Alegoria jako sposób rozumienia liturgii – „Expositio missae” w dobie renesansu karolińskiego

• Authors: Makowski Dawid

Title variants

EN

Allegory as a way of understanding the liturgy – the „Expositio Missae” in the era of the Carolingian Renaissance

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prezentowany artykuł dotyczy zagadnienia alegorii jako metody rozumienia i opisy-wania liturgii w czasie renesansu karolińskiego. Uwaga niniejszego tekstu została jednak za-wężona tylko do Mszy św., aby zastanowić się nad tym, jak używać alegorii, aby rzeczywiście służyła formacji liturgicznej. Celem tego tekstu jest bowiem odpowiedź na pytanie: w jaki sposób alegoria może wspomóc dzisiejszych wiernych w rozumieniu liturgii? Metodą odpowiedzi na to pytanie, które zostało zawarte w zakończeniu, jest historyczno-teologiczne podejście do prezentowanego zagadnienia. Rozdział pierwszy obrazuje historyczny aspekt rozwoju alegorii jako sposobu rozumienia liturgii. Dzięki temu możliwe jest przejście do teo-logii zawartej w tych opisach, czemu został poświęcony drugi rozdział pracy. W trzecim na-tomiast zakreślono kilka elementów Mszy św., które można interpretować i wykładać w spo-sób alegoryczny, dostosowując to do współczesnych wymagań. Tak przeprowadzona refleksja stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o ewentualne wykorzystanie alegorii we współczesnej formacji liturgicznej.

EN

The article presented here deals with the issue of allegory as a method of understan-ding and describing the liturgy during the Carolingian Renaissance. However, the attention of this text has been narrowed only to the Mass in order to consider how to use allegory so that it actually serves liturgical formation. Indeed, the purpose of this text is to answer the question: how can allegory assist today's faithful in understanding the liturgy? The method for answering this question, which is included in the conclusion, is a historical-theological approach to the issue presented. The first chapter illustrates the historical aspect of the development of allegory as a way of understanding the liturgy. This makes it possible to move on to the theology contained in these descriptions, to which the second chapter of the work is devoted. The third, on the other hand, charts several elements of the Mass that can be interpreted and interpreted allegorically, adapting this to modern requirements. The reflection carried out in this way makes it possible to answer the question of the role of allegory in contemporary liturgical formation.

Keywords

PL

alegoria; msza św.; liturgia; historia liturgii; formacja liturgiczna

EN

allegory; mass; liturgy; history of the liturgy; liturgical formation

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2024
• Issue: XXI
• Pages: 159-171

Dates

published

2024-12-31

Contributors

author

Makowski Dawid

• Pontificio Ateneo Sant’Anselmo, Roma

• https://orcid.org/0009-0003-6007-0393

References

• Alcuinus (1844). Liber de divinis officis. W: J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 101 (1173-1286). Paris: Excudebat Sirou.
• Amalarius Metsensis (1864). De ecclesiasticis officiis. W: J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 105 (985-1242). Paris: Excudebat Sirou.
• Becher, M. (2021). Karl der Große. München: Verlag C.H.Beck.
• Burzawa, S. (1967). Liturgia po soborze. Ruch Biblijny i Liturgiczny 20, nr 4-5, 227-234.
• Cabaniss, A. (1954). Amalarius of Metz. Amsterdam: North-Holland Publishing Com-pany.
• Carolus Magnus. (1851). Epistola ad Baugulfum Abbatem Fuldensem. De litterarum studiis. W: J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 98 (895-896). Paris: Excudebat Sirou.
• Carolus Magnus. (1851). Epistola ad Garibaldum Leodiensem Episcopum. De cura quam instruendis populis præcipue ante baptismum abhibere debent pastores. W: J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 98 (917-918). Paris: Excudebat Sirou.
• Carolus Magnus. (1851). Epistola ad Odilbertum Archiepiscopum. : J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 98 (933-934). Paris: Excudebat Sirou.
• Carolus Magnus. (1851). Epistola ad subjectos. De Homiliario Pauli Diaconi, monachi Casiensis. W: J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 98 (897). Paris: Excudebat Sirou.
• Danielou, J. (2011). Pisma wybrane, tłum. S. Fedorowicz. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Famoso, S. (1965). The General Norms for Liturgical Reformation. W: A. Bugnini, C. Braga (ed.), The Commentary on the Constitution and on the Instruction on the sacred liturgy (83-87). New York: Benziger Bros.
• Fortescue, A. (1933). Dzieje Mszy Świętej, tłum. W. Hozakowski. Poznań.
• Franciszek (2022). List Apostolski „Desiderio desideravi” do biskupów prezbiterów i diakonów, osób konsekrowanych i wiernych świeckich. O formacji liturgicznej Ludu Bożego. Poznań: Pallottinum.
• Frontczak, B. (2022). Alegoria w liturgii w świetle „Expositiones missæ” z IX wieku, Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II.
• Frontczak, B. (2010). Alegoryczna interpretacja liturgii godzin w ujęciu Amalarego z Metzu. Seminare 28, 15-28.
• Gamber, K. (1980). Gemeinsames Erbe: liturgische Neubesinnung aus dem Geist der frühen Kirche. Regensburg: Kommisionsverlag Pustet.
• Gamber, K. (1983). Kult und mysterium. Das Liturgieverständnis der frühen, ungeteilten Christenheit. Regensburg: Kommisionsverlag Pustet.
• Gy, P.-M. (1988). Odnowa liturgiczna we Francji. Ruch Biblijny i Liturgiczny 41, nr 2, 168-177.
• Grześkowiak, J. (1975). Geneza soborowej odnowy znaku w liturgii. Roczniki Teolo-giczno-Kanoniczne 22, nr 6, 17-37.
• Jurczak, D., Jarczewski, D. (2021). Nerw święty. Rozmowy o liturgii. Kraków: Wy-dawnictwo WAM.
• Kirchner, B. (2018). Liturgia jako gra w ujęciu Josepha Ratzingera - Benedykta XVI
• w kontekście współczesnych przemian rytuału katolickiego. Perspektywa kulturoznawcza. Przegląd kulturoznawczy 1, 131-140.
• Kosma, I. (2011). Homilia prawosławna, jej charakter i oryginalność (na podstawie „Homilii” św. Mikołaja Serbskiego). Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne 2, 161-171.
• Kuran, M. (2012). O przykładach zastosowania alegoryzmów remoratywnych w dwóch XVIII-wiecznych kazaniach. Liturgia Sacra 18, nr 1, 101-112.
• Milcarek, P. (2009). Historia Mszy. Przewodnik po dziejach liturgii rzymskiej. War-szawa: Christianitas.
• Nadolski, B. (2004). Wprowadzenie do liturgii. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Nichols, A. (2005). Patrząc na liturgię. Krytyczna ocena jej współczesnej formy, tłum. T. Glanz. Poznań: Klub Książki Katolickiej.
• Ochot, T. (1970). Msza św. w modlitewnikach górnośląskich do 1914 r. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 3, 171-204.
• Paciorek, A. (1997). Alegoria i teoria w egzegezie starożytnego Kościoła. Collectanea Theologica 67, nr 1, 57-78.
• Pałęcki, W. (2017). Alegoryczna wymowa proklamacji Ewangelii podczas Mszy Świętej według „Rationale Divinorum Officiorum” Wilhelma Duranda na tle liturgicznych zwyczajów epoki średniowiecza. Liturgia Sacra 23, nr 2, 319-341.
• Pałęcki, W. (2018). „Canon Missæ” w alegorycznej interpretacji Ruperta z Deutz OSB. Roczniki Teologiczne 65, nr 8, 107-124.
• Pękul, P. Powstanie i historyczny rozwój pobożności pasyjnej w ujęciu Jerzego Józefa Kopcia CP. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 23, 191-200.
• Przyszychowska, M. (2008). W obronie egzegezy alegorycznej. Studia Theologica Varsaviensia 46, nr 2, 237-241.
• Rabanus Maurus (1851). De clericorum institutione. W: J. P. Migne (ed.), Patrologia Latina, vol. 107 (293-420). Paris: Excudebat Sirou.
• Ratajczak, K. (2014). Karol Wielki – cesarz reformator. W 1200 rocznicę śmierci. Biuletyn Historii Wychowania 31, 229-238.
• Rauwel, A. (2003). „Expositio missæ”: essai surle commentaire du Canon de la Messe dans la tradition monastique et scolastique. Bulletin du centre d’études médiévales d’Auxerre 7, 1-7.
• Schenk W. (1962). Rozwój nauk liturgicznych. Ruch Biblijny i Liturgiczny 15, nr 5, 291-296.
• Sinka, T. (1994). Zarys liturgiki, Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy.
• Sobeczko, H. (2007). Pluralizm metod stosowanych w nauce o liturgii. Studia Nauk Teologicznych 2, 251-269.
• Sobeczko, H. (1989). Podstawy wewnętrzne i zewnętrzne w czynnym uczestnictwie wiernych we Mszy świętej. Ruch Biblijny i Liturgiczny 42, nr 3, 207-224.
• Sobeczko, H. (2001). Przekłady posoborowych ksiąg liturgicznych na język polskich, Seminare 17, 125-144.
• Świerzawski, W. (1971). Hermeneutyka w liturgii. Ruch Biblijny i Liturgiczny 24, nr 2-3, 131-147.
• Tatar, M. (2022). Współczesny człowiek modlitwy w kontekście kryzysu antropolo-gicznego. Polonia Sacra 26, nr 4, 153-174.
• Vierbach, A. (1929). Die liturgischen Anschauungen des Vitus Anton Winter. München: Kösel&Pustet Verlag.
• Volgger, E. (1993). Die Feier des Karfreitags bei Amalar von Metz (775/780-850). Wien: Katholisch-Theologische Fakultät der Universität.
• Wang, B. (2018). Ill and Impaired Bodies in a NinthCentury Liturgical Commentary: Amalarius’ Liber Officialis Through the Lens of Disability Studies. The Journal of the School of Religious Studies, McGill University 46, 19-44.
• Westwell, A. (2019). The Carolingian construction of liturgical authenticity and authority and the Gelasian fragments of Kues created in the „Umkreis” of Charlemagne’s Court School. W: M. Embach, C. Moulin, H. Wolter von dem Knesebeck (hg.), Die Handschriften der Hofschule Kaiser Karls des Großen. Indiwiduelle Gestalt und europäisches Kulturerbe (499-523). Trier: Verlag für Geschichte und Kultur.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.14905611