Współczesne badania nad manuskryptami greckimi Krakowa źródłem nowych rezultatów badawczych

• Authors: Katarzyna Kołakowska , Lesław Łesyk

Title variants

EN

Contemporary Researches on the Greek Manuscripts of Krakow as a Source of New Scientific Results

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesna metodologia jest niezwykle ważna dla prowadzenia wszelkich badań, które noszą miano naukowych. Paleografia, która nie jest już jedynie jedną z wielu nauk pomocniczych historii, ma w tym zakresie ogromną rolę do spełnienia. Najistotniejsze w niej jest to, że nowe, całościowe spojrzenie na materiał rękopiśmienny pozwala zweryfikować jego datację, miejsce i środowisko, w którym powstał. W artykule zaprezentowano przykładowe wyniki prac prowadzonych nad rękopisami greckimi w zbiorach krakowskich (w Bibliotece Jagiellońskiej UJ oraz Muzeum Książąt Czartoryskich), które odnoszą się do tak istotnych kwestii, jak: identyfikacja skryby, określenie datacji oraz lokalizacji powstania danego manuskryptu (jak również konkretnych tekstów w nich zawartych). Uzyskane informacje wskazują na perspektywy prowadzenia badań nad grecką tradycją rękopiśmienną, a jednocześnie stanowią impuls do nowej refleksji naukowej w obszarze paleografii, kodykologii, a także literaturoznawstwa, również dzięki zastosowaniu współczesnych metod multispektralnych.

EN

Contemporary methodology is crucially important for conducting any research which can be called scientific. This pertains also to the area of literary studies and linguistics in a broad sense. Palaeography, which is no longer just one of the many auxiliary sciences of history, has a major role to fulfil in this respect. The most important issue is that owing to the new approach in the palaeographic and codicological studies it is possible to verify information about dating of a text, as well as the place and background of its creation and its further fate. In this way, several mistakes in the analysed texts have already been corrected. The aim of the presented paper is to indicate, on the basis of the selected examples, a need to undertake studies on Greek palaeography in connection with codicology and diplomatics and to encourage reflection on the links between Greek palaeography and, e.g., history and transmission of the text. Examples of works, analysed with contemporary tools and methods of palaeography (here specifically Greek), present the perspectives in research on texts and point to the need for new reflection on known texts which can be revised today in previously unavailable manuscripts owing to the contemporary multispectral methods, which can cast a new light both on theories of ancient philosophers and on other antique texts.

Keywords

PL

paleografia grecka; kodykologia; dyplomatyka; manuskrypt; kopista

EN

Greek palaeography; codicology; diplomatics; manuscript; copyist

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 3: Filologia klasyczna
• Pages: 127-146

Contributors

author

Katarzyna Kołakowska

• Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

author

Lesław Łesyk

References

• Aland K.: Die Handschriftenbestände der polnischen Bibliotheken insbesondere an griechischen und lateinischen Handschriften von Autoren und Werken der klassischen bis zum Ende der patristischen Zeit. Berlin: Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Schriften der Sektion für Altertumswissenschaft 1956.
• Bibliographia Hagiographica Graeca Socii Bollandiani. Bruxelles 1909.
• Brugsch H.: Mein Leben und mein Wandern. Berlin: Allgemeiner Verein für Deutsche Litteratur 1894.
• Canart P.: Notes sur quelques manuscrits grecs des bibliothèques de Pologne. W: Serta Turyniana. Studies in Greek Literature and Palaeography in Honor of Alexander Turyn. Eds. J.K. Newman, J. L. Heller. Urbana–London: University of Illinois Press 1974 s. 547-563.
• Catalogus Codicum Hagiographicorum Graecorum Germaniae, Belgii, Angliae. Eds. Ch. van de Vorst, H. Delehaye. Subsidia Hagiographica 13. Bruxelles: Apud Socios Bollandianos 1913.
• Cavallo G.: Ricerche sulla maiuscola biblica. Firenze: Le Monnier 1966. Tav. 83-87.
• Combéfis F.: Illustrium Christi Martyrum lecti triumphi. Paris: Sumptibus Antonii Bertier 1659.
• Crisci E.: La minuscula ogivale diritta. Origini, tipologie, dislocazioni. „Scrittura e Civiltà” 9:1985 s. 103-145.
• De Boor C.G.: Verzeichniss der griechischen Handschriften der Königlichen Bibliothek zu Berlin. Berlin: A. Asher & co 1897.
• De’ Cavalieri P.F. hagiographi Bollandiani: Catalogus Codicum Hagiographicorum Graecorum Bibliothecae Vaticanae. Bruxelles 1899.
• Encyclopedia of Medieval Philosophy. Philosophy between 500 and 1500. Ed. H. Lagerlund. Heidelberg–London–New York: Credo Reference 2011.
• Fonkič B.L., Poljakov F.B.: Paläographische Grundlagen der Datierung des Kölner Mani-Kodex. „Byzantinische Zeitschrift” 83:1990 s. 22-30.
• Fonkič B.L.: Paleografia grecka wśród nauk pomocniczych w końcu XX stulecia. „Littera Antiqua” 7:2013 s. 32-42.
• Fonkič B.L.: Scriptoria bizantini: risultati e prospettive della ricerca. W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва: ЯСК 2014 s. 55-60.
• Gaillard Rhenanus F.: De breviloqventia Pliniana qvaestiones selectae. Dissertatio inavgvralis. Marburg: Marbvrgi Cattorvm 1904.
• Gamillscheg E., Harlfinger D., Hunger H.: Repertorium der griechischen Kopisten 800-1600. 1. Teil: Handschriften aus Bibliotheken Großbritanniens. Fasz. A: Verzeichnis der Kopisten. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 1981.
• Gollob E.: Verzeichnis der griechischen Handschriften in Österreich auszerhalb Wiens. Wien: Gerold in Komm. 1903 s. 27-29.
• Guidi M.: Un ΒIΟΣ di Costantino. Rendiconti della Reale Accademia dei Lincei. Classe di scienze morali, storiche e filologiche. Serie quinta. Vol. XVI. Roma 1907 s. 304-340, 638-655.
• Kołakowska K.: Manuskrypty greckie w zbiorach krakowskich. W: De nuptiis philologiae et libri manuscripti czyli Co nowego mówią rękopisy. Zbiór studiów. Red. A.P. Lew, P. Pludra-Żuk. Warszawa: Uniwersytet Warszawski 2016 s. 79-88.
• Kowalski W.: Sytuacja prawna poniemieckich zbiorów bibliotecznych w Polsce. „Przegląd Biblioteczny” 1:1997 s. 17-23.
• Lambecius P.: Commentarii de Augustissima Bibliotheca Caesarea Vindobonensis. Liber VIII. Vindobona 1665-1679.
• Lechowski P.: Sporna Berlinka. Kontrowersje wokół zbiorów byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej przechowywanych w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. „Mierniki oceny czasopism i naukowców. Badania, teorie, wizje” 8:2008 nr 99, http://www.ebib.pl/2008/99/a.php? lechowski [dostęp: 10.07.2017].
• Lefort L.Th., Cochez J.: Album palaeographicum codicum Graecorum minusculis litteris saec. IX et X certo tempore scriptorum, accedunt quaedam exempla codicum saec. XI-XVI. Leuven: Studiën 1932.
• Leroy J.: Les Types de reglure des manuscrits grecs. Paris: C.N.R.S. 1976.
• Lieu S.: Constantine Bizantius. The anonymous “Life of Constantine” (BHG 364). W: From Constantine to Julian: Pagan and Byzantine View. A Source History. Eds. S.N.C. Lieu, D. Montserrat. London–New York: Routledge 2003 s. 97-146.
• Mioni E.: Bessarione Scriba e alcuni suoi collaboratori. “Miscellanea Marciana di studi Bessarionei”. Padova: Editrice Antenore 1976.
• Olivier J.-M.: Répertoire des bibliothèques et des catalogues de manuscrits grecs de Marcel Richard. Turnhout: Brepols 1995.
• Omont H.: Inventaire sommaire des manuscrits grecs de la Bibliothèque Nationale. Paris: Picard 1888.
• Pietrzyk Z.: Book Collections from the Former Preussische Staatsbibliothek in the Jagiellonian Library. „Polish Libraries Today” 6:2005 s. 81-87.
• Pietrzyk Z.: Zbiory z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Bibliotece Jagiellońskiej. „Alma Mater” 100:2008 s. 15-19.
• Pruszyński J.: Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna. T. II. Kraków: „Zakamycze” 2001.
• Répertoire de réglures dans les manuscrits grecs sur parchemin. Base de données établie par J.-H. Sautel à l’aide du fichier Leroy et des catalogues récents. Turnhout: Brepols 1995.
• Rosser J.H.: Historical Dictionary of Byzantium. Lanham: Scarecrow Press 2011.
• Sautel J.-H., Leroy J.: Répertoire de réglures dans les manuscrits grecs sur parchemin. Bibliologia. Elementa ad librorum studia perinentia. Vol. XIII. Turnhout: Brepols 1995.
• Studemund W., Cohn L.: Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliothek zu Berlin. Berlin: Asher 1890.
• Vogel M., Gardthausen V.E.: Die griechischen Schreiber des Mittelalters und der Renaissance. Leipzig: O. Harrassowitz 1909.
• Zamorski K.: „Berlinka” – stan zachowania kolekcji i dostępność dla czytelników. „Przegląd Biblioteczny” 1:1997 s. 25-35.
• Архимандритъ Владимиръ (Филантропов). Систематическое описание рукописей Московской Синодальной (Патрiаршей) Библiотеки. Часть первая – рукописи греческiя. Москва 1894.
• Васильевский B.В.: ПОВѢСТЬ ЕПИФАНIА О IЕРУСАЛИМЕ И СУЩИХЪ ВЪ НЕМЪ МѢСТЪ. Православный Палестинский Сборникъ IV.2. С.-Петербургъ 1886.
• Фонкич Б.Л.: Греческие рукописи европейских собраний. Палеографические и кодикологические исследования 1988-1998 гг. Москва: Индрик 1999 s. 9-17.
• Фонкич Б.Л.: К вопросу о датировке греческих маюскульных рукописей IV-Х веков (предварительные наблюдения). W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва: ЯСК 2014 s. 19-27.
• Фонкич Б.Л.: О датировке греческих минускульных рукописей IХ в. W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва 2014 s. 28-33.
• Фонкич Б.Л.: К вопросу о происхождении Ивирского списка гомилий Фотия о нашествии Россов на Константинополь. W: Б.Л. Фонкич. Исследования по греческой палеографии и кодикологии IV-ХIХ вв. Oтв. ред. М.А. Курышева. Монфокон 3. Москва: ЯСК 2014 s. 561-567.
• Фонкич Б.Л.: Кодекс Мани. „Вестник истории, литературы, искусства”. T. I. Москва: Собрание 2005 s. 69-74.
• Фонкич Б.Л., Поляков Ф.Б.: Греческие рукописи Московской Синодальной Библиотеки. Палеографические, кодикологические и библиографические дополнения к каталогу архимандрита Владимира (Филантропова). Москва: Синодальная библиотека 1993.
• Щапов Я.Н.: Греческие рукописи в собраниях Варшавы и Кракова. „Византийский временик” 34:1973 s. 257-261.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.3-8