Kraszewski w edycji. Zakres i granice działań modernizacyjnych –postulaty

• Authors: Beata Jarosz

Title variants

EN

Editing the works of Józef Ignacy Kraszewski. The scope and limits of modernization – proposals

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest opis działań modernizacyjnych, jakich – zdaniem autorki – może dokonywać edytor, opracowując prace Józefa Ignacego Kraszewskiego. W tekście opisano, które notacje można modyfikować, bowiem zmiana nie powoduje eliminacji cech idiostylu i idiolektu pisarza (np. zastąpienie litery małej wielką, pisowni rozdzielnej łączną czy poprawa interpunkcji), a które należy jednak pozostawić bez ingerencji (delimitacja tekstu, leksyka, fleksja, ortografia odzwierciedlająca rzeczywisty sposób artykulacji).

EN

The aim of the article is to describe the modernization activities which, according to the author, can be made by the editor, while working on the texts of Józef Ignacy Kraszewski. The article shows which notations can be modified, as the change does not eliminate the idiostyle and idiolect of the writer (features such as replacing small letters by capital letters, replacing separable spelling by combined spelling or improved punctuation), and which should be left without interference (delimitation of text, lexis, inflection and spelling reflecting the actual articulation).

Keywords

PL

Józef Ignacy Kraszewski; edytorstwo naukowe; piśmiennictwo XIX-wieczne; modernizacja pisowni; polszczyzna XIX w

EN

Józef Ignacy Kraszewski; scientific editing; nineteenth-century references; spelling improvement; Polish in the 19th century

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 6: Językoznawstwo
• Pages: 111-131

Contributors

author

Beata Jarosz

• Zakład Edukacji Polonistycznej i Innowacji Dydaktycznych w Instytucie Filologii Polskiej UMCS

References

• Bachórz J.: Zdziwienia Kraszewskim, w: Zdziwienia Kraszewskim, red. M. Zielińska, Wrocław 1990, s. 139–155.
• Bachórz J.: Józef Ignacy Kraszewski i polski wiek XIX, „Ruch Literacki” 28(1987), z. 3, s. 181–193.
• Bajerowa I.: Badanie języka osobniczego jako metodologiczny problem historii języka, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 7–14.
• Bajerowa I.: Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław–
• –Warszawa–Kraków 1964.
• Bajerowa I.: Modernizacja pisowni w tekstach z pierwszej poł. XIX w., „Pamiętnik Literacki” 1955, z. 3, s. 144–158.
• Bajerowa I.: Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, Katowice 1986.
• Bartnicka B.: Regionalizmy w języku Józefa Ignacego Kraszewskiego, w: Józef Ignacy Kraszewski. Twórczość i recepcja, red. L. Ludorowski, Lublin 1995, s. 241–252.
• Brodziński K.: Pisma, t. 8, Poznań 1874.
• Budrewicz T.: Kraszewski – przy biurku i wśród ludzi, Kraków 2004.
• Budrewicz T.: O Kraszewskim. Studia, Kraków 2013.
• Burkot S.: Kraszewskiego literatura dla „powszechności”, „Pamiętnik Literacki” 78(1987), z. 4, s. 3–26.
• Burkot S.: Od wydawcy, w: J.I. Kraszewski, Listy do rodziny 1863–1886, cz. 2: Na emigracji, oprac. S. Burkot, Wrocław–Warszawa–Kraków 1993, s. 370–371.
• Burkot S.: Od wydawcy, w: J.I. Kraszewski, Listy do Władysława Chodźkiewicza, oprac. S. Burkot, Kraków 1999, s. 279–280.
• [Czeczot J.]: Niektóre uwagi szczególniej pod względem stylu nad pieśnią trzecią Anafielas: „Witoldowe boje”, przez P. Kraszewskiego w r. 1845 w Wilnie u Zawadzkiego wydaną, „Tygodnik Petersburski” 1845, nr 100, s. 638–644.
• Danek W.: Nota wydawnicza, w: J.I. Kraszewski, T. Lenartowicz, Korespondencja, oprac. W. Danek,
• Wrocław 1963, s. 14.
• Danek W.: Przedmowa, w: J.I. Kraszewski, Listy do Adama i Joanny Miałszewskich, rodziny Langie i Walerego Eljasza-Radzikowskiego, oprac. W. Danek, Warszawa 1966.
• Gajowska A.: O edycjach „Krzyżaków 1410” Józefa Ignacego Kraszewskiego w wydawniczej serii Biblioteka Karola Miarki, w: Lektury pokoleniowe i ponadpokoleniowe. Z zagadnień recepcji, red. I. Socha, Katowice 2012, s. 103–114.
• Górski K.: Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Warszawa 1975.
• Handke K.: Regionalność polszczyzny „Wspomnień Wołynia, Polesia i Litwy” Józefa Ignacego Kraszewskiego, w: taż, Rozważania i analizy językoznawcze, Warszawa 1997, s. 259–273.
• Jarosz B.: O dojrzewaniu tekstu pod okiem autora, cenzora, edytora – na podstawie szkicu Józefa Ignacego Kraszewskiego pt. „Poezja szlachecka. Legendy herbowne” (1854), w: Szkice o dojrzałości, kulturze i szkole. Prace dedykowane Profesor Halinie Wiśniewskiej, red. M. Karwatowska, L. Tymiakin, Lublin 2016, s. 39–54.
• Jarowiecki J.: Księgozbiór Józefa Ignacego Kraszewskiego, w: Książki, czasopisma Krakowa XIX–XX
• wieku. Materiały z sesji naukowej odbytej w dniach 6–7 maja 1986 r. w czterdziestolecie WSP w Krakowie, red. R. Ergetowski, Kraków 1988, s. 99–137.
• Jarowiecki J.: Księgozbiór Józefa Ignacego Kraszewskiego warsztatem pisarza i historyka, „Zeszyty Naukowe. Szczecińskie Prace Polonistyczne” 1991, z. 67, s. 67–92.
• Karpiński A.: Stan i zadania tekstologii i edytorstwa, w: Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd polonistów, Kraków, 22–25 września 2004, t. 2, red. M. Czermińska i in., Kraków 2005, s. 702–716.
• Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S.: Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1981.
• Klemensiewicz Z.: Historia języka polskiego, cz. 3, Warszawa 1985.
• Kobylańska J.: Rozwój form dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego w języku polskim, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
• Koniusz E.: Studia nad językiem Józefa Ignacego Kraszewskiego, cz. 1: Elementy kresowe w powieściach i listach okresu wołyńskiego, Kielce 1992.
• Kość J.: Prototyp gwar południowokresowych w tekstach folkloru, w: Ad perpetuam rei memoriam. Profesorowi Wojciechowi Ryszardowi Rzepce z okazji 65. urodzin, red. J. Migdał, Poznań 2005, s. 179–188.
• Kraszewski J.I.: Kartki z podróży 1858–1864, t. 2, oprac. P. Hertz, Warszawa 1977.
• Kraszewski J.I.: Pamiętniki, oprac. W. Danek, Wrocław 1972.
• Kraszewski J.I.: Poeta i świat [1835], Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=403226 [dostęp: 23.06.2017].
• Kraszewski J.I.: Poezja szlachecka, legendy herbowne, oprac. B. Jarosz, Lublin 2017.
• Kraszewski J.I.: Studia literackie, Wilno 1842.
• Kraszewski J.I.: Wspomnienia Odessy, Jedysanu i Budżaku. Dziennik przejażdżki w roku 1843 od 22 czerwca do 11 września, oprac. P. Hertz, Warszawa 1985.
• Książek-Bryłowa W.: Warianty fleksyjne w historii języka polskiego, w: T. Skubalanka, W. Książek-Bryłowa, Wariantywność polskiej fleksji, Wrocław 1992, s. 117–191.
• Kurska A.: Kraszewski. Podróże po bliższych i dalszych okolicach ziemi rodzinnej, w: W przestrzeni języka, red. M. Marczewska, S. Cygan, Kielce 2011, s. 253–264.
• Kurzowa Z.: Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków 1993.
• Kurzowa Z.: Studia nad językiem filomatów i filaretów. (Fonetyka, fleksja, składnia), Warszawa 1972.
• Loth R.: Podstawowe pojęcia i problemy tekstologii i edytorstwa naukowego, Warszawa 2008.
• Maas P.: Krytyka tekstu (fragmenty), przeł. K. Sybilska, „Pamiętnik Literacki” 85(1994), z. 2,
• s. 188–206.
• Małecki A.: Gramatyka języka polskiego, Lwów 1863.
• Moroń B.: Język drugiej epoki twórczości J.I. Kraszewskiego (1838–1859), „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Językoznawcze” 1969, z. 4, s. 43–61.
• Moroń B.: Język pierwszej epoki twórczości J.I. Kraszewskiego (1829–1838), „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Językoznawcze” 1967, z. 3, s. 21–30.
• Muczkowski J.: Gramatyka języka polskiego, wyd. 2, Kraków 1836.
• Nitsch K.: Z zagadnień języka Mickiewicza, „Język Polski” 19(1934), s. 131–140.
• Obrusznik-Partyka M.: Zasady wydania, w: J.I. Kraszewski, Listy do Władysława Maleszewskiego, oprac. M. Obrusznik-Partyka, Piotrków Trybunalski 2011.
• Olma M.: Listy emigracyjne Józefa Ignacego Kraszewskiego do Władysława Chodźkiewicza. Analiza pragmalingwistyczna, Kraków 2006.
• Pawlik M.: Katalog księgozbioru, rękopisów, dyplomów, rycin, map, atlasów, fotografji, jakoteż osobistych dyplomów, adresów itp. pozostałych po śp. Józefie Ignacym Kraszewskim staraniem Franciszka Kraszewskiego, Lwów 1888.
• Pawłowski T.: Metodologiczne zagadnienia humanistyki, Warszawa 1969.
• Pihan-Kijasowa A.: Hapaks legomena z utworów Józefa Ignacego Kraszewskiego w słownikach języka polskiego, w: Józef Ignacy Kraszewski. Twórczość i recepcja, red. L. Ludorowski, Lublin 1995, s. 253–269.
• Pihan A.: Język Józefa Ignacego Kraszewskiego a polszczyzna ogólna i kresowa pierwszej połowy XIX wieku na przykładzie wybranych zagadnień z fonetyki i fleksji, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra 1988, s. 111–127.
• Pihan A.: Poglądy J.I. Kraszewskiego na język i jego praktyka pisarska, w: Język – teoria – dydaktyka. Materiały IX Konferencji Młodych Językoznawców-Dydaktyków, red. M. Prayzner, Kielce 1990, s. 103–113.
• Pihan A.: Studia o języku J.I. Kraszewskiego. Słowotwórstwo i leksyka drugiego okresu twórczości, Poznań 1991.
• Prussak M.: Konsekwencje założeń i decyzji edytorskich, „Teksty Drugie” 2005, nr 1–2, s. 188–197.
• Rzepka W.R: Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI–XVII wieku, Poznań 1985.
• Saganiak M.: Editore – traditore? Modernizacja pisowni wobec architektoniki słowa wypowiedzi artystycznej, „Sztuka Edycji” 1(2011), s. 13–18.
• Strawińska A.B.: Polszczyzna kresów północno-wschodnich przełomu XIX i XX wieku w świetle poradników językowych Aleksandra Walickiego i Aleksandra Łętowskiego, w: Język Polski – Współczesność – Historia, t. 6, red. W. Książek-Bryłowa, M. Nowak, Lublin 2007, s. 415–430.
• Trepiński A.: Józef Ignacy Kraszewski, Warszawa 1986.
• Trypućko J.: Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX, t. 1–2, Uppsala 1955–1957.
• Trzynadlowski J.: Autor – dzieło – wydawca, Wrocław 1979.
• Zaleski J.: Język Aleksandra Fredry, cz. 2: Fleksja, składnia, słowotwórstwo, słownictwo, Wrocław 1975.
• Zięba P.: Józef Ignacy Kraszewski jako wydawca listów i pamiętników, „Sztuka Edycji” 2(2012), s. 49–55.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2017.65.6-6