Praktyka opodatkowania wyrobisk górniczych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 roku (P 33/09)

• Authors: Paweł Smoleń , Marzena Świastak

Title variants

EN

The Practice of the Taxation of Post-Mining Pits after the Judgement of the Constitutional Court of 13 September 2011 (P 33/09)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od dłuższego czasu, kwestią rodzącą liczne rozbieżności w orzecznictwie organów podatkowych i sądów administracyjnych jest zagadnienie opodatkowania podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych i znajdujących się w nich urządzeń. Wątpliwości wynikają przede wszystkim z niejasności definicji legalnych dotyczących wspomnianej problematyki. Stan taki w sposób bezpośredni wpływał na chwiejność rozstrzygnięć organów podatkowych i sądów administracyjnych. Wobec stale narastających wątpliwości Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie, w jakim definiują budowlę jako przedmiot opodatkowania. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok interpretacyjny, który ma przełomowe znaczenie dla praktyki opodatkowania wyrobisk górniczych. Przede wszystkim rozstrzygnął zasadniczy dylemat dotyczący wyrobiska górniczego zarówno w znaczeniu fizycznym, jak i kompleksowym, przesądzając, iż jako takie nie stanowi przedmiotu opodatkowania. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że podziemne wyrobiska górnicze nie są bowiem obiektami budowlanymi (urządzeniami budowlanymi) w ujęciu Prawa budowlanego, lecz przestrzenią powstałą w wyniku prac górniczych, a w konsekwencji nie mogą być kwalifikowane jako budowle na gruncie przepisów Prawa budowlanego. Tym samym nie stanowią one przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości ani samodzielnie (jako wyrobiska w znaczeniu fizycznym), ani razem ze znajdującą się w nich infrastrukturą (jako wyrobiska w znaczeniu kompleksowym). Odmiennie natomiast jest w przypadku infrastruktury usytuowanej w podziemnych wyrobiskach górniczych. Poszczególne jej elementy mogą być zakwalifikowane jako obiekty budowlane (urządzenia budowlane) w ujęciu Prawa budowlanego, a tym samym jako budowle na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. O ile kwestia wyłączenia z opodatkowania podziemnych wyrobisk górniczych (w znaczeniu fizycznym i kompleksowym) nie budzi już kontrowersji w orzecznictwie sądowym, o tyle opodatkowanie „wyrobiska w sensie technicznym” nadal – pomimo upływu kilku lat od wyroku TK z 2011 r. – prowokuje liczne trudności. Wskazuje na to analiza najnowszych orzeczeń sądowych odnoszących się do tego samego podmiotu w zakresie sporu trwającego od dłuższego już czasu – w swej genezie sięgającej okresu na długo sprzed daty wydania wspomnianego wyroku TK. W opracowaniu dokonano wnikliwej analizy najnowszych orzeczeń sądów administracyjnych przez pryzmat tezy i argumentacji zawartej w wyroku TK. Zaprezentowano szereg wniosków szczegółowych. Autorzy przyjęli też tezę główną, iż uzasadniona wydaje się konieczność przeprowadzenia właściwej nowelizacji, która w sposób klarowny, niewieloznaczny, przesądzi wolę ustawodawcy w zakresie opodatkowania (bądź nieopodatkowania) wyrobisk górniczych. Wyrażono przy tym przekonanie, że istnieje możliwość ustalenia przy pomocy specjalistów zamkniętego ustawowego katalogu obiektów typowych i niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania wyrobiska górniczego (z punktu widzenia realizowanych tam celów), które ustawodawca uzna w sposób świadomy i niewątpliwy za budowle podlegające opodatkowaniu.

EN

For a long time, the issue of the taxation of underground post-mining pits and their equipment with the real estate tax has been an issue that has given rise to divergent judicial decisions of tax authorities and administrative courts. Doubts arise, first and foremost, from the ambiguity of legal definitions concerning the issues mentioned above. Such a situation led directly to certain divergence among different decisions of tax authorities and administrative courts. As a result of constantly growing doubts, the Voivodship Administrative Court in Gliwice submitted a motion to the Constitutional Tribunal to examine the constitutionality of the provisions of the Local Taxes and Fees Act to the extent to which they define a building as a subject of taxation. The Constitutional Tribunal issued an interpretative judgement which is of crucial importance for the practice of the taxation of post-mining pits. First and foremost, it resolved the fundamental dilemma concerning the post-mining pit both in its physical and comprehensive sense, deciding that as such a post mining pit does not constitute the subject of taxation. The Constitutional Tribunal stated that underground post-mining pits are not construction features (services and facilities) in terms of the Construction Law, but space created as a result of mining works, and consequently the cannot be qualified as structures under the provisions of the Construction Law. Therefore, they are not subject to real estate tax either independently (as excavations in the physical sense) or together with their infrastructure (as excavations in the comprehensive sense). The situation is different in the case of infrastructure located in underground post-mining pits. Its individual elements may be classified as construction structures (construction equipment) under the Construction Law, and thus as structures under the Local Taxes and Fees Act. While the issue of exclusion of underground post mining pits from taxation (in both physical and comprehensive sense) is no longer a controversial issue in judicial decisions, the taxation of “post-mining pits in the technical sense” continues – despite the fact that several years have passed since the judgment of the Constitutional Tribunal in 2011, and this situation provokes numerous difficulties. This is reflected by the analysis of the most recent judicial decisions relating to the same entity with respect to a dispute that has been going on for a long time – in its genesis reaching back to the period long before the day in which the aforementioned judgment of the Constitutional Tribunal was issued. The article thoroughly analyses the latest judicial decisions of administrative courts through the prism of the premise and arguments contained in the judgment of the Constitutional Tribunal. A number of detailed conclusions were presented. The authors also adopted the main premise that the necessity to carry out a proper amendment seems justified. Such an amendment would in a clear, unambiguous manner determine the legislator’s will in the area of the taxation (or non-taxation) of post-mining pits. A view was also expressed that it was possible to establish, with the help of specialists, a closed statutory catalogue of objects that would be typical and necessary for the proper functioning of post-mining pits (from the point of view of the objectives pursued there), which the legislator would consciously and undoubtedly consider to be taxable structures.

Keywords

PL

wyrobisko górnicze; obiekty budowlane; budowla; podatek od nieruchomości

EN

post-mining pits; construction features; services and facilities; property tax

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2019
• Volume: 29
• Issue: 3
• Pages: 117-154

Contributors

author

Paweł Smoleń

• Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

author

Marzena Świastak

• Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Banasik Paweł: Załącznik do ustawy – prawo budowlane a jego wpływ na określenie przedmiotu, w podatku od nieruchomości, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 3 (205) 2018, s. 6-12.
• Brzeziński Bogumił, Morawski Wojciech: Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 r. (P 33/09) – opodatkowanie podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1 (2012), s. 22-28.
• Brzeziński Bogumił, Nita Adam: Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 września 2011 r., P 33/09 – pojęcie budowli w podatku od nieruchomości, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1 (2013), s. 7-11.
• Brzeziński Bogumił, Kalinowski Marek: Glosa do wyroku NSA z dnia 6 listopada 1996 r., SA/ Ka 1913/95, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1 (1999), s. 96-98.
• Dowgier Rafał: Projektowane zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 2 (156) 2014, s. 6-11.
• Dowgier Rafał: Budynek czy budowla? Kilka uwag na tle wyroku TK z dnia 13 grudnia 2017 r., SK 48/15, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 4 (206) 2018, s. 33-40.
• Florczak-Wątor Monika: Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań: Ars Boni et Aequi 2006.
• Gil Krzysztof: Glosa do wyroku WSA w Gliwicach z dnia 9 lutego 2009 r., I SA/Gl 345/08 – opodatkowanie podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 6 (2009), s. 532-536.
• Granat Mirosław: Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa: Wolters Kluwer 2014.
• Hanusz Antoni: Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości a wyrobisko górnicze, Glosa 2 (2001), s. 20-29.
• Jukiel Grzegorz, Wąsiewski Grzegorz J., Sapieżko-Samordak Joanna: Opodatkowanie wyrobisk górniczych. Uwagi na tle pytania prawnego skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego, Monitor Podatkowy 1 (2010), s. 24-29.
• Karczyński Łukasz: Glosa do wyroku NSA z dnia 10 marca 2010 r., II FSK 1765/08 – istnienie budynku lub budowli w rozumieniu art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 5 (2011), s. 433-436.
• Krok Wojciech: Budowla w podatku od nieruchomości, Warszawa 2010, LEX/el.
• Mastalski Ryszard: Opodatkowanie budowli w wyrobiskach górniczych, Przegląd Podatkowy 12 (2001), s. 37-39.
• Mastalski Ryszard, Glosa do wyroku TK z 13 września 2011 r., P 33/09, Przegląd Sejmowy 2 (109) 2012, s. 177-182.
• Morawski Wojciech, Banasik Paweł: Wyrok TK z dnia 13 września 2011 r., P 33/09 a orzecznictwo sądów administracyjnych, Monitor Podatkowy 1 (2014), s. 11-19.
• Olechno Artur: Wpływ orzecznictwa TK na stosowanie prawa podatkowego w Polsce, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 9 (151) 2013, s. 32-35.
• Oziębło Janusz: Opodatkowanie budowli w świetle wyroku TK z dnia 13 września 2011 r., P 33/09,
• Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 4 (146) 2013, s. 6-10.
• Pahl Bogumił: Glosa do wyroku NSA z dnia 13 września 2012 r., II FSK 1048/12, LEX/el. 2013.
• Popławski Mariusz: Nowa definicja obiektu budowlanego w prawie budowlanym a opodatkowanie budowli podatkiem od nieruchomości, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 7 (185) 2016, s. 6-10.
• Radzikowski Krzysztof: Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości podziemnych wyrobisk górniczych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 września 2011 r., P 33/09, Finanse Komunalne 3 (2013), s. 66-75.
• Rogowski Łukasz: Opodatkowanie urządzeń budowlanych podatkiem od nieruchomości, Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych 2 (216) 2019, s. 16-20.
• Słownik Języka Polskiego, red. W. Doroszewski, [w:] https://sjp.pwn.pl/doroszewski/budowla;5415191.html [dostęp: 4.09.2019].
• Słownik Języka Polskiego, red. W. Doroszewski, [w:] https://sjp.pwn.pl/doroszewski/konstrukcja;5441862.html [dostęp: 4.09.2019].
• Słownik Języka Polskiego, red. W. Doroszewski, [w:] https://sjp.pwn.pl/doroszewski/oporowy;5466930.html [dostęp: 4.09.2019].
• Słownik Języka Polskiego PWN, [w:] https://sjp.pwn.pl/szukaj/oporowy.html [dostęp: 4.09.2019]. Trzciński Janusz: Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo 1 (2002).
• Woś Tomasz: Wyroki interpretacyjne i zakresowe w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Studia Iuridica Lublinensia 3 (25) 2016, s. 985-995.
• Wronkowska Sławomira, Ziembiński Zygmunt: Zarys teorii prawa, Poznań: Ars Boni et Aequi 2001. Ziembiński Zygmunt: Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa: PWN 1980.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp.2019.29.3-7