Tomasza z Akwinu metafizyka stworzenia jako constitutio ipsa dependentia

• Authors: Grzegorz Stolarski

Title variants

EN

Thomas Aquinas’ Metaphysics of Creation as Relation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Subtelne dystynkcje poczynione przez Tomasza z Akwinu w wykładzie na temat stworzenia jako relacji, mogą sprawiać wrażenie bardzo „scholastycznych”, jałowych. Trzeba jednak pamiętać, że służą one temu, by w tak trudno dostępnym poznawczo obszarze nie popełnić błędu. Przypadki jakie miały miejsce w historii refleksji nad stworzeniem potwierdzają te obawy. Tomasz opisując w kategoriach relacji wzajemne odniesienie, jakie wskutek dzieła stwórczego powstaje w Stwórcy i w bycie stworzonym. Pozwala mu to na uwypuklenie charakteru stworzenia z niczego, które nie jest naturalnym procesem, ale zapoczątkowywaniem istnienia, które jest jednak warunkiem wszystkich tych procesów Pojęcie stworzenia jako relacji pozwala na pozbycie się wyobrażeniowych uproszczeń w rozumieniu przyczynowania Pierwszej Przyczyny. Odkrycie permanentnego trwania relacji zależności bytowej bytu stworzonego do Stworzyciela uwalnia od deistycznego obrazu Boga jako wyłącznie Pierwszego Poruszyciela, czyli sprawcy jedynie pewnej formy bytu. Zależność bytu stworzonego od Stworzyciela trwa zawsze i jest w niej każdy byt stworzony dopóki istnieje. Stworzyciel nie jest „niepotrzebną hipotezą”, zbyteczną w wyjaśnianiu powstawania i przemian świata, ale jest egzystencjalnym warunkiem zachodzenia wszystkich tych procesów. Przedstawienie relacji Stwórcy do bytu stworzonego jako myślnej, pozwala obronić transcendencję i niezależność Stwórcy od stworzenia, ale też jej odróżnienie pozwala nazywać Go ‘Stworzycielem’ Ujęcie stworzenia jako realnej relacji, która w bycie stworzonym należy do kategorii przypadłości, ujawnia autonomię bytów stworzonych wobec Stwórcy oraz podkreśla pluralizmu bytowego. Uzasadnia to możliwość uprawiania nauk naturalnych, w których nie ma konieczności odwoływania się do Pierwszej Przyczyny. Realność i powszechność tej relacji pozwala nazywać byty stworzone ‘stworzeniami’.

EN

The concept of creation in the tradition of human thought was investigated in the theological perspective—to explain the article of faith about the origin and God-world relation. Recently, the understanding of the issue has often been dominated by an ideologically based dispute between so called creationism and evolutionism. In his theory of creation (mostly contained in De Potentia, Summa contra Gentiles and Summa Theologica), Thomas Aquinas uses strictly philosophical instruments to analyze the problem. It allows to treat the issue of creation as a detailed explanation of the metaphysical causation theory. Furthermore, it lets us define the nature of relation between the Creator as the First Cause and the world—the set of created beings. The concept of creation is therefore a metaphysical explanation of ontic pluralism and contingency, that is, the existence of many beings (more than one) which do not have the necessity of existence. Creation is a way of explanation how the First Cause acts, which results in the existence of numerous accidental beings. It is not a transformation or a creation of something on the basis of previous elements. It is a production in being with no previous conditions (creatio ex nihilo). The formal end of the creative action is the act of existence of accidental beings. The creation of accidental beings generates a mutual relation of the Creator and the created beings. For the Creator (creatio activa), the creation is his own nature (Subsistent Existence) in its relation to the created beings. Such a connection has a feature of a mental relation, as practically it is not different from the nature of the Creator. For the created beings the creation (creatio passiva) is a real dependence in existence of the created beings on the Creator. This relation is a real accident, inherent in every created being, which means it is a predicable relation in the category of property (proprium).

Keywords

PL

Tomasz z Akwinu; teoria stworzenia

EN

Thomas Aquinas; theory of creation

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2014
• Volume: 62
• Issue: 2
• Pages: 97-114

Contributors

author

Grzegorz Stolarski

References

• Bomert Zbigniew: Wprowadzenie do artykułu 10. Czy Bóg jest realnie w relacji do stworzenia tak, że ta relacja jest w nim jakąś rzeczą, [w:] Św. Tomasz z Akwinu, Kwestie Dyskutowane. O mocy Boga, (przekład zbiorowy), t. IV, Kęty–Warszawa: Wyd. Marek Derewiecki – Instytut Tomistyczny 2010.
• Emery Gilles: La relation de creation, „Nova et Vetera” (Fribourg) 88 (2013), nr 1.
• Faust August: Der Möglichkeitsgedanke. Systemgeschichtliche Untersuchungen, t. II, Heidelberg: C. Winter 1932.
• Gilson Étienne: Tomizm. Wprowadzenie do filozofii Pw. Tomasza z Akwinu, tK. J. RybaKt, Warszawa: IW PAX 1960.
• Heller Michał, Pabjan Tadeusz: Stworzenie i początek wszechświata. Teologia – Filozofia – Kosmologia, Kraków: Copernicus Center Press 2013.
• Heller Michał: Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą, Kraków: Copernicus Center Press 2012.
• Kemp Kenneth W.: Ewolucja i stworzenie, [w:] Ewolucjonizm czy kreacjonizm, red. Piotr Jaroszyński [i in.], Lublin: Fundacja „Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej” 2008.
• Krąpiec Mieczysław Albert: Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin: RW KUL 1984 (wyd. 3).
• Maryniarczyk Andrzej: Dlaczego kreacjonizm, [w:] Ewolucjonizm czy kreacjonizm, red. Piotr Jaroszyński [i in.], Lublin: Fundacja „Lubelska SzkoKa Filozofii ChrzePcijaOskiej” 2008.
• Olszewski Mikołaj: Wprowadzenie do kwestii III. Stworzenie i stworzenia, [w:] Św. Tomasz z Akwinu, Kwestie Dyskutowane. O mocy Boga, (przekład zbiorowy), t. II, Kęty– Warszawa: Wyd. Marek Derewiecki – Instytut Tomistyczny 2009.
• Paluch Michał: Dlaczego Tomasz?, Warszawa: Instytut Tomistyczny 2012.
• Paluch MichaK: Stworzenie z niczego, [w:] Św. Tomasz z Akwinu, Kwestie Dyskutowane. O mocy Boga, (przekład zbiorowy), t. II, Kęty– Warszawa: Wyd. Marek Derewiecki – Instytut Tomistyczny 2009.
• Przanowski Mateusz: Wprowadzenie do artykułu 9. Czy relacje między stworzeniami a Bogiem są realnie w tych stworzeniach, [w:] Św. Tomasz z Akwinu, Kwestie Dyskutowane. O mocy Boga, (przekład zbiorowy), t. IV, Kęty– Warszawa: Wyd. Marek Derewiecki – Instytut Tomistyczny 2010.
• Życiński Józef: Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin: TN KUL 2002.

Identifiers

ISSN

0035-7685