Znać pana po cholewach, czyli utrwalony w przysłowiach obraz ubioru jako symbolu hierarchii społecznej

• Authors: Ewa Młynarczyk

Title variants

EN

Znać pana po cholewach ‘know the master by the boots’, or the image captured in proverbs of clothing as a symbol of social hierarchy

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The proverbs analyzed in the present paper are a linguistic testimony of the cultural rôle played by attire in the old Polish society. Documented in dictionaries and often containing archaisms, these proverbs reveal how specific elements of clothing were perceived as signals of social and material status of their owners. Particularly distinct is the image of expensive leather clothing which was used to manifest wealth and position. Decorative caps and shoes, too, have acquired a linguistic illustration of their cultural function. Due to the change of realities (fashion, manners and social diversification), the majority of the analyzed units belong to the historic stock and are unknown to contemporary Polish speakers. Possibly, their archaic lexical form also contributed to their decline.

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2012
• Issue: 2(14)
• Pages: 55-64

Contributors

author

Ewa Młynarczyk

References

• Bajerowa I., 1980, Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego, Kraków. Borejszo M., 2004, Stan duchowny w przysłowiach polskich, [w:] J. Bartoszewska, W. Mokijenko, H. Waler (red.), Frazeologia polska i inne płaszczyzny systemu językowego, Gdańsk, s. 153–160. Buttler D., 1989, Dlaczego zanikają przysłowia w dwudziestowiecznej polszczyźnie?, „Poradnik Językowy” z. 5, s. 332–337. Bystroń J.S., 1933, Przysłowia polskie, Kraków. Chlebda W., 2001, Frazeologia polska minionego wieku, [w:] S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, s. 155–165. HKMP: W. Hensel, J. Pazdura (red.), Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. II, A. Rutkowska- Płachcińska (red.), Od XIII do XV wieku, t. III, A. Keckowa, D. Molenda (red.), Od XVI do połowy XVII wieku, t. IV, Z. Kamieńska i B. Baranowski (red.), Od połowy XVII do końca XVIII wieku, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978. Jędrzejko E., 2002a, Obrazki z dziejów Polski – czyli jeszcze o historyczno-kulturowym aspekcie frazeologii i paremiologii, [w:] A.M. Lewicki (red.), Problemy frazeologii europejskiej V, Lublin, s. 61–78. Jędrzejko E., 2002b, Przeszłość szlachecko-włościańska w języku przechowana, [w:] H. Synowiec (red.), W kręgu zagadnień dydaktyki języka i literatury, Katowice, s. 604–613. Jędrzejko E., 2007, Na frasunek dobry trunek (a uczonym z ksiąg rachunek!?). Frazeologia biesiadna w językowym obrazie polskiej kultury narodowej, [w:] W. Chlebda (red.), Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków, Opole, s. 243−265. MG: J. Krzyżanowski, Mądrej głowie dość dwie słowie, t. I, Trzy centurie przysłów polskich, t. II, Dwie nowe centurie przysłów polskich, Warszawa 1960. Nowakowska A., 2007, Językowy obraz miasta w polskiej frazeologii, [w:] W. Chlebda (red.), Frazeologia a językowe obrazy świata przełomu wieków, Opole, s. 303–308. Olszewski A., 1984, Atlas historycznych i współczesnych form obuwia, t. I–II, Radom. Pajdzińska A., Krzyżanowski P. (red.), 1999, Przeszłość w językowym obrazie świata, Lublin. SJPD: W. Doroszewski (red.), Słownik języka polskiego, Warszawa 1958–1969. Szyller E., 1960, Historia ubiorów, Warszawa. Tambor J., 1991, Słownictwo i frazeologia odbiciem tendencji cywilizacji technicznej, [w:] J. Puzynina, J. Bartmiński (red.), Język a kultura, t. 1: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, Wrocław, s. 65–70. Tokarski R., 1992, Obraz wsi utrwalony w języku, „Prace Filologiczne” XXXVII, s. 269–280. Tokarski R., 1993, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, Wrocław, s. 335–362. Turnau I., 1983, Polskie skórnictwo, Wrocław. NKP: J. Krzyżanowski (oprac.), Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1–4, Warszawa, 1969–1978. SFzP: A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz (red.), Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa 2005. SL: S.B. Linde, Słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa 1807–1814. SW: J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa, 1900–1927.