Cardinal Adam Kozłowiecki SJ (1911 - 2007) the first Metropolitan Archbishop of Lusaka

• Authors: Augustynek Stanisław

Title variants

PL

Kardynał Adam Kozłowiecki SJ – pierwszy arcybiskup metropolita Lusaki

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

EN

Cardinal Adam Kozłowiecki died in 2007 and was buried in Lusaka. He was a prominent figure in the history of the African Church, especially in Zambia. He lived to the age of 96, having spent more than 60 years working for the Jesuit missions in Northern Rhodesia, later Zambia. This paper will discuss the various stages of the cardinal’s life: his origins, childhood, early upbringing at home under the supervision of his parents. Then we will look at his education in the renowned schools of the Second Republic, his joining the Society of Jesus and his desire to become a Jesuit educator of youth; next, World War II, his arrest and five-year ordeal as a prisoner in German concentration camps; and after that, his trip to Africa where his work with the local people was apparently extremely difficult, but fruitful. We will then examine the gradual development of the mission and the formation of the church administration that took place in Zambia. All these efforts resulted in Kozłowiecki’s appointment as apostolic administrator and apostolic vicar. Later, the Holy See created a new metropolitan see in Lusaka and Adam Kozłowiecki was appointed the first metropolitan archbishop of that city. We will review his participation in the Second Vatican Council, his becoming the first president of the Episcopal Conference of Zambia, his activity as a member of the Congregation for the Evangelization of Peoples and as director of the Pontifical Mission Societies in Zambia. In 1998, he was the first Polish Jesuit to receive a cardinal's hat. In this paper we will focus on Cardinal Adam Kozłowiecki’s life, mostly on the unexpected turn of events which led him to Africa. The author will investigate and try to determine which of them were most significant in the life of the Cardinal and how they affected the growth of the Zambian Church and the missions run by the Jesuits in that part of Africa.

PL

Kardynał Adam Kozłowiecki zmarł w 2007 roku i został pochowany w Lusace. Był znaczącą postacią w historii Kościoła afrykańskiego, a w szczególności zambijskiego. Dożył 96 lat, z czego ponad 60 spędził pracując na jezuickich misjach w Rodezji Północnej – późniejszej Zambii. Pochodzenie, dzieciństwo, wczesna edukacja w domu pod okiem rodziców i w renomowanych szkołach II RP. Wstąpienie w szeregi Towarzystwa Jezusowego i pragnienie zostania jezuickim wychowawcą młodzieży. II wojną światowa i aresztowanie. Pięcioletnia niewola i gehenna w niemieckich obozach koncentracyjnych i późniejszy wyjazd do Afryki. Ciężka, efektywna i owocna praca wśród tamtejszej ludności. Wraz z nimi stopniowy rozwój misji, kształtowanie się administracji kościelnej na tych terenach, z czym równolegle szły nominacje kardynała Adama Kozłowieckiego na: administratora apostolskiego, wikariusza apostolskiego, w końcu utworzenie metropolii w Lusace, i nominacja na metropolitę i tytuł arcybiskupa. Udział w Soborze Watykańskim II, objęcie stanowiska pierwszego przewodniczącego Konferencji Episkopatu Zambii, działalność jako członek Kongregacji Ewangelizacji Narodów oraz kierownictwo nad Papieskimi Dziełami Misyjnymi w Zambii. W końcu w 1998 roku otrzymanie kapelusza kardynalskiego jako pierwszy polski jezuita. W referacie omówione zostaną poszczególne etapy życia kardynała, a wraz z nimi nieoczekiwane zwroty, jakie zaprowadziły go aż do Afryki. Autor starał się będzie odpowiedzieć na pytanie, ile ich było, jakie miały znaczenie, które były najważniejsze w życiu kardynała i jak wpływały na życie Kościoła zambijskiego oraz misji, jakie na terenie Zambii prowadzili jezuici.

Keywords

EN

World War II; Dachau; Jesuits; Lusaka; Northern Rodesia; Zambia

PL

II wojna światowa; Dachau; Jezuici; Lusaka; Rodezja Północna; Zambia

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2017
• Volume: 23/2
• Pages: 11-35

Dates

published

2017-12-31

Contributors

author

Augustynek Stanisław

• Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie

References

• Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie:
• Korespondencja prowincjalska za rok 1947, syg. 1444.
• Kozłowiecki Adam ksiądz arcybiskup SJ. Korespondencja z Rodezji do ojca Stanisława Czapiewskiego SJ, prokuratora misji rodezyjskiej w Chicago z lat 1947-1974, syg. 2690.
• Spuścizna Kardynała Adama Kozłowieckiego, syg. 4986.
• Przemówienie kardynała Josepha Medardo M. Mazombwe w Hucie Komorowskiej po Mszy św., Huta Komorowska, 25 IX 2011 r., bez syg.
• Zaproszenie na wystawę w Sejmie RP "Z otwartymi dłońmi" poświęconą księdzu Kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ, 11 IV 2012 r., bez syg.
• Zaproszenie na wystawę w do Parlamentu Europejskiego w Brukseli "Z otwartymi dłońmi" poświęconą księdzu Kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ, 19 VI 2012 r., bez syg.
• Foldery informujące o wystawie Dachau poświęconej Kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ "Z otwartymi dłońmi...w poszukiwaniu pojednania", 25 X 2011 r., bez syg.
• L. Accatoli, Ecco i nuovi cardinali del Papa, „Corriere della Serra”, 19 I 1998.
• T. Bzowski, K. Drzymała, Wspomnienia naszych zmarłych 1820-1982, Tom III, Lipiec, Sierpień, Wrzesień, Kraków, 1982.
• S. Cieślak, Kardynał, „Tygodnik Powszechny”, Nr 9, Kraków, 1 III 1998.
• S. Cieślak, Kardynał Adam Kozłowiecki, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
• S. Cieślak, Wystawa ku czci Apostoła Afryki, „Posłaniec Serca Jezusowego”, luty 2014.
• S. Cieślak, Ks. Kard. Adam Kozłowiecki SJ (1911-2007). Misjonarz Afryki, [w:] „Studia Sandomierskie”, t. 21 (2014)
• S. Cieślak, Ks. Arcybiskup Adam Kozłowiecki SJ w obozie koncentracyjnym w Dachau w 1972 roku, [w:] “Nasza Przeszłość”, t. 127: 2017, s. 221-240.
• J. Draus, Działalność Fundacji im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego „Serce bez granic”, w: L. Grzebień, Genealogia rodu Kozłowieckich i herbu Ostoja oraz Rodu Dolańskich, Fedorowiczów i Janochów, Majdan Królewski 2014.
• L. Grzebień, Pionierski trud misjonarzy słowiańskich 1881-1969. Wśród ludu Zambii T.1, Wydawnictwo WAM, Kraków 1977.
• A. Halemba, Człowiek – legenda czyli o kardynale Adamie Kozłowieckim, „Misyjne Drogi”, nr 3, maj-czerwiec, rok 16/1998.
• M. Inglot, Kard. Adam Kozłowiecki SJ, „Życie Duchowe”, Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego, Wydawnictwo WAM w Zima 73/2013, s. 63-71.
• I. Kadłubowska, Od hrabiego do misjonarza. Adam Kozłowiecki T.J. życie i dzieło, Warszawa 2002.
• J. Kołacz, Słownik języka i kultury jezuitów polskich, Wydawnictwo WAM, Kraków 2006.
• A. T. Kowalewska, Muszę nauczyć się być kardynałem, „Dziennik Polski”, nr 46, 24 II 1998.
• A. Kozłowiecki, Ucisk i strapienie, Pamiętnik więźnia 1939-1945, WAM, Kraków, 1967,– Wydanie 2, WAM, Kraków, 1995, – Wydanie 3, WAM, Kraków, 2008. Wydanie niemieckie: A. Kozłowiecki, Not und Bedrägnis, Als Jesuit in Auschwitz und Dachau. Lagertagebuch, Mit einem Geleitwort von Reinhard Kardinal Marx. Herausgegeben und mit einer Einführung versehen von Manfred Deselaers und Bernard Sill. Űberstzung aus dem Polnischen: Herbert Ulrich, Verlag Friedrich Pustet, Regensburg, 2016, ss. 687.
• A. Kozłowiecki, Moja Afryka, moje Chingombe. Dzieje misjonarza opisane w listach do Przyjaciół. Wyboru listów dokonał i opracował L. Grzebień, Wydawnictwo WAM, Kraków 1998.
• A. Kozłowiecki, Spotkanie z Czarnym Lądem. Mówi Kardynał Adam Kozłowiecki, rozm. przepr. G. Łukaszewicz, „Niedziela” – Tygodnik Katolicki, nr 8, Rok XLI, Częstochowa, 22 II 1998.
• A. Kozłowiecki, Listy z misyjnego frontu, wyboru dokonał i do druku przygotował Ludwik Grzebień SI, [w:] „Wśród Ludu Zambii”, t. 2, Kraków, WydawnictwoWAM, 1977, ss. 210
• K. Maciąg, W Afryce z ks. kard. Kozłowieckim, „Nasz Dziennik”, 8-9 VIII 1998.
• D. J. Wakin, Pope appoints 22 new cardinals, „Pittsburgh Post Gazette”, 19 I 1998.
• List abp. A. Kozłowieckiego do o. F. Bargieła, Mpunde, 29 III 1993, [w:] „Nasze Sprawy. Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie”, nr 5/6, 1993, s. 30-31.
• List arcybiksupa Adama Kozłowieckiego do „jednego z Naszych”, [w:] „Nasze Sprawy. Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego”, nr 5, 1997, s. 23-24.
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, opr. L. Grzebień przy współpracy zespołu jezuitów, Wydział Filozoficzny TJ, Kraków 1996.
• Chyrowiacy. Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie, 1886-1939. Opracowali: L. Grzebień, J. Kochanowicz, J. Niemiec, Wydawnictwo WAM, Kraków 2000.
• Podstawowa bibliografia do dziejów Towarzystwa Jezusowego w Polsce, T. 2, opr. L. Grzebień, Wydawnictwo WAM, Wyższa Szkoła Filozoficzno – Pedagogiczna „Ignatianum”, Kraków 2009.
• Giovanni Paolo II ha tenuto Concistoro per la creazione di venti Cardinali, „L’Osservatore Romano”, nr 44 (41.781), 22 II 1998.
• Nowi kardynałowie, „Dziennik Polski”, nr 15, 19 I 1998.
• Misjonarz kardynałem, „Dziennik Polski”, nr 16, 20 I 1998.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.2233

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2233