Etymologia słowiańskich nazw miejscowych i terenowych z obszaru wolińsko-kamieńskiego

• Authors: Rzetelska-Feleszko Ewa , Duma Jerzy

Title variants

EN

Etymology of Slavic place and field names from the area of Wolin and Kamień Pomorski

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Professor Ewa Rzetelska-Feleszko’s study on Slavic place and field names from the area of Wolin and Kamień Pomorski has been published posthumously. It was proofread and supplemented by Professor Jerzy Duma. The paper focuses on names that might have some Slavic (Pomeranian) language features.

Keywords

PL

językoznawstwo; etymologia nazw miejscowych; etymologia nazw terenowych; Wolin; Kamień Pomorski; Pomorze Zachodnie

EN

linguistics; etymology of place names; etymology of field names; Wolin; Kamień Pomorski; Western Pomerania

• Publisher: Muzeum Narodowe w Szczecinie
• Journal: Materiały Zachodniopomorskie
• Year: 2019
• Volume: 15
• Pages: 27-118

Dates

published

2019-12-23

Contributors

author

Rzetelska-Feleszko Ewa

author

Duma Jerzy

References

• Dreger F. 1748. Codex Diplomaticus oder Uhrkunden, so die Pommersch-Rügianisch- und Kaminsche auch andere benachbarte Lande angehen I: bis Anno 1269. Stettin [tomy II–IX rękopiśmienne].
• Lubinus E. Nova illustrissimi Principatus Pomeraniae descriptio…, Amsterdam 1618 (skala mapy 1:227 000).
• Perlbach M. 1881–1882. Pommerellisches Urkundenbuch I–II. Danzig.
• PUB. Pommersches Urkundenbuch, wyd. 2, t. I Köln–Wien 1970, t. II–IV Köln–Graz 1970, t. VII Köln–Graz 1958, t. VIII Köln–Graz 1961, t. IX Register zu Band VII i VIII Köln–Graz 1962.
• RCDB – Codex diplomaticus Brandenburgensis, Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Quellenschriften für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten, wyd. A.F. Riedel, cz. A, t. 1–25, Berlin 1838–1863; cz. B, t. 1–6, Berlin 1843–1858; cz. C, t. 1–3, Berlin 1859–1861; cz. D, Berlin 1862; Supplementband, Berlin 1862.
• Thietmar – Kronika Thietmara. M.Z. Jedlicki (wyd.). Poznań 1953.
• Babik Z. 2001. Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich w granicach wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny. Kraków.
• Bahlow H. 1985. Deutschlands geographische Namenwelt. Frankfurt/Main.
• Bahlow H. 1987. Niederdeutsches Namenbuch. Vaduz-Lichtenstein.
• Bahlow H. 1991 (1988). Deutsche Namenlexikon. Familien- und Vornamen nach Ursprung und Sinn eklärt. Fraknfurt a. M. Suhrkamp Tachenbücher 65.
• Boryś W. 2005. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków.
• Duden – Kohlheim R., Kohlheim V. (red.) 2005. Familiennamen. Herkunft und Bedeutung. Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich.
• Duma J. 1989. Nazwy rzeczne Pomorza Szczecińskiego nawiązujące do oddalonych nazw miejscowości lub nazw terenowych. W: K. Rymut (red.), Hydronimia słowiańska. Wrocław, 39–43.
• Duma J. 1993. Najstarsze niemieckie nazwy miejscowości i nazwy terenowe na Pomorzu Szcze cińskim. Onomastica Slavogermanica 18, 43–60; współautor Ewa Rzetelska-Feleszko.
• Duma J. 1996. Różnice i podobieństwa zachodzące między metatezą *TărT, *TălT itp. a zjawiskami sylabifikacji/desylabifikacji sonantów r, l. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Studia Slavica I. Nauki humanistyczno-społeczne 311. Toruń, 111–118.
• Duma J. 1997. *Jutrъjь Bogъ i *Bělъjь Bogъ jako bóstwa światłości u pogańskich Słowian. W: H. Popowska-Taborska, J. Duma (red.), Onomastyka i dialektologia. Prace dedykowane Pani Profesor Ewie Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa, 73–78.
• Duma J. 1999. Rozmieszczenie na Pomorzu Zachodnim nazw terenowych zawierających rdzeń *běl- ʻbiały, bielʼ. Prace Filologiczne 44, 129–138.
• Duma J. 2011. Kilka ciekawych nazw terenowych Pomorza Zachodniego (z wieloznacznym elementem *-anc, niem. -anz). W: M. Biolik, J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności. Olsztyn, 161–168.
• Duma J. 2012. Archaizmy w rozwoju zachodniopomorskich sonantów na tle gwar kaszubskich i innych języków słowiańskich (Uwagi o różnych przyczynach braku metatezy w nazwie miejscowości Kołdrąb i pomorskich nazwach typu Karwia, Starogard). Slawistyka 12, 15–21.
• Duma J. 2013. Słowiańskie dwuczłonowe imiona przezwiskowe ze Słownika nazw terenowych Pomorza Zachodniego. Prace Językoznawcze 15/3, 5–13.
• Duma J. 2016. Zagadkowa nazwa rzeki Powa, dawniej Pokrzywnica. Prace Językoznawcze 18/2, 45–52.
• Duma J. 2017. Nazwy rzek Świna, Ina, Jana – w poszukiwaniu źródłosłowu. Prace Językoznawcze 19/2, 5–11
• Duma J. 2018. Fala i wełna – pochodzenie polskich wyrazów oraz ich najstarsze przekształcenia semantyczne (z nazewnictwem w tle, np. nazwa rzeki Wełna, nazwa miejscowości Wleń oraz nazwy miejsc Wawel i Bawół). Prace Językoznawcze 20/3, 43–51.
• Duma J. 2019. Rozwój nieprzegłoszonego *ęT w nazwach miejscowości i nazwach terenowych Pomorza Zachodniego a ewolucja *ęT w językach i dialektach lechickich oraz w dolnołużyckim (np. kaszubskie vʼizc, vʼizą, vʼize i vʼǫzc, vʼąze ʻrobić na drutach, wiązaćʼ, dolnołużyckie měso ʻmięsoʼ i in.). Prace Językoznawcze 21/2, 35–45.
• Eichler E. 1975. Die Ortsnamen der Niederlausitz, Domowina-Verlag, Bautzen.
• ESSJ – Этимологический словарь славянских языков, t. 8, red. O. H. Tрубачев, Hayка, Moskwa 1981.
• EWD 1989. Etymologisches Wörterbuch des Deutschen I–III. W. Pfeifer (red.). Berlin.
• Gala S. 1992. Polskie nazwy osobowe z podstawowym -l-/-ł- w części sufiksalnej. Łódź.
• GHJP – Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, PWN, Warszawa 1981.
• Gottschald M. 1971. Deutsche Namenkunde. Berlin.
• Greule A. 2014. Deutsches Gewässernamenbuch. Berlin/Boston.
• HC – Heintze A., Cascorbi P. 1933. Die deutschen Familiennamen. Halle/S.–Berlin.
• HE IV – Duma J. 1988. Zuflüsse zur unteren Oder und zur Ostsee bis zur Persante (Nazwy dopływów dolnej Odry oraz Bałtyku po ujście Parsęty). Stuttgart. Hydronymia Europaea IV.
• HE VII – Belchnerowska A. 1991. Die Namen der stehender Gewässer im Zuflußgebiet der Ostseezwischen unterer Oder und unterer Weichsel (Nazwy jezior w dorzeczu Bałtyku między dolną Odrą i dolną Wisłą). Stuttgart. Hydronymia Europaea VII.
• Jeżowa M. 1961–1962. Dawne słowiańskie dialekty Meklemburgii w świetle nazw miejscowych. Cz. I-II. Wrocław.
• Kluge F. 1995. Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. E. Seebold (red.), wyd. 23. Berlin–New York.
• Kozierowski S. 1934. Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej I: Słupsk, Kołobrzeg, Piła, Szczecin. Poznań.
• Kronika saska X w. – Widukind z Korbei, Res gestae saxonicae libri tres. (Tekst manuskryptu kroniki został po raz pierwszy wydany drukiem w roku 1532 – przechowywany w British Museum).
• Kowalski T. 1946. Relacja Ibrāhīma Ibn Jakūba z podróży do krajów słowiańskich w przekazie al-Bekrīego. Kraków. Pomniki dziejowe Polski Seria 2, t. 1 (Wydawnictwa Komisji Historycznej. Polska Akademia Umiejętności 84).
• KUNM. Komisja Ustalania Nazw Miejscowych pod przewodnictwem Stanisława Srokowskiego (działająca po wojnie dla restytucji i nadania polskiego także pomorskiego nazewnictwa na tzw. Ziemiach Odzyskanych).
• Linde S.B. 1854–1861. Słownik języka polskiego. Lwów.
• Lorentz F. 1908–1912. Slovinzisches Wörterbuch I–II. St. Petersburg.
• Lorentz F. 1964. Slawische Namen Hinterpommerns. F. Hinze (red.). Berlin.
• Lübben – Lübben A. 1980. Mittelniederdeutsches Handwörterbuch. Darmstadt.
• Machek V. 1968. Etymologický slovník jazyka českého. Praha.
• Meschgang J. 1973. Die Ortsnamen der Oberlausitz. Domowina-Verlag. Bautzen.
• Milewski T. 1931. Zachodnia granica pomorskiego obszaru językowego w wiekach średnich. Slavia Occidentalis X, 124–152, 456–457.
• Moszyński L. 1957. Resztki słownictwa słowińskiego na południowym brzegu jeziora Łebsko. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej II, 396–401.
• MPH – Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski I–VI. A. Bielowski (wyd.). Lwów 1864–1893.
• NMP – Nazwy miejscowe Polski. K. Rymut (red.). Kraków 1996–.
• NP – Rymut K. 1999–2001. Nazwiska Polaków I–II. Kraków.
• NTPZ – Rzetelska-Feleszko E., Duma J. 2008–2013. Nazwy terenowe Pomorza Zachodniego zawierające elementy słowiańskie. Warszawa.
• PomRzeki – Rzetelska-Feleszko E., Duma J. 1977. Nazwy rzeczne Pomorza między dolną Wisłą a dolną Odrą. Wrocław.
• PUB – Pommersches Urkundenbuch, wyd. 2, t. I: Köln–Wien 1970, t. II–VI: Köln–Graz 1970, t. VII: Köln–Graz 1958, t. VIII: Köln–Graz 1961, t. IX: Register zu Band VII i VIII, Köln–Graz 1962.
• Rospond S. 1984. Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław.
• Rzetelska-Feleszko E., Duma J. 1985. Dawne słowiańskie nazwy miejscowe Pomorza Środkowego. Wrocław.
• Rzetelska-Feleszko E., Duma J. 1991. Dawne słowiańskie nazwy miejscowe Pomorza Szczecińskiego. Warszawa.
• Rzetelska-Feleszko E., Duma J. 1993. Najstarsze niemieckie nazwy miejscowości i nazwy terenowe na Pomorzu Szczecińskim. Onomastica Slavogermanica 18, 43–60.
• Rzetelska-Feleszko E., Duma J. 1996. Językowa przeszłość Pomorza Zachodniego na podstawie nazw miejscowych. Warszawa.
• SEK – W. Boryś, H. Popowska-Taborska, Słownik etymologiczny Kaszubszczyzny I–V. Warszawa 1994–2006.
• SG – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich I–XV. F. Sulimierski, B. Chmielowski, W. Walewski (red.). Warszawa 1880–1902.
• Smoczyński W. 2007. Słownik etymologiczny języka litewskiego. Wilno.
• SNGN Ia 2018 – T. Białecki, A. Chludziński, Słowiańskie nazwy geograficzne w Niemczech Ia: Pomorze Przednie (bez Rugii), Meklemburgia i Holsztyn. Szczecin–Pruszcz Gdański.
• SSS – Słownik starożytności słowiańskich I–VIII, red. W. Kowalenko, G. Labuda, T. LehrSpławiński, od t. IV G. Labuda, Z. Stieber. Wrocław 1961–1996.
• SSNO – Słownik staropolskich nazw osobowych. W. Taszycki, M. Malec (red.). Wrocław 1965–.
• Sychta B. 1967–1976. Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej I–VII. Wrocław.
• Trautmann R. 1948. Die elb- und ostseeslavischen Ortsnamen I–II. Berlin.
• Udolph J. 1990. Die Stellung der Gewässernamens Polens innerhalb der alteuropäischen Hydronymie. Heidelberg.
• Vasmer M. 1986/1987. Этимологический словарь русского языка I–IV. Moskwa.

Identifiers

ISSN

0076-5236