Early Dynastic “Oval” Temples in Southern Mesopotamia

• Authors: Ławecka Dorota

Title variants

PL

WCZESNODYNASTYCZNE ŚWIĄTYNIE „OWALNE” W POŁUDNIOWEJ MEZOPOTAMII

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

Z terenu południowej Mezopotamii znane są trzy wczesnodynastyczne sanktuaria otoczone owalnym murem obwodowym. Jedno z nich (Chafadża) znajduje się w północnej Babilonii, dwa pozostałe odkryto na południu (Al--Ubajd i Al-Hiba). Budowle te, ze względu na ogólne podobieństwo, są często wydzielane i omawiane jako jeden typ lub interpretowane jako przejaw wspólnej mezopotamskiej tradycji budownictwa sakralnego, a nacisk kładzie się na łączące je podobieństwa. W artykule autorka podjęła się weryfikacji tych poglądów poprzez analizę i porównanie planów tych założeń architektonicznych, w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie, jakie cechy, poza kształtem temenosu zbliżonym do owalu, rzeczywiście łączą (lub różnią) wymienione powyżej okręgi świątynne. W każdym przypadku rozplanowanie przestrzeni wewnątrz owalu było inne, w żadnym zaś nie zachował się budynek świątyni. O ile odkryte w Al-Ubajd fragmenty konstrukcyjne (kolumny, belki stropowe) i elementy wystroju architektonicznego zdeponowane na terenie temenosu wskazują na istnienie budynku świątynnego, o tyle w Chafadży nie zachowały się żadne pozostałości zabudowy na platformie. Porównanie wyglądu platform, na których zapewne stały świątynie, pokazuje, że różnią się one zarówno wysokością, kształtem, jak i sposobem konstrukcji. Jedynie w przypadku platformy w Al-Ubajd zastosowano system drenów odprowadzających wodę, nieobecny w innych założeniach. Inne jest usytuowanie platform w relacji do muru obwodowego, a w najstarszej fazie funkcjonowania owalu w Al--Hiba, znajdujący się wewnątrz budynek został wzniesiony na poziomie gruntu, bez żadnego podwyższenia. Inaczej zaplanowano także wejście na teren temenosu - w Chafadży i Al-Ubajd prowadziło ono na dziedziniec, w Al-Hiba -bezpośrednio do budynku. Bliższa analiza tych założeń skłania do wniosku, że analogie są powierzchowne i sprowadzają się przede wszystkim do kształtu otaczającego muru, który istotnie jest mniej lub bardziej zbliżony do owalu. Nie można jednak mówić o jednym, standardowym planie tego rodzaju budowli, ponieważ każda z nich wyróżnia się istotnymi elementami, nieobecnymi w pozostałych. Nie ma podstaw, by zakładać istnienie jednolitego wzorca czy też kanonu, obowiązującego na tym terenie. Trudno więc twierdzić, że mamy do czynienia z charakterystycznym typem „sumeryjskiego” sanktuarium i spójną tradycją obejmującą obszar całej Babilonii.

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2012
• Volume: Tom IX (L), fasc. A
• Pages: 35-47

Contributors

author

Ławecka Dorota

References

• BARDESCHI C.D., 2008, Apropos des installations dans la cour du Temple Ovale de Khafajah, (in:) J. Cordoba et al. (eds.), Proceedings of the 5th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, Madrid, April 3-8 2006, vol. 1, Madrid, 253-272.
• COOPER J.S., 1986, Presargonic inscriptions, Sumerian and Akkadian Royal Inscriptions I, New Haven.
• CRAWFORD H.E.W., 1977 architecture of iraq in the third Millenium B.C. Mesopotamia, Copenhagen Studies in Assyriology 5, Copenhagen
• CRAWFORD H.E.W., 2004, sumer and the sumerians, Cambridge.
• DELOUGAZ P., 1938 A short investigation of the Temple at Al-‘Ubaid, “Iraq” V/1,1-9.
• DELOUGAZ P., 1940 The Temple Oval at Khafajah, Oriental Institute Publications 53, Chicago.
• DELOUGAZ P., 1942 The Khafajah Temples, (in:) DELOUGAZ, LLOYD 1942,1-155.
• DELOUGAZ P., 1967 Khafajah, (in:) P. Delougaz, H.D. Hill, S. Lloyd, Private Houses and Graves in the Diyala Region, Oriental Institute Publications 88, Chicago, 1-142.
• DELOUGAZ P., LLOYD S., 1942 Pre-Sargonid Temples in the Diyala Region, Oriental Institute Publications 58, Chicago.
• EVANS J.M., 2007, The Square Temple at Tell Asmar and the Construction of Early Dynastic Mesopotamia, ca. 2900-2350 B.C.E., “American Journal of Archaeology” 111/4, 599-632.
• FOREST J.-D., 1999, Les premiers temples de Mesopotamie (4e et 3e millenaires), British Archaeological Reports. International Series 765, Oxford.
• FRANKFORT H., 1933 Tell Asmar, Khafaje and Khorsabad, Second Preliminary Report of the Iraq Expedition, Oriental Institute Publications 16, Chicago.
• FRAYNE D.R., 2008, Presargonic Period (2700-2350), The Royal Inscriptions of Mesopotamia, Early Periods 1, Toronto - Buffalo - London.
• GADD C.J., 1927 The Inscriptions from Al-‘Ubaid and their Significance, (in:) HALL, WOOLLEY 1927,125-146.
• GIBSON MCG., 1982 A Re-evaluation of the Akkad Period in the Diyala Region on the Basis of Recent Excavations at Nippur and in the Hamrin, “American Journal of Archaeology” 86, 531-538.
• GIBSON MCG., 2011 The diyala sequence: Flawed at birth, (in:) P.A. Miglus, S. Muhl, between the Cultures. The Central Tigris Region from the 3rd to the 1st Millennium BC. Conference at Heidelberg, January 22nd-24th, 2009, Heidelberger Studien zum Alten Orient 14, Heidelberg, 59-84, pls. VII-IX.
• HALL H.R., 1927 Descriptions of Objects Found: 1919, (in:) HALL, WOOLLEY 1927,27-54.
• HALL H.R., WOOLLEY C.L., 1927 Al-‘Ubaid, Ur Excavations I, Oxford.
• HANSEN D.P., 1970, Al-Hiba, 1968-1969, A Preliminary Report, „Artibus Asiae” 32, 243-250.
• HANSEN D.P., 1973, Al-Hiba, 1970-1971: A Preliminary Report, „Artibus Asiae” 35, 62-70.
• HANSEN D.P., 1980-1983, Lagas. B. Archaologisch, Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archaologie 6, 422-430.
• HANSEN D.P., 1992, Royal Building Activity at Sumerian Lagash in the Early Dynastic Period, “Biblical Archaeologist” 55/4, 206-211.
• HEIL M., 2011, Early Dynastic Round Buildings, (in:) P.A. Miglus, S. Muhl (eds.), Between the Cultures. The Central Tigris Region from the 3rd to the 1st Millennium BC. Conference at Heidelberg, January 22nd-24th, 2009, Heidelberger Studien zum Alten Orient 14, Heidelberg, 37-45, pls. I, II.
• LLOYD S. , 1987, Archeology of Mesopotamia. From the Old Stone Age to the Persian Conquest, London.
• LAWECKA D., 2010, Polnocna Babilonia w okresie wczesnodynastycznym, Warszawa.
• MEYER J.-W., 2007, Town Planning in 3rd Millennium Tell Chuera, (in:) J. Bretschneider, J. Driessen, K. Van Lerberghe (eds.), Power and Architecture. Monumental Public Architecture in the Bronze Age Near East and Aegean. Proceedings of the International Conference Power and Architecture Organized by the Katholieke Universiteit Leuven, the Universite Catholique de Louvain and the Wesfalische Wilhelms-Universitat Munster on the 21st and 22nd of November 2002, Orientalia Lovaniensia Analecta 156, Leuven - Paris - Dudley, MA, 129-142.
• MIGLUS P.A , 2006-2008, Rundbau, Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archaologie 11, 450-460.
• PFALZNER P., 2008, Das Tempeloval von Urkes. Betrachtungen zur Typologie und Entwicklungsgeschichte der mesopotamischen Ziqqurat im 3.Jt. v. Chr., “Zeitschrift fur Orient-Archaologie” 1, 396-433.
• PFALZNER P., 2012, Architecture, (in:) M. Lebeau (ed.), Associated Regional Chronologies for the Ancient Near East and the Eastern Mediterranean. Jezirah, Turnhout, 131-194.
• PORADA E. ET AL., 1992 E. Porada, D.P. Hansen, S. Dunham, S.H. Babcock, The Chronology of Mesopotamia ca. 7000-1600 B.C., (in:) R.W. Ehrich (ed.), Chronologies in Old World Archaelogy, vol. 1, Chicago - London, 77-121.
• ROAF M., 1982 The Hamrin Sites, (in:) J. Curtis (ed.), Fifty Years of Mesopotamian Discovery. The Work of the British School of Archaeology in Iraq 1932-1982, London, 40-47.
• WOOLLEY C.L., 1927a The Work of the Season 1923-4, (in:) HALL, WOOLLEY 1927, 55-75.
• WOOLLEY C.L., 1927b The Objects from the Temple: 1923-4, (in:) HALL, WOOLLEY 1927,77-104.
• WOOLLEY C.L., 1927c The Reconstruction of the Temple, (in:) HALL, WOOLLEY 1927,105-123.
• WOOLLEY C.L., MOOREY P.R.S., 1982 Ur ‘of the Chaldees’. The Final Account, Excavations at Ur, Revised and Updated by P.R.S. Moorey, London.