Hermeneutyczna funkcja ewangelickiej etyki teologicznej

• Authors: Hintz Marcin

Title variants

EN

Hermeneutical function of evangelical theological ethics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Motyw hermeneutyki należał do jednego z najważniejszych toposów teologii ewangelickiej XX wieku. Hermeneutyka jako samodzielna dyscyplina badawcza w ramach protestantyzmu rozwinęła się w XVII wieku za sprawą Johanna Conrada Dannhauera (1603-1666). Etyka ewangelicka jako wyodrębniony dział teologii powstała za sprawą Georga Calixta (1586-1656), autora Epitome Theologiae moralis. Dopiero jednak za sprawą Schleiermachera, ojca neoprotestantyzmu, wyodrębniła się hermeneutyka filozoficzna per se, czyli synteza istniejących dotąd koncepcji interpretacji – ogólna teoria rozumienia. U Schleiermachera odnajdujemy również motyw postrzegania etyki teologicznej jako teorii rozumienia państwa, społeczeństwa i kultury. Współczesna etyka ewangelicka w całości teologicznego namysłu pełniła szczególną rolę w końcu lat 80. i początku 90. XX wieku. Wówczas też motyw rozumienia jako specyfi cznego zadania etyki znalazł szczególną rolę w pismach Trutza Rendtorff a, Wolfh arta Pannenberga, a wśród najnowszych opracowań przedmiotu, w etyce – dziele szwajcarskiego teologa Johannesa Fischera.

EN

The theme of hermeneutics was considered one of the most important subjects of 20th century Protestant Th eology. Hermeneutics as an independent discipline in Protestant Th eology began to develop in the 17th century, thanks to Johann Conrad Dannhauer (1603-1666) who published his concepts at that time. Protestant ethics as a separate section of theology was presented by Georg Calixt (1586-1656) in his book Epitome Theologiae moralis. It is, however, in fact Friedrich Schleiermacher, who can be acknowledged as the father of philosophical hermeneutics. In his theological ethics we can find a particular function of the discipline as a way to understanding the state, society and culture. Th e system of ethics played a central role in Protestant Th eology in the late 80s and 90s of the 20th century. Among the most important theologians who emphasized the hermeneutical function of Protestant ethics Trutz Rendtorff and Wolfh art Pannenberg must be mentioned, and among the most recent papers on the subject, the work of Swiss theologian Johannes Fischer.

Keywords

PL

hermeneutyka; etyka ewangelicka; rozumienie

EN

Hermeneutics; Protestant Ethics; Understanding

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2017
• Volume: 04
• Pages: 781-801

Dates

published

2017

Contributors

author

Hintz Marcin

References

• Barth, Hans-Martin. 2009. Die Theologie Martin Luthers. Eine kritische Würdigung. Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus
• Bautz, Friedrich. 1990. „Dannhauer, Johann Konrad”. W Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL), t. 1, 1211-1212. Nordhausen: Bautz
• Bingener, Reinhard. 2014. „Wolfh art Pannenberg gestorben“. Frankfurter Allgemeine Zeitung 6.09.2014: 6
• Bosse, F. 1898. „Dannhauer, Johann Conrad”. W Realencyklopädie für protestantische Th eologie und Kirche (RE), wyd. 3, t. 4, 460-464. Leipzig: Hinrichs
• Brecht, Martin. 1983. Martin Luther. Sein Weg zur Reformation 1483-1521. Berlin: Evangelische Verlagsanstalt
• Bronk, Andrzej. 2002. „Hermeneutyka”. W Religia. Encyklopedia PWN, t. 4, wyd. elektroniczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
• CR: Melanchthon, Philipp. 1834-1860. Philippi Melanthonis opera quae supersunt omnia, t. 1-28. Halis Saxonum: Schwetschke
• Dannhauer, Johann Conrad. 1662. Liber conscientiae apertus sive theologia conscientiaria, t. I.
• Dannhauer, Johann Conrad. 1667. Liber conscientiae apertus sive theologia conscientiaria, t. II.
• Feil, Ernst, i Rudolf Weth, red. 1969. Diskussion zur „Theologie der Revolution”. München: Kaiser - Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag
• Fischer, Johannes. 1994. Leben aus dem Geist. Zur Grundlegung christlicher Ethik. Zürich: TVZ Theologischer Verlag
• Fischer, Johannes. 2002. Th eologische Ethik. Grundwissen und Orientierung. Stuttgart-Berlin-Köln: Kohlhammer
• Fischer, Johannes. 2008. Grundkurs Ethik. Grundbegriffe philosophischer und theologischer Ethik. Stuttgart-Berlin-Köln: Kohlhammer
• Hertz Anselm, i Wilhelm Korff , Hermann Ringeling, Trutz Rendotrff , red. 1978-1982. Handbuch der christlichen Ethik. 1978-1982, t. 1-3. Freiburg i. B.: Herder, Gütersloh: Mohn
• Honecker, Martin. 1983. „Nachwort”. W Friedrich D. E. Schleiermacher. Christliche Sittenlehre. Einleitung, (Wintersem. 1826/27), red. H. Peiter. Stuttgart-Berlin-Köln-Mainz: Kohlhammer
• Jeanrond, Werner. 1999. Hermeneutyka teologiczna. Rozwój i znaczenie. Tłum. M. Borowska. Kraków: Wydawnictwo WAM
• Kienzler, Klaus. 1994. „Ritschl, Albrecht“. W Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL), t. 8, 396-401. Nordhausen: Bautz
• Körtner, Ulrich H. J. 2001. Th eologie des Wortes Gottes. Positionen – Problemen – Perspektiven. Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht
• Laube, Martin. 2006. Th eologie und neuzeitliches Christentum. Studien zu Genese und Profi l der Christentumstheorie Trutz Rendtorff. Tübingen: Mohr Siebeck
• Lichtner, Irena. 2012. Afi rmacja. Kwestia doczesności w teologii Marcina Lutra. Dzięgielów: Wydawnictwo WARTO
• Lohse, Bernhard. 1995. Luthers Theologie in ihrer historischen Entwicklung und in ihrem systematischen Zusammenhang. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Lohse, Bernhard. 1997. „Melanchthon neben Luther”. Una sancta 2/1997: 143-150
• Luter, Marcin. 2009a. „O dobrych uczynkach”. W Marcin Luter. Pisma etyczne, red. M. Hintz, 54-138. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana
• Luter, Marcin. 2009b. „O wolności chrześcijanina”. W Marcin Luter. Pisma etyczne, red. M. Hintz, 28-53. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.
• Luter, Marcin. 2009c. Pisma etyczne, red. M. Hintz. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana
• Mourkojannis, Daniel. 2015. „Die Nietzscherezeption bei Ernst Troeltsch”. Gdański Rocznik Ewangelicki 9: 223-242
• Pannenberg, Wolfhart, i Rolf Rendtorff , Ulrich Wilckens, Trutz Rendtorff, red. 1963. Off enbarung als Geschichte. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Pannenberg, Wolfh art. 1977. Ethik und Ekklesiologie. Gesammelte Aufsätze. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Pannenberg, Wolfh art. 1996. Grundlagen der Ethik. Philosophisch-theologische Perspektiven. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Pannenberg, Wolfh art. 2004. Beiträge zur Ethik. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Pasterczyk, Piotr. 2003. „Hermeneutyka”. W Powszechna Encyklopedia Filozofi i, t. 4. Dostęp 2017.02.10. www.peenef2.republika.pl/hasla-h.html
• Pawlas, Andreas. 2000. Die lutherische Berufs- und Wirtschaft sethik. Eine Einführung. Neukirchen-Vlyun: Neukirchener Verlag
• Rendtorff , Trutz i Heinz-Eduard Tödt, red. 1968. Th eologie der Revolution. Frankfurt am Main: Suhrkamp
• Rendtorff , Trutz. 1972. Th eorie des Christentums. Historisch-theologische Studien zu seiner neuzeitlichen Verfassung. Gütersloh: Verlagshaus G. Mohn
• Rendtorff , Trutz. 1990a. „Die christliche Freiheit als Orientierungsbegriff der gegenwärtigen christlichen Ethik“. W Evangelische Ethik. Diskussionsbeiträge zu ihrer Grundlegung und ihren Aufgaben, red. H. G. Ulrich, 113-123. München: Kaiser
• Rendtorff , Trutz. 1990b. Ethik: Grundelemente, Methodologie und Konkretionen einer ethischer Th eologie, t. 1, wyd. 2. Stuttgart-Berlin-Köln: Kohlhammer
• Rendtorff , Trutz. 1991. Ethik: Grundelemente, Methodologie und Konkretionen einer ethischer Th eologie, t. 2, wyd. 2. Stuttgart-Berlin-Köln: Kohlhammer
• Schäfer, Rolf. 1998. „Ritschl, Albrecht“. W Theologische Realenzyklopädie (TRE), t. 29, 224-230. Berlin-New York: de Gruyter
• Schleiermacher, Friedrich D. E. 1838. Hermeneutik und Kritik. Berlin: Reimer
• Schleiermacher, Friedrich D. E. 1983. Christliche Sittenlehre. Einleitung, (Wintersem. 1826/27), red. H. Peiter. Stuttgart-Berlin-Köln-Mainz: Kohlhammer
• Scholtz, Gunter. 1995. Ethik und Hermeneutik – Schleiermachers Grundlegung der Geisteswissenschaft en. Berlin: Suhrkamp Taschenbuch
• Seweryniak, Henryk. 1993. Antropologia i teologia fundamentalna. Studium antropologii teologicznofundamentalnej Wolfh arta Pannenberga. Płock: AG PRESS
• Suda, Max Josef. 2006. Die Ethik Martin Luthers. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht
• Trillhaas, Wolfgang. 1947. „Philipp Melanchthon, der Ethiker der Reformation”. Evangelische Th eologie 6/1946(1947): 395-410
• Troeltsch, Ernst. 1913. „Grundprobleme der Ethik“. W Ernst Troeltsch. Gesammelte Schrift en, t. II, 552-672. Tübingen: Verlag von J. C. B. Mohr (Paul Siebeck)
• Ulrich, Hans G., red. 1990. Evangelische Ethik. Diskussionsbeiträge zu ihrer Grundlegung und ihren Aufgaben. München: Kaiser Verlag
• WA: Luther, Martin. 1883-2009. D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe. Weimar: Böhlau
• Wallmann, Johann. 1981, „Calixt, Georg”. W Theologische Realenzyklopädie (TRE), t. 7, 552-559. Berlin-New York: de Gruyter