Literackie obrazy „Innego” w procesie kształtowania postaw wobec imigrantów i uchodźców

• Authors: Smoter Katarzyna

Title variants

EN

Depicting the “Other” in Literature in The Process of Learning Attitude Towards Immigrants and Refugees

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule prezentuję przykłady literatury dziecięcej odnoszącej się do zjawiska imigracji i uchodźctwa. Można tutaj wskazać bajki, czytanki i opowiadania, stanowiące element projektów i programów edukacji międzykulturowej lub przypominające w swej treści „literaturę faktu”. Celem artykułu jest wskazanie roli tych publikacji w zwiększaniu poziomu wiedzy na temat zjawiska uchodźstwa, budzeniu świadomości problemów przeżywanych przez „Innego” ‒ uchodźcę, a także rozwijaniu prointegracyjnych postaw wobec członków grup mniejszościowych. Podjętą problematykę należy uznać za ważną, gdyż obecność uchodźców i imigrantów nie zawsze spotyka się z otwartością przedstawicieli kraju przyjmującego i może skutkować konfliktami na tle rasowym, etnicznym czy religijnym. Te niepokojące zjawiska wymagają pogłębionej refleksji dotyczącej problematyki postaw wobec członków opisywanych tu grup i próby znalezienia „środków zaradczych”. Szczególnie ważne wydaje się być podjęcie wychowawczych oddziaływań w stosunku do znajdujących się w szczególnie wrażliwej fazie rozwoju dzieci. Wykorzystanie takiej, jak opisana w artykule, literatury umożliwia zainicjowanie wspólnej refleksji nad znaczeniem i wartością dwukierunkowego dialogu oraz szans realizacji wspólnych celów w coraz bardziej różnicującym się świecie.

EN

In this article I present examples of children’s literature related to the categories of immigration and refugee. I show examples of fairy tales, readings and storytelling, which are part of intercultural education projects and programs, and “non-fiction” books written for children. The purpose of the article is to indicate the role of these publications in enhancing knowledge about refugee status, raising awareness of the problems experienced by the “Refugee”, as well as developing an attitude of inclusion and tolerance towards minorities. The issues raised here should be considered important because the presence of refugees and immigrants is not always associated with the openness of citizens of the host country, resulting from racial, ethnic or religious conflicts. These disturbing phenomena require in-depth reflection on the issues of attitudes toward the members of the groups described here and the attempts to find “remediation”. It is particularly important to undertake parental interventions in relation to the key moments in children development. Literary texts provide opportunities for reflection on the importance and value of bilateral dialogue and the realization of common goals in a diversified world.

Keywords

PL

uchodźcy; literatura; edukacja międzykulturowa

EN

refugees; literature; multicultural education

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2017
• Volume: 12
• Issue: 3(45)
• Pages: 101-117

Contributors

author

Smoter Katarzyna

References

• Badania IPSOS dla IOM ‒ Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji https://poland.iom.int/sites/default/files/IOM_Cudzoziemcy_raport_IX_2016.pdf [dostęp: 26.05.2016].
• Bajki w edukacji początkowej, http://www.eid.edu.pl/archiwum/1999,97/czerwiec,150/bajki_w_edukacji_poczatkowej,875.html, [dostęp: 26.05.2016].
• Bauman Z., Obcy u naszych drzwi, PWN, Warszawa 2016.
• Borecka I., Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik, Wyd. SBP, Warszawa 2001.
• Chłopiec z Lampedusy, http://czasdzieci.pl/ksiazki/ksiazka,3762e13-chlopiec_lampedusy.html, [dostęp: 26.05.2017].
• Dyka F., Bajki w edukacji początkowej, http://www.eid.edu.pl/archiwum/1999,97/ czerwiec,150/bajki_w_edukacji_poczatkowej,875.html, [dostęp: 26.05.2015].
• Elmer i hipopotamy, https://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,34938,Elmer-i-hipopotamy, [dostęp: 26.05.2017].
• Gawryluk B., Teraz to jest nasz dom, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2016.
• Golka M., Imiona wielokulturowości, Wydawnictwo MUZA SA., Warszawa 2010.
• Grzybowski P.P., Spotkania z Innymi. Czytanki do edukacji międzykulturowej, Impuls, Kraków 2011.
• Hejnicka-Bezwińska T., O zmianach w edukacji. Konteksty, zagrożenia i możliwości, Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2000.
• Kaczmarczyk P., Migracje zarobkowe Polaków w dobie przemian, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
• Kawczyńska-Butrym Z., Migracje. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
• Konwencja o statusie uchodźcy, art. 1 Dz.U. z 1991 r. nr 119, poz. 515 zob. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU1991119051, [dostęp: 26.05.2017].
• Majewska M., „TY UCHODŹCO!”, http://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/ty-uchodzco/ [dostęp: 26.05.2017].
• McKee D., Elmer i hipopotamy, Wyd. Papillon, Poznań 2011.
• Mikołajewski J., Wędrówka Nabu, wyd. Austeria, Kraków 2016.
• Młynarczuk-Sokołowska A., Potoniec K., Szostak-Król K. (red.), Przygody Innego. Bajki międzykulturowe na rzecz integracji dzieci cudzoziemskich, Białystok 2015, Fundacja Dialog, Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku http://pedagogika.uwb.edu.pl/files/file/PDF/rozne/Przygody%20innego.pdf, [dostęp: 26.05.2017].
• Młynarczuk-Sokołowska A., Potoniec K., Szostak-Król K., Przygody Innego II. Bajki międzykulturowe na rzecz integracji dzieci cudzoziemskich, Fundacja Dialog, Białystok 2015.
• Molicka M., Bajki terapeutyczne: cechy charakterystyczne, rodzaje, zastosowania, [w:] Wspomaganie rozwoju. Psychostymulacja psychokorekcja. Tom 6, red. B. Kaja, Bydgoszcz 2004.
• Molicka M., Baśniowa terapia, „Psychologia w Szkole”, nr 4/2005.
• Molicka M., Biblioterapia i bajkoterapia. Rola literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie, Media Rodzina, Poznań 2011.
• Myrdzik B., Dialog z Innym w przestrzeni kultury w wybranych koncepcjach, [w:] Dialog kultur w edukacji, red. B. Myrdzik, M. Karwatowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2009.
• Niesporek-Szamburska B., Wójcik-Dudek M., przy współpracy A. Zok-Smoły, Wyczytać świat ‒ międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
• Nowak E., Kot, który zgubił dom, Egmont Polska, Warszawa 2016.
• Nowe wyzwiska w szkołach. „Ty uchodźco! Ty imigrancie”, http://wiadomosci.wp.pl/nowe-wyzwiska-w-szkolach-ty-uchodzco-ty-imigrancie-6025256314029185a, [dostęp: 26.05.2017].
• Okólski M., Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Scholar, Warszawa 2004.
• Piątkowska R., Hebanowe serce, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2016.
• Pilch T., Wstęp, [w:] Migracja, uchodźstwo, wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie, red. D. Lalak, Wyd. „Żak”, Warszawa 2007.
• Potoniec K., Bajki w edukacji międzykulturowej, http://cis-caritas.nazwa.pl/mentoring/documents/Przygody_Innego-Bajki_w_edukacji_miedzykulturowej-A_Mlynarczuk-Sokolowska_K_Potoniec-K_Szostak-Krol.pdf, [dostęp: 26.05.2017].
• Stephan W.G., Stephan C.W., Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji, GWP, Gdańsk 1999.
• Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców, Warszawa, luty 2016 http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_024_16.PDF, [dostęp: 26.05.2017].
• Stosunek Polaków do uchodźców, http://uchodzcy.info/infos/stosunek-polakow-do-uchodzcow/, [dostęp: 26.05.2017].
• Suchecka J., „Ty uchodźco” krzyczeli i pobili szóstoklasistę, http://wyborcza.pl/1,75248,19013631,ty-uchodzco-krzyczeli-i-pobili-szostoklasiste.html?disableRedirects=true, [dostęp: 26.05.2017].
• Sułek H., Król M., Krupiński G., Praktyczny słownik terminów literackich, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2003.
• Szeląg A., Przedmowa, [w:] Szeląg A., Wielokulturowość – międzykulturowość obszarami edukacyjnych odniesień, „Impuls”, Kraków 2006.
• Szeliga K., Historia Guziołka, czyli jak tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka w wieku przedszkolnym. Poradnik dla dzieci, rodziców i nauczycieli, Kraków 2005.
• Weigl B., Stereotypy i uprzedzenia etniczne u dzieci i młodzieży. Studium empiryczne, Wyd. Instytutu Pedagogiki PAN, Warszawa 1999.
• Mackie D. M., Hamilton D. I., Susskind J., Rosselli F., Społeczno-psychologiczne podstawy powstawania stereotypów, [w:] Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, red. N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone, GWP, Gdańsk 1999.
• Welsch W., Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury, [w:] Filozoficzne konteksty rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfgang Welscha, red. R. Kubicki, 1998.
• Wędrówka Nabu, http://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,59084,Wedrowka-Nabu, [dostęp: 26.05.2017].
• Witek R., Chłopiec z Lampedusy, Wyd. Literatura, Łódź 2016.
• Wypowiedź R. Witka na temat książki Chłopiec z Lampedusy, http://www.wyd-literatura.com.pl/rafal-witek,joanna-rusinek/chlopiec-z-lampedusy.html, [dostęp: 26.05.2017].