Patrząc nie-ludzkimi oczami: przypadek „Królika po berlińsku”

• Authors: Janikowska Agata

Title variants

EN

Looking Through Non-human Eyes: The Case of „Rabbit à la Berlin"

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł analizuje film Bartosza Konopki Królik po berlińsku (2009), który autorka odczytuje jako splot historii ludzkiej i nie-ludzkiej. W tekście zostaje podjęta kwestia potencjału sztuki filmowej w tworzeniu nieantropocentrycznych sposobów widzenia świata. Rozważania przedstawione w artykule odnoszą się do transdyscyplinarnych studiów nad zwierzętami, a szczególnie do subdyscypliny historii, jaką jest historia zwierząt. Przedstawione w filmie wydarzenia związane z powstaniem i upadkiem Muru Berlińskiego, widziane oczami królików, pozwalają autorce na przeprowadzenie interpretacji obrazu z perspektywy posthumanistycznej, akcentującej znaczenie filmowych historii w poszukiwaniu nowych sposobów postrzegania świata, wolnych od ego- i antropocentryzmu.

EN

The article presents an analysis of Bartosz Konopka’s movie Rabbit à la Berlin (2009), which is interpreted by the author as an manifestation of the entanglement of human and non-human narratives. The text addresses the problem of the potential of film art for creating non-anthropocentric ways of seeing the world. The considerations refer to transdisciplinary animal studies, particularly to animal history as a subfield of history. The events related to the rise and fall of the Berlin Wall, as seen through the eyes of rabbits, allow the author to interpret the picture from a post-humanist perspective, emphasizing the significance of the film storytelling in the search for new ways of perceiving the world, free from human ego- and anthropocentrism.

Keywords

PL

historia zwierząt; studia nad zwierzętami; Mur Berliński; posthumanizm

EN

posthumanism; animal studies; the Berlin Wall; animal history

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2020
• Issue: 110 Poza człowiekiem
• Pages: 156-171

Contributors

author

Janikowska Agata

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Baratay, E. (2014). Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii (tłum. P. Tarasewicz). Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku. (Publikacja oryginału: 2012).
• Berger, J. (1997). Po cóż patrzeć na zwierzęta? (tłum. S. Sikora). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 51 (3-4), ss. 89-96.
• Bloch, M. (1949). Apologie pour l’histoire ou Métier d’historien, Classiques.uqac.ca. http://classiques.uqac.ca/classiques/bloch_marc/apologie_histoire/bloch_apologie.pdf
• Brzezińska, M. (2014). Spektakl-granica-ekran: mur berliński w filmie niemieckim. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
• Chakrabarty, D. (2014). Klimat historii. Cztery tezy (tłum. M. Szcześniak). Teksty Drugie, 5, ss. 168-199.
• Domańska, E. (2006). Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przyszłości w nowej humanistyce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Domańska, E. (2016). Historia zwierząt. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, 3-4, ss. 322-331.
• Fay, J. (2018). Inhospitable World: Cinema in the Time of the Anthropocene. New York: Oxford University Press.
• Fiedorczuk, J. (2015). Cyborg w ogrodzie: wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Foltz, R. C. (2010). Czy przyroda jest sprawcza w znaczeniu historycznym? Historia świata, historia środowiska oraz to, w jaki sposób historycy mogą pomóc ocalić Ziemię (tłum. A. Czarnacka). W: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (ss. 631-659). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• LaCapra, D. (2010). Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce (tłum. K. Bojarska). W: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (ss. 417-473). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci (tłum. A. Derra, K. Abriszewski). Kraków: Universitas. (Publikacja oryginału: 2005).
• Lestel, D. (2015). Myśleć sierścią. Zwierzęcość w perspektywie drugoosobowej (tłum. A. Dwulit). W: A. Barcz, D. Łagodzka (red.), Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu (ss. 17-33). Łódź: Wydawnictwo Instytut Badań Literackich PAN.
• Morton, T. (2010). Thinking Ecology: The Mesh, the Strange Stranger, and the Beautiful Soul. Collapse, 6, ss. 265-293.
• Morton, T. (2011). The Mesh. W: S. LeMenager, T. Shewry, K. Hiltner, (red.), Environmental Criticism for the Twenty-First Century (ss. 19-30). New York: Routledge.
• Ruts, S., Monani, S. (2013). Introduction: Cuts to Dissolves – Defining and Situating Ecocinema Studies, W: S. Ruts, S. Monani, S. Cubitt (red.), Ecocinema Theory and Practice (ss. 1-13). New York: Routledge.
• Weil, K. (2014). Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie (tłum. P. Sadzik). W: A. Barcz, M. Dąbrowska (red.), Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna (ss. 15-35). Lublin: E-naukowiec.