Biskupin... i co z tego? Wiedza totalna w kontekście rozwoju prospekcji

• Authors: Wroniecki Piotr

Title variants

EN

Biskupin... and so what? Total knowledge in the context of the development of archaeological prospection

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Over the past two decades, archaeologists have been steadily opening up with regards to the use of metal detectors. However, there is still debate about who, when, where and on what terms should they be allowed to be used. Reflecting on this issue, it is impossible to resist the impression that this problem is only one of many symptoms of a certain unfinished, broader discussion about approaches to recognising archaeological monuments. In this process the use of metal detectors already has an established role. The methodology of their application has been refined over years of practice and adapted to the nuances of archaeological fieldwork. So, when looking for a place for detectors in archaeological research, we are really discussing the role of metal detectors as one of the methods in the holistic archaeological cognitive process known as archeological prospection. In practice archaeological prospection involves a search and documentation procedure that is based on the overarching principle of the application of various imperfect methods that complement each other. In the context of prospection in Poland, the currently dominant and common archaeological documentation is based on single method recognition, namely field-walking, as part of the Archaeological Picture of Poland (AZP) programme. Although the creators of the AZP themselves were aware of its imperfections and limitations, currently the perception of this documentation has undergone a severe primitisization. From my perspective the problem around AZP is the uncritical use of this data. For example, it was somehow forgotten that what was marked in the AZP records are not de facto “archaeological sites”, but a positive record of places where it was possible to observe finds on the surface (mostly pottery and flint), thus leading to an extremely biased and incomplete record. The incomplete recognition of archaeological monuments has a number of consequences that are difficult to accept. They are worsened by the fact that the effect of the single method AZP has customarily become the official record of monuments. Something that was inherently incomplete became the “objective” foundation for administrative decisions. This is manifested, for example, by accidental – costly – discoveries or, the even more harmful, complete omission and destruction of monuments during various construction investments. The problem of knowledge based on one method and competing specialisations does not only apply to archaeology. This phenomenon has been described by V. Frankl, an Austrian philosopher, who noticed the harmful effects of the fragmentary view of specialists on human nature. Thus the key problem is not that we have not yet decided which method is the best, but the view that only one method is appropriate. As long as archaeologists believe that all potential knowledge can be acquired through one ideal method, it will be difficult to take a step forward. We are stuck in an unsolvable and idle dispute. AZP, excavations, metal detectors or geophysics, are just one of many ways to explore the past elements of a larger whole in which archaeological prospection plays a fundamental role.

Keywords

PL

prospekcja archeologiczna; geofizyka; teledetekcja; interpretacja; metodyka; wykrywacz metali

EN

archaeological prospection; geophysics; remote sensing; interpretation; methodology; metal detector

• Publisher: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
• Journal: Studia Lednickie
• Year: 2020
• Volume: 19
• Pages: 59-80

Dates

published

2020

Contributors

author

Wroniecki Piotr

References

• Andrałojć M., Andrałojć M., Silska P., Szyngiera P. 2010. O kierunkach i możliwościach interpretacji układów zabytków rejestrowanych jako anomalie elektromagnetyczne na powierzchni stanowisk archeologicznych, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 27, s. 95-107.
• Banaszek Ł. 2014. Lotniczy skaning laserowy w polskiej archeologii. Czy w pełni wykorzystywany jest potencjał prospekcyjny metody?, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 19, s. 207-251.
• Barford P. 2000. Stosowanie wykrywacza metali podczas badań archeologicznych, „Sprawozdania Archeologiczne”, nr 52, s. 443-454.
• Brzeziński Z., Kobyliński Z. (red.) 1999. Wykrywacze metali a archeologia, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Warszawa.
• Bursche A. 2000. Złodzieje i paserzy, dogmatycy i moraliści, „Światowit”, 2 (43), Fasc. B, Archeologia pradziejowa i średniowieczna. Archeologia Polski, s. 43-52.
• Cowley D. 2016. What do the Patterns Mean? Archaeological Distributions and Bias in Survey Data, [w:] Digital Methods and Remote Sensing in Archaeology – Archaeology in the Age of Sensing, red. M. Forte, S. Campana, Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2016, s. 147-170.
• English Heritage. 2008. Geophysical Survey in Archaeological Field Evaluation, 2nd ed., Swindon: English Heritage.
• Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego. 1992. Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona), sporządzona w La Valetta 16 stycznia 1992 r. – Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564.
• Frankl V. 1984. Homo Patiens, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
• Furmanek M., T. Herbich, M. Mackiewicz (red.) 2016. Metody geofizyczne w archeologii polskiej 2016, Wrocław.
• Herbich T. (red.) 2003. Archaeologia Polona vol. 41, Special theme: Archaeological prospection.
• Herbich T. (red.) 2015. Archaeologia Polona vol. 53, Special theme: Archaeological prospection.
• Kiarszys G. 2005. Osadnictwo czy krajobraz kulturowy: konsekwencje poznawcze korelacji wyników badań powierzchniowych i rozpoznania lotniczego, [w:] Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, red. J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski, Poznań, Instytut Prahistorii UAM, Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne, s. 389-398.
• Kittel P., Sikora J., Wroniecki P. 2018. A Late Medieval motte and bailey settlement in a lowland river valley landscape of Central Poland, “Geoarchaeology”, t. 33 (5), s. 558-578.
• Kobyliński Z. 2009. Archeologia wobec wyzwań współczesności, [w:] Archeologia polska i jej czasy, red. M. Brzostowicz, Poznań, s. 103-131.
• Kobyliński Z., Braasch O., Herbich T., Misiewicz K., Nebelsick L.D., Wach D. 2012. Confirmation of the first Neolithic rondel-type enclosure in Poland, “Antiquity”, t. 86 (334), s. 1084-1096.
• Kobyliński Z., Szpanowski P. 2009. Metal Detector Users and Archaeology in Poland: The Current State of Affairs, [w:] Metal detecting and archaeology, red. S. Thomas, P.G. Stone, Woodbridge, The Boydell Press, s. 13-24.
• Křivánek R., Kuna M. 2004. Průzkum detektory kovů, [w:] Nedestruktivní archeologie. Teorie, metody a cíle, red. M. Kuna, Praga, Academia, s. 185-193.
• Kruk J. 1970. Z zagadnień metodyki badań poszukiwawczych, „Sprawozdania Archeologiczne”, nr 22, s. 445-456.
• Kruk J. 1975. Przyczynek do metody badań poszukiwawczych, „Sprawozdania Archeologiczne”, nr 27, s. 247-254.
• Kruk J. 1995. Poszukiwania powierzchniowe w badaniach nad geografią osadnictwa pra- i wczesnodziejowego, „Sprawozdania Archeologiczne”, nr 47, s. 265-269.
• Kuna M. 2004. Nedestruktivní archeologie: teorie, metody a cíle, Praga, Academia.
• Nowakowski J., Prinke A., Rączkowski W. (red.) 2005. Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, Poznań, Instytut Prahistorii UAM, Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne.
• Rączkowski W. 2005. To Overcome Infi rmity. Current Approaches to Aerial Archaeology in Poland, [w:] Aerial Photography and Archaeology 2003. A Century of Information, red. J. Bourgeois, M. Meganck, Ghent, Academia Press, s. 121-135.
• Rudnicki M., Trzeciecki M. 1994. Wyniki badań powierzchniowych z zastosowaniem wykrywaczy metali. Nowa metoda badawcza w polskiej archeologii, „Barbaricum”, t. 3, s. 149-162.
• Sabaciński M., Trzciński M. 2017. O potrzebie zmian w zakresie poszukiwań zabytków i używania wykrywaczy metali, „Cenne, Bezcenne, Utracone”, nr 1/86-4/89, s. 60-66.
• Schmidt A., Linford P., Linford N., David A., Gaffney C., Sarris A., Fassbinder J. 2015. Guidelines for the use of Geophysics in Archaeology: Questions to Ask and Points to Consider, Europae Archaeologia Consilium (EAC).
• Schuster, J. 2017. Sypiając z wrogiem? Potencjał badawczy amatorskiej archeologii detektorystycznej na przykładzie zabytków z okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów z lat 2006-2014, odkrytych w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn, „Wiadomości Archeologiczne”, t. 68, s. 19-31.
• Scollar I., Tabbagh A., Hesse A., Herzog I. 1990. Archaeological Prospecting and Remote Sensing. Topics in Remote Sensing 2, Cambridge, Cambridge University Press.
• Wiewióra M., Herbich T. (red.) 2018. Metody geofizyczne w archeologii polskiej, Toruń, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Woźniak Z. 2000. Wykrywacz metali w rękach archeologa – zagrożenie czy niezbędne narzędzie?, „Sprawozdania Archeologiczne”, t. 52, s. 455-466.
• Wroniecki P., Barton K. 2018. Is it only finds in the landscape? Assessing the suitability of aerial and ground archaeological prospection techniques in Rzemienowice, Poland, [w:] Funde in der Landschaft . Neue Perspektiven und Ergebnisse archäogischer Prospektion, Materialen zur Bodendekmalpfl ege im Rheinland 26, red. Ch. Wohlfarth, Ch. Keller, Bonn, s. 55-65.
• Wroniecki P., Jaworski M., Kostyrko M. 2015. Exploring free LiDAR derivatives. A user’s perspective on the potential of readily available resources in Poland, “Archaeologia Polona”, t. 53, s. 611-616.
• Wroniecki P., Jaworski M., Kostyrko M. 2018. Człowiek w krajobrazie. Antropogeniczne formy terenowe z obszarów Polski w świetle lotniczego skanowania laserowego, [w:] Lotnicze skanowanie laserowe jako narzędzie archeologii. Archaeologica Hereditas, 11, red. M. Gojda, Z. Kobyliński, Warszawa, s. 107-128.
• Wroniecki P. 2017. Kompleksowe geofizyczne rozpoznanie zaginionego średniowiecznego miasta w Dzwonowie, [w:] Dzwonowo. Średniowieczne zaginione miasto, t. 1. Środowisko naturalne, zarys dziejów, badania nieinwazyjne, red. M. Krzepkowski, M. Moeglich, P. Wroniecki, Wągrowiec, Muzeum Regionalne w Wągrowcu, s. 178-193.
• Wroniecki P. 2017. Seeing is believing? Non-destructive research of the western Lesser Poland Upland, 2010-2017, [w:] 12th International Conference of Archaeological Prospection, red. B. Jennings, C. Gaffney, T. Sparrow, S. Gaffney, s. 278-280.
• Wroniecki P. 2018. Było sobie stanowisko. Nieinwazyjne rozpoznanie archeologiczne w praktyce, „Kurier Konserwatorski”, nr 15, s. 27-41.
• Wróblewski W., Jończyk L., Troncik A. 2015. O metodyce używania wykrywaczy metali we współczesnej praktyce archeologicznej. Przykład badań jaćwieskiego kompleksu osadniczego w Szurpiłach k/Suwałk. Materiały do Archeologii Warmii i Mazur, t. 1, red. S. Wadyl, M. Karczewski, M. Hoffman, s. 67-73.

Identifiers

ISSN

0860-7893