Kompetencje audiowizualne dzieci postulowane przez przekaz a poziom i zakres jego rozumienia

• Authors: Ogonowska Agnieszka

Title variants

EN

Audiovisual competence of children postulated by the message and the level and scope of its understanding

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym oraz ich opiekunowie tworzą w Polsce i na świecie potężną grupę konsumentów mediów oraz powiązanych z nimi produktów (np. gadżety, zabawki, produkty spożywcze, kosmetyki pielęgnacyjne, farmaceutyki, ubranka, książeczki i rysowanki, audiobooki, filmy na DVD). Jednocześnie adresowana do nich oferta przekazów audiowizualnych często nie jest dostosowana do ich możliwości poznawczych oraz kompetencji społecznych, choć jest reklamowana jako pełniąca funkcje edukacyjne. Na podstawie reklamy jawnej i ukrytej opiekunowie dzieci podejmują decyzję o zakupie określonych produktów i usług, kierując się także w swoich działania dowodem społecznej słuszności oraz własną wygodą. Telewizja i ekrany różnych technologii od przeszło 50 lat, z roku na rok, z większą intensywnością towarzyszą rozwojowi dziecka, w ostatnich 15 latach – także w formie zminiaturyzowanej, mobilnej, a w ostatnich 5 – również taktylnej oraz interaktywnej i wyposażonej w symulatory mowy. Analiza konkretnych przekazów pod względem ich formy i zawartości pozwala określić, jakie kompetencje audiowizualne wpisane są w projekt odbiorcy idealnego, postulowanego przez przekaz. Na tej podstawie można, w dalszej kolejności stwierdzić, jakich funkcji poznawczych wymaga jego rozumienie i interpretacja oraz, w jakim stosunku pozostaje figura odbiorcy idealnego w relacji do realnego widza. Badania tego rodzaju mają więc konkretne znaczenie praktyczne, ponieważ pozwalają skutecznie walczyć z podwójną dezinformacją: w odniesieniu do opiekunów i w stosunku do ich podopiecznych. Pierwsza grupa żywi często naiwne przekonanie, że dzieci mają kontakt z przekazami dostosowanymi do ich wieku, drudzy – w efekcie nieprzemyślanych decyzji i działań dorosłych – mają często takie doświadczenia w kontakcie z mediami, które wcale nie służą ich optymalnemu rozwojowi poznawczemu, społecznemu, emocjonalnemu, językowo-komunikacyjnemu, a wręcz skutkują dla niego negatywnie. Artykuł odnosi się do pierwszego etapu badania rozumienia przekazów audiowizualnych przez dzieci na wskazanym etapie rozwoju. Autorka wykorzystuje analizy: literatury zastanej i cząstkowych badań własnych dedykowanych temu zagadnieniu.

EN

Children in toddlers and pre-school ages create a powerful group of media consumers and related media products in Poland and around the world (eg gadgets, toys, food products). At the same time, the audiovisual broadcast offer addressed to them is often not adapted to their cognitive abilities and social competences, although it is advertised as performing educational functions. On the basis of public and hidden advertising, children’s guardians make decisions about the purchase of specific products and services, also guided by their proof of social equity and their own convenience. Television and screens of various technologies for more than 30 years, from year to year, with greater intensity accompany the development of the child, also in the form of miniaturized and mobile. The analysis of specific messages in terms of their form and content allows to determine what audiovisual competencies are included in the ideal recipient’s project, postulated by the message. On this basis, it can be further determined which cognitive functions its understanding and interpretation requires, and in what relation the figure of the ideal recipient remains in relation to the real viewer. Research of this kind has a specific practical meaning, because it allows to effectively fight with double disinformation: in relation to carers and their charges. The first group is convinced that children have contact with messages tailored to their age, others often have such experiences in contact with the media, which do not at all serve their optimal cognitive, social, emotional and even negative results. The article refers to the first stage of the study of the understanding of audiovisual communications by children at the indicated stage of development and refers to the analysis of existing literature and partial own research.

Keywords

PL

dzieci; kompetencje audiowizualne; widz idealny; widz realny; funkcje poznawcze

EN

children; audiovisual competences; ideal viewers; real viewers; cognitive functions

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2019
• Issue: 11(1) "Postprawda. Nowe narracje i praktyki społeczne w epoce sfingowanych informacji i gatunków hybrydycznych"
• Pages: 77-89

Contributors

author

Ogonowska Agnieszka

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Alwitt Lind F., Anderson Daniel R., Lorch Elizabeth P., Levin Stephen R. 1980. „Preschool Children’s Visual Attention to Television”. Human Communication Research nr 7. 52–67.
• Anderson Daniel R., Bryant Jennings. 1983. Research on Children’s Television Viewing: The State of the Art. W Children’s Understanding of Television: Research on Attention and Comprehension. D.R. Anderson, J. Bryant (red.). New York. 331–354.
• Cieszyńska Jagoda, Korendo Marta. 2007. Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia. Kraków.
• Cieszyńska-Rożek Jagoda. 2014. Wpływ wysokich technologii na rozwój poznawczy dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. W Człowiek. Technologia. Media. Konteksty kulturowe i psychologiczne. A. Ogonowska, G. Ptaszek (red.). Kraków. 11–22.
• Eco Umberto. 1987. „Czytelnik modelowy”. Pamiętnik Literacki nr 78(2). 287–305.
• Francuz Piotr. 2013. Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu. Lublin.
• Francuz Piotr. 2002. Rozumienie przekazu telewizyjnego. W Psychologiczne badania telewizyjnych programów informacyjnych. Lublin.
• Francuz Piotr. (red.). 2007. Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią. Warszawa.
• Francuz Piotr. (red.). 2007. Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej. Lublin.
• Kołodziejczyk Anna. 2013. Media w życiu rodziny. Rodzaje mediacji i korzystania z mediów. W Współczesna psychologia mediów. Nowe perspektywy i problemy badawcze, A. Ogonowska, G. Ptaszek (red.). Kraków. 49–70.
• Kołodziejczyk Anna. 2007. Znaczenie oceny realizmu przekazu dla rozumienia oraz efektów kontaktów z przekazem audiowizualnym. W Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej. P. Francuz (red.). Lublin. 13–36.
• Kołodziejczyk Anna. 2010. „O odkrywaniu funkcji reklamy przez dziecko. Rozwój rozumienia perswazyjności i funkcji reklamy”. Psychologia Rozwojowa t. 15, nr 1. 75–88.
• Lemish Dafna. 2006. Children and Television. Global perspective. Malden–Oxford–Victoria.
• Nosal Czesław. 2004. Psychologia kompetencji w dobie nowej technologii informacyjnej.
• W Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy. W. Strykowski, W. Skrzydlewski (red.). Poznań.
• Ogonowska Agnieszka. 2019. Edukacja medialna w kontekście cyberpsychologii: nowe perspektywy badania mediów i ich użytkowników we współczesnej cywilizacji medialnej (w druku).
• Ogonowska Agnieszka. 2016. Komunikacja i porozumienie. Kraków.
• Ogonowska Agnieszka. 2018. Współczesna psychologia mediów. Wprowadzenie. Kraków.
• Ostaszewski Jacek. 1999a. Rozumienie opowiadania filmowego. Kraków.
• Ostaszewski Jacek. (red.). 1999. Kognitywna teoria filmu. Kraków.
• Patzlaff Rainer. 2008. Zastygłe spojrzenie. Fizjologiczne skutki patrzenia na ekran a rozwój dziecka. B. Kowalewska (przeł.). Kraków.
• Spitzer Manfred. 2011. Cyfrowa demencja. A. Lipiński (przeł.). Słupsk.
• Szubielska Magdalena, Francuz Piotr. 2004. Uwaga i rozumienie w odbiorze przekazu audiowizualnego przez dzieci. W Psychologiczne aspekty odbioru telewizji 2, P. Francuz (red.). Lublin. 219–243.
• Tomasello Michael. 2002. Kulturowe źródła ludzkiego poznania. J. Rączaszek (przeł.). Warszawa.
• Vasta Ross, Haith Marshall M., Miller Scott A. 1995. Psychologia dziecka. M. Babiuch (przeł.). Warszawa.
• Wilk Eugeniusz 1989. Kompetencja audiowizualna. Zarys problematyki. Katowice.

Identifiers

DOI

10.24917/20837275.11.1.7