O odpowiedzialności karnej w świetle koncepcji komunikacyjnej kary (uwagi krytyczne).

• Authors: Michał Peno

Title variants

EN

On criminal responsibility from the „expressive theory of punishment” point of view. Critical remarks

Abstracts

PL

Neoklasycyzm w nauce prawa karnego wypracował pewne nowatorskie koncepcje, odgrywające niebagatelną rolę we współczesnej filozofii prawa karnego. W szczególności chodzi o tak zwaną koncepcję komunikacyjną kary. Krytyczna refleksja wokół tej koncepcji jest doniosła co najmniej z dwóch powodów: Po pierwsze, jest to koncepcja tłumacząca nie tylko istotę kary, ale przede wszystkim dlaczego kara jest konieczną konsekwencją przestępstwa. Po drugie, spory wokół (wszelkich) projektów nowelizacji prawa karnego dotykających kształtu środków penalnych, zdają się wskazywać na zapotrzebowanie na dobrze ugruntowaną filozofię karania, uzasadnienia kary i jej wymiaru. Są zatem dwa powody, dla których warto zastanowić się nad propozycjami zyskującymi coraz większe uznanie w światowej filozofii czy nauce prawa karnego. Nie może być to jednak refleksja pozbawiona krytyki. Czy bowiem każdy przestępca zasługuję na karę-odpłatę?

EN

It is difficult not to agree that certain acts deserve condemnation appropriate for criminal liability sensu stricto. However, I believe, that it is important to recognise though that not all of the acts normally deserving such condemnation must be punished with a criminal punishment, despite the fact that the offender should bear some consequences, and the victim should be fairly compensated. At the same time almost all of the major views on the scope of functions of the state, assign the state with the obligation to respond to particularly undesirable social situations of law infringement. State duty becomes especially visible when evil falls on an innocent person. The state is seen as responsible for the broadly comprehended welfare of its citizens - at least for their freedom and ensuring respect for their personal dignity. On the other hand, criminal liability does not have to mean imposing penalties. As it is commonly known, the perpetrator against whom the court has applied a measure in the form of discontinuance of criminal proceedings does bear criminal liability. Also, the offender who is not punished in the strict sense, but is obliged to repair the damage (the evil done by them), is criminally responsible and deserves the resultant condemnation. It can be said, that there are cases which do not justify the use of punishment. From the so called retrbibutivsts point of view perpetrator must be punished. It is because he deserves punishment. In my article, I try to prove that they are wrong.

Keywords

PL

kara; polityka kryminalna; odpowiedzialność; odpowiedzialność karna; komunikacyjna (ekspresyjna) koncepcja kary; uwagi krytyczne

EN

punishment; criminal policy; responsibility; criminal responsibility; the expressive theory of punishment; critical remarks

• Publisher: Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2014
• Issue: 8

Contributors

author

Michał Peno

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Allen R.E., Socrates and legal obligation, Minneapolis 1980.
• Arendt H., Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, Kraków 2010.
• Barnett R.E., Restitution. A new paradigm of criminal justice, „Ethics” 1977, no. 4.
• Bauman Z., Globalizacja, Warszawa 2000.
• Burgh R.V., Do the guilty deserve punishment?, „Journal of Philosophy” 1982, no. 4.
• Christie N., Conflicts as property, „British Journal of Criminology” 1977, no. 17.
• Christie N., Dogodna ilość przestępstw, Warszawa 2004.
• Christie N., Granice cierpienia, Warszawa 1991.
• Dolinko D., Three mistakes of retribution, „UCLA Law Review” 1992, no. 32.
• Duff R.A., Answering for crime, Oxford 2007.
• Duff R.A., Karanie obywateli, „Ius et Lex” 2006, no. 1.
• Duff R.A., Punishment, communication and community, Oxford 2001.
• Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, Warszawa 1998.
• Elliot A., Współczesna teoria społeczna, Warszawa 2011.
• Feinberg J., Funkcja ekspresyjna kary kryminalnej, „Ius et Lex” 2006, nr 1.
• Feinberg J., Harmless wrongdoing, New York 1988.
• Frankfurt H., Alternatywne możliwości i odpowiedzialność moralna, w: Filozofia moralności.
• Postanowienie i odpowiedzialność moralna, red. J. Hołówka, Warszawa 1997.
• Gaberle A., Od bezpieczeństwa prawnego do bezpieczeństwa osobistego (O kryzysie prawa karnego), „Państwo i Prawo” 2001, nr 5.
• Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2000.
• Golash D., The retributive paradox, „Analysis” 1994, no. 2.
• Habermas J., Reconciliation through the public use of reason. Remarks on John Rawls’s political liberalism, „Journal of Philosophy” 1995, vol. 3.
• Hampton J., Liberalism, retribution and criminality, w: In Harm’s way: Essays in honor of Joel Feinberg, red. J.L. Coleman, A. Buchanan, Cambridge 2007.
• Hirsch von A., Uzasadnienie istnienia i wymiaru kary we współczesnym retrybutywizmie, „Ius et Lex” 2006, nr 1.
• Honore T., Responsibility and fault, Oxford–Portland 1999.
• Ingarden R., O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych, w: R. Ingarden, Książeczka o człowieku, Warszawa 2009.
• Kaufman A.S., The reform theory of punishment, „Ethics” 1960, no. 1.
• Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Kraków 1994.
• Kraus J., The limits of Hobbesian contractarianism, Cambridge 2002.
• Królikowski M., Komunikacyjne teorie kary jako współczesne retrybutywne uzasadnienia kary kryminalnej, „Studia Iuridica” 2004, t. XLIII.
• Królikowski M., Sprawiedliwość retrybutywna wobec sprawiedliwości naprawczej, „Ius et Lex”2006, nr 1.
• Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, Warszawa 2009.
• Lewens T., Cultural evolution, http://plato.stanford.edu.
• Lyons D., Etyka i rządy prawa, Warszawa 2000.
• MacIntyre A., Etyka i polityka, Warszawa 2009.
• Marek A., „Nowy realizm” w polityce kryminalnej Stanów Zjednoczonych – założenia i efekty, „Państwo i Prawo”1980, nr 4.
• Marek A., Prawo karne, Warszawa 2000.
• Morawski L., Prawa jednostki a dobro wspólne, „Państwo i Prawo”1998, nr 11.
• Morris H., A paternalistic theory of punishment, „American Philosophical Quarterly” 1981, vol. 18.
• Morris H., Persons and punishment, „The Monist” 1968, no. 52.
• Peno M., Nowoczesna polityka kryminalna w świetle koncepcji polityki tworzenia prawa Jerzego Wróblewskiego, w: Wpływ teorii Jerzego Wróblewskiego na współczesne prawoznawstwo, red. T. Bekrycht, M. Zirk-Sadowskiego, Warszawa 2011.
• Pilch A., Umorzenie postępowania w trybie projektowanego art. 59a k.k., „Państwo i Prawo” 2013, nr 4.
• Pohl Ł., Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa 2012.
• Ripstein A., Equality, responsibility and the law, Cambridge 2004.
• Sadurski W., Distributive justice and the theory of punishment, „Oxford Journal of Legal Studies” 1985, no. 5.
• Talbott T., Kara, przebaczenie i boża sprawiedliwość, w: Filozofia moralności. Wina, kara, wybaczenie, red. J. Hołówka, Warszawa 2000.
• Utrat Milecki J., Podstawy penologii. Teoria kary, Warszawa 2006.
• Waal de T., Personal responsibility under totalitarian regimes. An analysis of Hannah Arendt’s philosophy on the prevention of evildoing and criminal liability for international crimes, „Amsterdam Law Forum” 2012, vol. 1.
• Wenzel M., Okimoto T. i in., Retributive and restorative justice, „Law and Human Behavior” 2008, no. 32.
• Wojciechowski B., Dyskursywno-etyczne uzasadnienie kary kryminalnej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 3.
• Wojciechowski B., Interkulturowe prawo karne. Filozoficzne podstawy karania we współczesnych społeczeństwach demokratycznych, Toruń 2009.
• Wootton B., Social science and social pathology, London 1959.
• Zalewski W., Sprawiedliwość naprawcza, Gdańsk 2006.
• Zawłocki R., Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, Warszawa 2007.