego-oddali -dotacje (dostęp: 12 września 2016)
• [www 3] http://dzieje.pl/content/pochwa%C5%82-utrwalaczy-wesprze-remont-pomnika-hasiora (dostęp: 17 września 2016)
• [www 4] http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,35798,6390006,Koniec_walki_z_Hasiorem_ jako_symbolem_komunizmu.html (dostęp: 9 września 2016)
• [www 5] http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,35798,9201218,Goralski_spor_o_pomnik_Lenina_w_Poroninie.html (dostęp: 10 września 2016) [www 6] http://lospolski.pl/?p=1897 (dostęp: 6 września 2016)
• [www 7] http://m.zielonagora.gazeta.pl/zielonagora/1,106543,18310727,Nowa_Sol_burzy_ niechciany_pomnik__a_Zielona_Gora_.html (dostęp: 2 września 2016)
• [www 8] http://rybnik.naszemiasto.pl/artykul/pomnik-wstydu-w-raciborzu-mieszkancy-chca -usuniecia-go,1349289,art,t,id,tm.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 9] http://rzeszow.wyborcza.pl/rzeszow/1,34962,11633522,Jak_Baligrod_wykorzystuje_legende_gen__Swierczewskiego.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 10] http://telewizjarepublika.pl/policja-w-quotbrawurowejquot-obronie-radzieckiego -pomnika,6682.html (dostęp: 29 sierpnia 2016)
• [www 11] http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35636,17037961,Kontrowersyjna_rzezba_zolnierza_gwalcacego_kobiete.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 12] http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,pomnik-zolnierzy-radzieckich-oblany -farba-to-juz-dziewiaty-raz,54123.html (dostęp: 2 września 2016)
• [www 13] http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,precz-z-komuna-znow-na-pomniku -zolnierzy-radzieckich,179296.html (dostęp: 2 września 2016)
• [www 14] http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,umyli-pomnik-zolnierzy-radzieckich -wymazano-go-fekaliami,164873.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 15] http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34889,15029940,Zostawic_czy_usunac_ pomnik_Spiacych__Wyniki_nowego.html (dostęp: 2 września 2016)
• [www 16] http://warszawawpigulce.pl/pomnik-rzezi-pragi-zamiast-czterech-spiacych/ (dostęp: 2 września 2016)
• [www 17] http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/336809,warszawa-przesuwa-znany-pomnik-przez-metro.html (dostęp: 2 września 2016)
• [www 18] http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,3839442.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 19] http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,3842243.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 20] http://wiadomosci.onet.pl/rzeszow/rzeszow-wyburza-pomniki-czynu-rewolucyjnego-i-wdziecznosci-armii-czerwonej/yxkqh2 (dostęp: 3 września 2016)
• [www 21] http://wiadomosci.onet.pl/warszawa/pis-apeluje-o-usuniecie-pomnika-wdziecznosci-zolnierzom-armii-radzieckiej/2d4w89 (dostęp: 3 września 2016)
• [www 22] http://wiadomosci.wp.pl/kat,1019391,title,Umorzone-sledztwo-ws-napisow-na-PRL-owskim-pomniku-w-Bialymstoku,wid,15779418,wiadomosc.html?ticaid=1178a1 (dostęp: 11 września 2016)
• [www 23] http://wiadomosci.wp.pl/kat,1019397,title,Pomnik-polsko-radzieckiej-przyjazni -ma-szanse-zniknac-z-centrum-Legnicy,wid,17266841,wiadomosc.html?ticaid=117929 (dostęp: 10 września 2016)
• [www 24] http://wiadomosci.wp.pl/kat,1040263,title,Pomnik-Czterech-spiacych-zniknie-z -mapy-Warszawy,wid,16838862,wiadomosc.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 25] http://wiadomosci.wp.pl/kat,1329,title,Artysci-i-dziennikarze-podpisali-list-otwarty-przeciwko-pomnikowi-czterech-spiacych,wid,16861827,wiadomosc.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 26] http://wiadomosci.wp.pl/kat,8311,title,Adam-Siwek-polsko-rosyjska-umowa-ws -pomnikow-wymaga-dopracowania,wid,16414778,wiadomosc.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 27] http://wpolityce.pl/spoleczenstwo/195027-w-polsce-nie-ma-sowieckich-pomnikow -obiekty-wdziecznosci-armii-radzieckiej-oraz-braterstwa-broni-nie-zasluguja-na-to-miano (dostęp: 8 września 2016)
• [www 28] http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,4141454.html#TRrelSST (dostęp: 7 września 2016)
• [www 29] http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,6291723,Legnica__Trwa_spor_o_pomnik_przyjazni.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 30] http://www.gazetalubuska.pl/wiadomosci/nowa-sol/art/7818585,czy-pomnik-z-radzieckimi-zolnierzami-zniknie-z-nowej-soli,id,t.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 31] http://www.nowiny.pl/102214-pomnik-zolnierzy-radzieckich-stracil-sowiecka -symbolike-trwa-remont-monumentu.html?utm_source=internal&utm_medium=link-related-type-guessed&utm_campaign=news-related (dostęp: 13 września 2016)
• [www 32] http://www.nowiny24.pl/reportaze/art/6127707,niezwykla-historia-pomnika-stalina -w-ustrzykach,id,t.html (dostęp: 11 września 2016)
• [www 33] http://www.nowiny24.pl/wiadomosci/rzeszow/a/figura-matki-bozej-zamiast-pomnika-walk-rewolucyjnych-wideo,9862384/ (dostęp: 13 września 2016)
• [www 34] http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1671756,1,czy-mozna-przeniesc-grob -bieruta-prawo-w-tej-sprawie-jest-jednoznaczne.read (dostęp: 12 września 2016)
• [www 35] http://www.polskieradio.pl/39/1240/Artykul/518732,Nie-dla-Czterech-Spiacych (dostęp: 4 września 2016)
• [www 36] http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1124263,Czestochowa-z-pomnika-zolnierzy-radzieckich-zniknie-sierp-i-mlot (dostęp: 3 września 2016)
• [www 37] http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1131238,Znow-iskrzy-na-linii-MoskwaWarszawa-MSZ-Rosji-zada-wyjasnien (dostęp: 4 września 2016)
• [www 38] http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1278523,Awantura-o-glaz-wykopany-z-metra-Proba-sklocenia-Polakow-i-Ukraincow (dostęp: 6 września 2016)
• [www 39] http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1548691,Wadowice-usunieto-tablice-gloryfikujaca-system-komunistyczny (dostęp: 9 września 2016)
• [www 40] http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/998705,Warszawa-Pomnik-Zolnierzy-Radzieckich-znow-oblany-czerwona-farba (dostęp: 9 września 2016)
• [www 41] http://www.poranny.pl/wiadomosci/bialystok/art/5399414,pomnik-bohaterow-ziemi -bialostockiej-zamieszanie-trwa-zdjecia,id,t.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 42] http://www.poranny.pl/wiadomosci/bialystok/art/5553458,pomnik-bohaterow-ziemi-bialostockiej-zmieniony-tworcy-napisow-nie-poniosa-odpowiedzialnosci,id,t.html (dostęp: 12 września 2016)
• [www 43] http://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/ipn-chce-skansenu-pomnikow-wdziecznosci-armii-czerwonej-prosi-samorzady-o-kontakt,81823.html (dostęp: 7 września 2016)
• [www 44] http://www.prw.pl/articles/view/28762/Spor-o-pomnik-w-Legnicy (dostęp: 9 września 2016)
• [www 45] http://www.rp.pl/Prawo-i-Sprawiedliwosc/160819546-Apel-poslow-PiS-o-Pomnik -Wschodnich-Sojusznikow-Polski-w-Wojnie-1920.html#ap-1 (dostęp: 13 września 2016)
• [www 46] http://www.rzeszow.pl/miasto-rzeszow/historia/rzeszowskie-historie-i-historyjki/ pomnik-czynu-rewolucyjnego (dostęp: 5 września 2016)
• [www 47] http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/plaskorzezba-z-wizerunkiem-stalina-wcybince,581142.html (dostęp: 5 września 2016)
• [www 48] http://www.tvn24.pl/wroclaw,44/legnica-pomnik-wdziecznosci-dla-armii-radzieckiej-zniknie-z-centrum,635238.html (dostęp: 5 września 2016)
• [www 49] http://www.tvp.info/11746433/sad-nad-pomnikami (dostęp: 5 września 2016)
• [www 50] http://www.twoja-praga.pl/info/informacje/2559.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 51] http://www.tygodnikprzeglad.pl/awantura-pod-pomnikiem/ (dostęp: 4 września 2016)
• [www 52] http://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/attach/o-warszawie/BW_XI_12.pdf (dostęp: 5 września 2016)
• [www 53] http://wyborcza.pl/1,75399,19182298,rosja-msz-oburzone-sprofanowaniem-w -warszawie-pomnika-armii.html (dostęp: 9 września 2016)
• [www 54] http://wyborcza.pl/1,75968,17520078,Pomnik_zamieszany_w_polityke.html#TRrelSST (dostęp: 7 września 2016)
• [www 55] http://wyborcza.pl/1,75968,17592751,Spor_o_pomnik__czterech_spiacych__w_ Warszawie__Ambasada.html (dostęp: 9 września 2016)
• [www 56] http://wyborcza.pl/1,75968,17592757,Spor_o_pomnik__czterech_spiacych__w_ Warszawie__Maziarski.html#ixzz3Um2PLMvX (dostęp: 5 września 2016)
• [www 57] http://wyborcza.pl/1,76842,6093235,Organy_Hasiora___ratowanie_przez_odnawianie.html (dostęp: 6 września 2016)
• [www 58] http://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/1,35182,18279131,Z_Nowej_Soli_znika_pomnik_braterstwa_broni_polsko_radzieckiej_.html (dostęp: 9 września 2016)
• [www 59] https://ipn.gov.pl/download/1/16483/Ulotkapomnik4spiacychdrukzmn.pdf (dostęp: 3 września 2016)
• [www 60] https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/9044,Ulotki-IPN-Na-co-patrzyli-czterej-spiacy -rozdane-Warszawa-17-stycznia-2014.html (dostęp: 3 września 2016)
• [www 61] https://www.msz.gov.pl/pl/c/MOBILE/aktualnosci/wiadomosci/oswiadczenie_ministerstwa_spraw_zagranicznych_1 (dostęp: 9 września 2016)