Komunitarianizm i liberalizm. Uwagi w związku z prawami człowieka

• Authors: Kazimierz Sosenko

Title variants

EN

Implications of Liberalism and Communitarianism for Human Rights

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poddano analizie zagadnienie praktycznych implikacji filozofii liberalnej i komunitariańskiej w dziedzinie praw człowieka. Prawa człowieka stanowią podstawowy składnik systemu aksjonormatywnego kultury Zachodu wyrażający ideały moralne o uniwersalnym charakterze, stąd kwestionowanie ich jest szczególnie problematyczne. Komunitarianizm i liberalizm są filozofiami istotnie różniącymi się pod względem metodologicznym, ontologicznym i aksjologicznym, co powoduje konsekwencje w odmiennym podejściu zwłaszcza do praw socjalnych i gospodarczych. Dominujący w ostatnich dekadach XX w. neoliberalizm jest krytycznie nastawiony do praw II generacji, podczas gdy dla komunitarian stanowią one ważny instrument umacniania wspólnoty. Istnieją jednak takie koncepcje liberalne (np. Hobhouse’a czy Rawlsa), z którymi prawa II generacji dają się uzgodnić. Z drugiej zaś strony komunitarianizm (np. Taylor) nie implikuje poświęcenia praw I generacji na rzecz wspólnoty.

EN

The article analyses the issue of the practical implications of liberal and communitarian philosophies in regard to human rights. Since human rights are the basic element of the axio-normative system of Western culture, expressing universal moral ideals, questioning these rights is particularly problematic. Communitarianism and liberalism are two philosophies which differ considerably in terms of methodology, ontology, and axiology, which consequently leads to their different positions, especially on social and economic rights. Neoliberalism, dominant in the last decades of the 20th century, is critical towards first-generation human rights, whereas for communitarians these rights are an important element of strengthening the community. There are, however, such liberal theories (e.g. L. T. Hobhouse’s or J. Rawls’) which can agree with second-generation rights. On the other hand, communitarianism (e.g. Ch. Taylor) does not imply sacrificing first-generation rights for the good of the community.

Keywords

PL

komunitarianizm; liberalizm; prawa człowieka; prawa gospodarcze i socjalne

EN

communitarianism; liberalism; human rights; economic and social rights

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk / Akademia Leona Koźmińskiego
• Journal: Prakseologia
• Year: 2016
• Volume: 158/2
• Pages: 53-74

Contributors

author

Kazimierz Sosenko

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

References

• Freeman M., 2007, Prawa człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Guczalska K., 2012, Koncepcja własności prywatnej Murray'a Rothbarda w kontekście pomocy i ubóstwa, „Prakseologia”, 153: 107–136.
• Harsanyi J. C., 1999, Utylitaryzm reguł, równość i sprawiedliwość. W: G. D. Chryssides, J. H. Kaler, Wprowadzenie do etyki biznesu. Warszawa: PWN.
• Höffe O., 1992, Etyka państwa i prawa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Komunitarianie. Wybór tekstów, 2004, Warszawa: Fundacja ALETHEJA.
• Miklaszewska J., 1994, Libertariańskie koncepcje wolności i własności. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Miklaszewska J., 2014, Teorie sprawiedliwości społecznej: Amartya Sen i Martha Nussbaum, „Prakseologia”, 56: 25–45.
• Piketty T., 2015, Ekonomia nierówności. Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej.
• Rawls J., 1994, Teoria sprawiedliwości. Warszawa: PWN.
• Tugendhat E., 1993, Liberalizm, wolność i zagadnienie ekonomicznych praw człowieka. Kraków: Goethe – Institut.
• Grządziel M., Generacje praw człowieka, http://www.wosna5.pl/generacje_praw_czlowieka.
• Karta praw podstawowych, http://pl.wikipedia.org/wiki/Karta_praw_podstawowych [dostęp 20.11.2015].
• Machaj Ł., Liberalizm a prawa człowieka, http://www.digitallibrary.pl/Content/37370/002. pdf [dostęp 27.09.2015].
• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/Miedzynarodowy_Pakt_Praw_Gospodarczych_Spolecznych_i_Kultural¬nych.pdf.
• Onet wiadomości, http://wiadomosci.onet.pl/swiat/wegry-premier-nie-planuje-wprowadzeniakary-smierci-chce-dyskusji/fp7f0t.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/ Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf, oraz http://www.hfhrpol.waw.pl/pliki/ Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf.