Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem społeczności romskiej (cygańskiej)

• Authors: Szczepański Andrzej

Title variants

EN

The social safety of national and ethnical minorities in Poland with particular emphasis on the Romany (Gypsy) community

Abstracts

PL

Wśród zagrożeń uniemożliwiających zapewnienie bezpieczeństwa społecznego ludności wyróżniają się dwie grupy niebezpieczeństw: socjalne (a w nich m.in. bezrobocie, bezdomność, głód i ubóstwo) i psychospołeczne ( przede wszystkim takie patologie jak: przestępczość, korupcja, uzależnienia i choroby zakaźne). Mniejszości narodowe i etniczne oprócz powyższych determinant narażone są ponadto na groźbę utraty swojej tożsamości i zachowania własnej odrębności w środowisku otaczającej większości. W niniejszym artykule podjęto próbę charakterystyki podejmowanych przez państwo polskie działań mających na celu zapewnienie wspomnianego bezpieczeństwa, ze szczególnym odniesieniem do systemu prawnej ochrony charakteryzowanych grup. Z uwagi na zakres badawczy pracy szczególne miejsce poświęcono romskiej (cygańskiej) mniejszości etnicznej i kierowanym do niej programom społecznym.

EN

Among the social threats preventing the social safety of the population, two groups of dangers are to be distinguished: social (including unemployment, homelessness, hunger and poverty) and psychosocial (first and foremost: crime, corruption, addictions and infectious diseases). Apart from those threats, national and ethnic minorities are also exposed to the danger of losing their identity and integrity in the environment of a different majority. This article attempts to characterize the actions taken by the Polish state to ensure the above mentioned security, with particular reference to the legal system Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce… of protection of characterized groups. Due to the research scope of the work, special importance was given to the Romany (Gypsy) ethnic minority.

Keywords

PL

bezpieczeństwo społeczne; mniejszości narodowe i etniczne; ochrona prawna; wielokulturowość

social safety; national and ethical minorities; law protection

• Publisher: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy
• Journal: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
• Year: 2019
• Issue: 3(32)

Dates

published

2019-06-01

Contributors

author

Szczepański Andrzej

References

• Adamczyk A., Romowie – ofiary przestępstw z nienawiści [w:] E. i T. Szyszlakowie, Kwestia romska w kontekście bezpieczeństwa wewnętrznego, Fundacja Integracji Społecznej Prom, Centrum Badań Partnerstwa Wschodniego, Wrocław 2013. Adamczyk A., Romowie w polityce państwa polskiego [w:] E. i T. Szyszlakowie, Kwestia romska w polityce państw i w stosunkach międzynarodowych, Fundacja Integracji Społecznej Prom, Centrum Badań Partnerstwa Wschodniego, Wrocław 2012. Barwiński M., Mniejszość litewska w Polsce. Studium przypadku gminy Puńsk, „Studia Obszarów Wiejskich” 2014, Tom 35: „Regionalny wymiar przemian polskiej wsi – aspekty społeczne i środowiskowe = Regional Dimension of Changes in Polish Rural Areas – Social and Environmental Aspect”. Bończuk L., Cyganie/Romowie – szkic historyczny [w:] Inni – ale tacy sami!, red. K. Wiercińska, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy, Legnica 2011. Brzeziński M., Bezpieczeństwo społeczne z perspektywy bezpieczeństwa wewnętrznego, „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2013, nr 3 (169) 2013. Caban A., Opinie na temat społeczności romskiej na forach internetowych [w:] Romowie 2007. Od edukacji młodego pokolenia do obrazu w polskich mediach, red. B. Weigl, M. Formanowicz, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”, Warszawa 2008. Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1919 – 1995, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000. Andrzej Szczepański 229 Ciągwa J., Słowacka mniejszość narodowa w Polsce w latach 1920 – 1996 [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, red. Z. Kurcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997. Dziąćko K., Mniejszości etniczne w Polsce – Karaimi, http://etnologia.pl/polska/teksty/ mniejszosci-etniczne-w-polsce-karaimi.php. Filipiak L., Kwestia romska w polskiej polityce okresu transformacji [w:] Kwestia romska w polityce państw Europy Środkowej i Wschodniej, red. T. Szyszlak, Fundacja Integracji Społecznej Prom, Centrum Badań Partnerstwa Wschodniego, Wrocław 2011. Gierszewski J., Bezpieczeństwo społeczne jako dziedzina bezpieczeństwa narodowego, „Historia i Polityka” 2018, nr 23(30). Godlewska E., Lesińska-Staszczuk M., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie [w:] Mniejszości narodowe w państwach Unii Europejskiej. Stan prawny i faktyczny, red. E. Godlewska, M. Lesińska-Staszczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- -Skłodowskiej, Lublin 2013. Górecki D., Sytuacja mniejszości litewskiej w Polsce. Stan prawny i jego realizacja, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22. Gudaszewski G., Demograficzno-społeczna charakterystyka obywateli polskich deklarujących „narodowość niepolską” w Narodowym Spisie Powszechnym w 2002 r. [w:] Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, red. L. Adamczuk, S. Łodziński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa 2006. Gudaszewski G., Identyfikacje etniczne w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań w 2011 r. [w:] Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, red. S. Łodziński, K. Warmińska, G. Gudaszewski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2015. http://jednizwielu.pl/ – strona projektu realizowanego przez Fundację Integracji Społecznej Prom. http://lietuva.pl/index-old.php?language=pl&page=178 – strona Ambasady Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej. http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl – strona MSWIA poświęcona mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce. http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=KOMISJAST&NrKadencji=8&KodK om=MNE – strona Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Idzior A., Białorusini. Organizacje białoruskie w Polsce [w:] Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej, red. S. Dudra, B. Nitschke, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2013. Janusz G., Dwustronne porozumienia o prawach mniejszości jako nowa jakość ochrony mniejszości w Europie na przełomie XX i XXI wieku, „Forum Politologiczne” 2007, tom 5. Janusz G., Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011. Janusz G., Status mniejszości narodowych w Polsce współczesnej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio K – „Politologia VI” 1999. Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce… 230 Jasińska-Kania A., Łodziński S., Wprowadzenie. Obszary i formy wykluczania etnicznego w Polsce. Koncepcje teoretyczne i bania empiryczne [w:] Obszary i formy wykluczenia etnicznego w Polsce. Mniejszości narodowe, imigranci, uchodźcy, red. A. Jasińska-Kania, S. Łodziński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) Kubiak M., Bezpieczeństwo społeczne mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce [w:] Bezpieczeństwo społeczne. Pojęcia. Uwarunkowania. Wyzwania, red. A. Skrabacz, S. Sulowski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012. Leszczyński M., Bezpieczeństwo społeczne a współczesne państwo, „Zeszyty Marynarki Wojennej” 2011, Rok LII, Nr 2 (185). Łodziński S., Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005. Łodziński S., Wprowadzenie. Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku [w:] Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, red. L. Adamczuk, S. Łodziński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa 2006. Łotocki Ł., Mniejszość ormiańska w Polsce. Tożsamość. Ocena społeczeństwa polskiego. Relacje z nowymi migrantami, „Raporty i analizy Instytutu Polityki Społecznej”, Seria „Raporty Migracyjne” 2005, nr 5. Majer P., Urbanek A., Bezpieczeństwo społeczne. Ewolucja, instytucje, zagrożenia, Editions Spotkania, Warszawa 2016. Marczuk K., Bezpieczeństwo społeczne: potrzeba szerokiego ujęcia. Implikacje dla Polski [w:] Bezpieczeństwo społeczne. Pojęcia. Uwarunkowania. Wyzwania, red. A. Skrabacz, S. Sulowski, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012. Mróz L., Cygan czy Rom. Konteksty znaczeń [w:] Romowie w Europie. Tożsamość i współczesne wyzwania, red. J. Faryś, P. J. Krzyżanowski, B. A. Orłowska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2014. Orla-Bukowska A., Żydzi jako „inni” w Polsce [w:] Inni swoi. Studia z problematyki etnicznej, red. D. Berlińska, K. Frysztaki, Stowarzyszenie Instytut Śląski Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Opole 1996. Piwko A. M., Związki i stowarzyszenia tatarskie w Polsce, „Nurt SVD” 2017, 2. Plewko J., Mniejszości narodowe i etniczne oraz społeczności języka regionalnego a samorząd terytorialny w Polsce, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2009. Raport dla Sekretarza Generalnego Rady Europy z realizacji przez Rzeczpospolitą Polską postanowień „Konwencji Ramowej Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych”. Raźniak P., Wpływ poziomu bezpieczeństwa społecznego na migracje ludności w Polsce, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” 2012, nr 4 (IX). Rykała A., Mniejszość religijna – mniejszość etniczna – wspólnota kulturowa. Uwagi na temat genezy, aktywności i tożsamości Karaimów w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 2011, nr 11. Andrzej Szczepański 231 Skrabacz A., Bezpieczeństwo społeczne. Podstawy teoretyczne i społeczne, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012. Szczepański A., Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka w wyborach parlamentarnych w 2015 r. [w:] Populizm jako narzędzie marketingu politycznego, red. M. Nowina- Konopka, K. Glinka, R. Miernik, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2017. Szewczyk M., Unia Europejska i Romowie. System wobec kultury etnicznej, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 2013. Szyszko A., O indyjskiej genezie Cyganów [w:] Romowie 2009, red. B. Wiegl, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, Warszawa 2009. Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. 1987 Nr 21 poz. 123 z późn. zm.) Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 1992 r. Nr 7, poz. 34 z późn. zm.). Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 Nr 21, poz. 112 z późn. zm.) Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz.U. z 2005 r. Nr 17, poz. 141 z późn. zm.). Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 1989 r. Nr 20, poz. 104 z późn. zm.) Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. z 1999 r. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.). Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1991 r. Nr 95, poz. 425 z późn. zm.) Wójcikowska K., Mniejszość litewska w Polsce, „Infos. Zagadnienia Społeczno-Gospodarcze” 2013, nr 7 (144). Żurko J., Łemkowie – między grupą etniczną a narodem [w:] Mniejszości narodowe w Polsce, red. Z. Kurcz, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997.

Identifiers

ISSN

1896-8333