Sieroctwo wojenne polskich dzieci (1939-1945). Zarys problematyki

• Authors: Theiss Wiesław

Title variants

EN

War Orphanhood of the Polish Children (1939 – 1945). An Outline

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia główne tendencje w badaniach nad zagadnieniem sieroctwa wojennego polskich dzieci czasu II wojny światowej. W pierwszej części zostały ukazane trzy fazy tych badań, skupione wokół następujących tematów: dzieci – świadkowie i ofiary wojny (1944-1948), zbrodnie hitlerowskiego „aparatu śmierci” (1956-1980), sieroty wojenne – ofiary faszyzmu oraz komunizmu (po 1989). Druga część jest próbą zarysowania zbiorowego portretu dzieci – ofiar wojny. Zawiera następujące problemy: „kompleks wojenny”, trauma wojenna dzieci Holocaustu, KZ-syndrom, syndrom „tułaczego dziecka”, wychowanie komunistyczne.

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Przegląd Pedagogiczny
• Year: 2012
• Issue: 1
• Pages: 79-95

Contributors

author

Theiss Wiesław

• Uniwersytet Warszawski

References

• Adamczyk W. (2011). Kiedy Bóg odwrócił wzrok. Wstęp Norman Davies. Poznań.
• Akavia M. (1989). Jesień młodości. Kraków.
• Assman A. (2010). Ku europejskiej kulturze pamięci. Kultura Współczesna 2010, 1.
• Auderska H. (1945). Poland (The Children Cannot Wait). London.
• Baley S. (1948). Psychiczne wpływy drugiej wojny światowej. Psychologia Wychowawcza, 1-2.
• Batawia S. (1948). Wpływ ostatniej wojny na przestępczość nieletnich. Psychologia Wychowawcza, 1-2.
• Bugaj T. (1985). Dzieci polskie w krajach pozaeuropejskich 1939-1949. Wyd. II. Jelenia Góra.
• Bauman J. (1989). Zima o poranku. Kraków.
• Bauman J. (2000). Nigdzie na ziemi. Warszawa.
• Birenbaum H. (1988). Nadzieja umiera ostatnia. Warszawa.
• Birenbaum H. (1991). Powrót do ziemi praojców. Warszawa.
• Blady-Szwajger A. (2010). I więcej nic nie pamiętam. Warszawa.
• Burzyński K. (2004). Wspomnienia Sybiraka. Łomża.
• Caritas w trosce o dziecko (1946). Tydzień miłosierdzia 6-13 X 1946 r. Caritas, 12-13.
• Chuwis-Thau L. (2002). A jeśli cię zapomnę. Warszawa.
• Dzieci holocaustu mówią (1993). Warszawa.
• Dzieci z łódzkiego getta. Katalog wystawy (2004). Łódź.
• Dzieci żydowskie oskarżają (1947). Warszawa.
• Einhorn E. (2010). Ukryte stronnice. Opowieść o jednym domu, dwóch rodzinach i Holocauście. Kraków.
• Filipkowski P. (2010). Historia mówiona i wojna. Doświadczenie wojenne obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych. Wrocław.
• Gilbert M. (2002). Holocaust. Ludzie – dokumenty – pamięć. Warszawa.
• Gross J.T. i Grudzińska-Gross I. (1983) (red.). „W czterdziestym nas matko na Sybir zesłali…” Polska a Rosja 1939-42. Wyd. I. Londyn.
• Grynberg H. (1994). Dzieci Syjonu. Warszawa.
• Gut Opdyke I. (2010). Ratowałam od Zagłady. Kraków.
• Hammarberg T. (2007). Human Rights in Europe: Mission Unaccomplished. Strasbourg.
• Han-Ilgiewicz N. (1948). Dzieci moralnie zaniedbane przed wojną a obecnie. Psychologia Wychowawcza, 1-2.
• Hort W. (Hanka Ordonówna) (1946). Tułacze dzieci. Bejrut.
• Hrabar R. (1960). Hitlerowski rabunek dzieci polskich. Uprowadzenie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945. Warszawa.
• Hubert-Budzyńska J. (1993). Syberyjska dziatwa. Wojenne losy Kresowiaków. Lublin.
• Hugo-Bader J. (2011). Dzienniki kołymskie. Wołowiec.
• Jedlewska K. (1947). Jak odbiły się przeżycia i wydarzenia wojenne na psychice dzieci i młodzieży. Dzieci i Wychowawca, 11-12.
• Kaczyńska M. (1946). Psychiczne skutki wojny wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Zdrowie Psychiczne, 1.
• Kempisty Cz. (1984), Realizacja hitlerowskiego programu eksterminacji dzieci w świetle powojennych badań lekarskich. „Człowiek – Populacja – Środowisko”. Wrocław: Prace Dolnośląskiego Centrum Diagnostyki Medycznej „Dolmed”.
• Klüger R. (2009). Żyć dalej… Wrocław.
• Kończal K. (2010). Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Kultura Współczesna, 1.
• Kowalska-Leder J. (2009). Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Wrocław.
• Królikowski Ł. ks. (1960). Skradzione dzieciństwo. Wyd. I. Londyn.
• Krzysztoporska M. (1994). Pamiętnik matki. 1940-1942. Poznań.
• Kulik M. (1996). Wojna w oczach dziecka – badania Stefana Szumana nad przeżyciami wojennymi dzieci. Praca magisterska napisana pod kierunkiem Prof. dr hab. W. Theissa. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Pedagogiczny.
• Kurek-Lesik E. (1992). Gdy klasztor znaczył życie. Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939-1945. Kraków.
• Lewin A. (1987). Dom na Uralu. Losy dzieci polskich z Monetnej. Warszawa.
• Lorenc J. i Lorenc H. (1996). Pamiętnik Afrykańczyka. Randez-vous z młodością. Orchard Lake.
• Lukas C. R. (1994). Did the Children Cray? Hitler’s War Against Jewish and Polish Children, 1939-45. New York.
• Łopatka A. (1982) (red.). Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej. Warszawa.
• Majewski W. (pseud.) (1944). Polish Children Suffer. Confield Gardens.
• Maliszewska I. (2007) (red.). Wypędzeni z Warszawy 1944. Katalog wystawy. Warszawa.
• Mariańska M. (1966) (wstęp). Nasze życie. Zbiór opowiadań młodzieży uratowanej z zagłady hitlerowskiej. Hajfa.
• Marks S. (2009). Dlaczego poszli za Hitlerem? Psychologia narodowego socjalizmu w Niemczech. Warszawa.
• Mazurczyk J., Zawanowska K. (1983) (oprac.). Dzieciństwo i wojna. Warszawa.
• Meissner A. (1983). Opieka nad dziećmi w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1945. Stan i potrzeby badań. Przegląd Historyczno-Oświatowy, 3.
• Mieszkowska A. (2004) (oprac.). Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej. Warszawa.
• Nadolony A. (1984). Polskie sieroty i dzieci samotne w Austrii po II wojnie światowej. Przegląd Zachodni, 2.
• Newerly I. (1978). Żywe wiązanie. Warszawa.
• Papuzińska J. (1994). Darowane kreski. Warszawa.
• Papuziński S. (1946). Klęska elementarna. Opiekun Społeczny, 5-6.
• Paulson J. (2011) (Ed.). Education and Reconciliation. Exploring Conflict and Post-Conflict Situations. London, New York.
• Pietrasiewicz T. (2003). Elementarz. Dzieci w obozie na Majdanku. Katalog wystawy. Lublin.
• Pietruszka W. (1982). Sieroctwo w Polsce w okresie okupacji hitlerowskiej. W: Cz. Pilichowski (red.) Dzieci i młodzież polska w latach drugiej wojny światowej. Warszawa.
• Pius XII (1946). Encyklika O bezzwłocznej pomocy na rzecz cierpiących niedostatek dzieci. Caritas, 7.
• Polska szkoła na tułaczych szlakach (1995). Pr. zbiór. Warszawa.
• Przewłocki J. (1989-1993) (red.). Wspomnienia Sybiraków. T. I-VIII. Warszawa.
• Radlińska H. i Wojtyniak J. (1946). Sieroctwo. Zasięg i wyrównywanie. Warszawa.
• Rosset E. (1975). Demografia Polski. Warszawa.
• Rudak E. (2000). Moje wojenne dzieciństwo. Wspomnienia nadesłane na konkurs. Warszawa.
• Sajewicz J. ks. (1996). Wspomnienia. W: Kazimierz Patalas (oprac.) Przez boje, przez znoje, przez trud. Kombatanckie losy. Winnipeg.
• Sakowska R. (2000). Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. T. 2. Dzieci – tajne nauczanie w getcie warszawskim. Warszawa.
• Sendlerowa I. (1946). Bijemy na alarm. Opiekun Społeczny, 5-6.
• Solińska J. (2000). Sybiraczka. Wyd. III. Lublin.
• Sosnowski K. (1962). Dziecko w systemie hitlerowskim. Warszawa.
• Stypuła W. (2000). W gościnie u „polskiego” maharadży. Wspomnienia z pobytu w Osiedlu Dzieci Polskich w Indiach w latach 1942-1946. Warszawa.
• Szkoda E. W. The Gehenna of Polish Children in the USSR, b.m.w.
• Szuman S. (1948). Wojna i okupacja w rysunkach dzieci polskich. Referat wygłoszony podczas konferencji SEPEG (23-28 V 1948 r.) Archiwum Akt Nowych w Warszawie, zesp. Ministerstwo Oświaty, sygn. 4064.
• Szuman S. (1946). Konkurs na rysunki dzieci. Przekrój, 43.
• Taylor L. (2010). Polskie sieroty z Tengeru. Od Syberii przez Afrykę do Kanady 1941-1949. Warszawa.
• Tazbir S. (1975). W obronie dzieci i młodzieży w Warszawie 1939-1944. Warszawa.
• Theiss W. (1990). Sieroctwo wojenne – problemy i badania. Kwartalnik Pedagogiczny, 3.
• Theiss W. (1999). Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych. Wyd. II. Warszawa.
• Theiss W. (2006). Sieroctwo wojenne. W: Tadeusz Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. V. Warszawa.
• Theiss W. (2007). Kindheit im Zweiten Weltkrieg. Übersicht über die polnischen Forschungen aus dem Jahren 1945-2005. W: K. Ruchniewicz, J. Zinnecker (red.) Zwischen Zwangsarbeit, Holocaust und Vertreibung. Polnische, jüdische und deutsche Kindheiten im besetzen Polen. München 2007.
• Thompson E. (2008). Postmodernizm, pamięć, logocentryzm, W: H. Gosk, B. Karwowska (red.) (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku. Warszawa.
• Tokarz Z. (1969) (red.). Zbrodnie hitlerowskie na dzieciach i młodzieży polskiej 1939-1945, Warszawa.
• Trela E. (1981). Polskie placówki oświatowe i wychowawcze w Związku Radzieckim w latach 1943-1946. Liczebność i rozmieszczenie. Warszawa.
• Tułacze dzieci (1995). Pr. zbiór. Warszawa.
• Turski M. (1975) (oprac.). Byli wówczas dziećmi. Konkurs „Polityki”. Warszawa.
• Wasilewska I. (1945). Za winy niedopełnione. Rzym.
• Watowa O. (2011). Wszystko, co najważniejsze. Wyd. II. Warszawa.
• Weber H. N., Rathenow H-F. (1996). Pedagogika miejsc pamięci – próba bilansu. Kwartalnik Pedagogiczny, 2.
• Weber H. N. (2011a). Miejsce pamięci miejscem uczenia się. O przeszłości i teraźniejszości byłych obozów koncentracyjnych jako miejsc pamięci, W: M. S. Szymański i W. Hörner (red.) Polityka i badania oświatowe w Niemczech i Polsce. Miscellanea. Warszawa.
• Weber H.N. (2011b). Erziehung nach Auschwitz – noch aktuell? Wykład w dn. 18 V 2011 r. w Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie.
• Wnuk J., Radomska-Strzemecka H. (1961) (red.). Dzieci polskie oskarżają. 1939-1945. Warszawa.
• Wojtyniak J., Radlińska H. (1946). Sieroctwo. Zasięg i wyrównywanie. Warszawa.
• Wróbel-Lipowa K. (2010). Edukacja dzieci polskich w Związku Radzieckim w okresie drugiej wojny światowej. W: E. Gorloff, R. Grzybowski, A. Kołakowski (red.) Edukacja w warunkach zniewolenia i autonomii (1945-2009). Kraków.
• Wypędzeni z Warszawy 1944. Losy dzieci (2007). Warszawa.
• Yad Layeled. The Living Memorial to the Children of the Holocaust (1995). Israel: Kibbutz Lohamei Haghetaot.
• Żebrowska M. (1948). Nieletni przestępcy w Warszawie. Psychologia Wychowawcza, 1-2.