Dylematy nowicjusza. Konteksty stawania się nauczycielem edukacji przedszkolnej

• Authors: Magdalena Grochowalska

Title variants

EN

Dilemmas of Novice. Contexts of Becoming a Teacher of Preschool Education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Uczenie się roli zawodowej przez nauczyciela to długotrwały i złożony proces, który uwarunkowany jest różnorodnymi, czasami odmiennymi, perspektywami postrzegania zawodu, przekonaniami oraz praktykami społecznymi. Specyfika pracy nauczyciela polega na równoczesnym pełnieniu dwóch ról: uczącego innych oraz uczącego się. Uzyskanie harmonii pomiędzy tymi dwiema rolami to dylemat przede wszystkim wyraźnie widoczny w okresie rozpoczynania kariery zawodowej. Szczególnie początkujący nauczyciele, rozpoczynając adaptację do nowego środowiska pracy, napotykają wiele problemów i trudności, które mogą budzić ich niepokój. Prezentowany tekst dotyczy problematyki pełnienia roli zawodowej przez początkujących nauczycieli edukacji przedszkolnej. Celem prowadzonych rozważań jest refleksja nad uwarunkowaniami, którym podlega nowicjusz w okresie poznawania i uczenia się zawodu. Poszukuję w nim uzasadnienia dla wątpliwości, które może odczuwać nauczyciel małego dziecka, projektując własne działania zawodowe, przy założeniu, że przebiegają one w dwóch uzupełniających się kontekstach: dydaktycznym i osobistym. Zaczynam od krótkiego omówienia istoty rozwoju zawodowego nauczyciela. Następnie do oglądu roli zawodowej nauczyciela wykorzystuję kategorię stawania się. Dokonuję strukturalnego oglądu roli, w której funkcjonuje początkujący nauczyciel, a następnie rozpoznaję w niej wybrane cechy procesu stawania się (zmienność, przeobrażanie się, poczucie wolności). W końcowej części tekstu staram się pokazać dylematy, przed którymi staje początkujący nauczyciel edukacji przedszkolnej, określić obszary działalności zawodowej, które mogą być źródłem niepokoju nauczycieli.

EN

Learning how to perform the professional role of the teacher is a longlasting and complex process conditioned by various – sometimes divergent – perspectives, perceptions of the profession, convictions and social practices. The specificity of teachers’ work is based on the simultaneous fulfilment of two roles: that of teaching of others and that of conducting their own learning. How to harmonize these roles is a dilemma that can be seen particularly clearly at the beginning of the teacher’s professional career. Teachers at the start of their careers, especially, have many problems and areas of concern as they seek to adapt to a new work environment. The text presented here pertains to the problems involved in fulfilling their professional role encountered by novice teachers at pre-school level. The aim of the considerations explored here is to reflect on the complexity of the conditions influencing the teacher during the period of their becoming acquainted with and learning their profession. I intend to examine the raison d’etre for the doubts which can be felt by teachers of small children as they plan and decide upon their professional actions and approaches – taking for granted the assumption that they themselves are responsible for these in pedagogical and in personal contexts. I begin by discussing the essence of the professional development of the teacher. I use the category of “becoming” as a lens through which to view the teacher’s professional role. It turns out that when examining the structure of the role in which a novice teacher functions, the characteristics of the process of “becoming” elaborated here can be recognized (variability, transformation, a sense of freedom). In the final part of the text, I try to show the dilemmas faced by the novice pre-school teacher, in order to define those areas of professional activity that may prove to be a source of concern for teachers.

Keywords

PL

początkujący nauczyciele; nauczyciele edukacji przedszkolnej; stawanie się nauczycielem; rozwój zawodowy nauczyciela

EN

novice teachers; teachers of preschool education; becoming a teacher; professional development of a teacher

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2014
• Issue: 1(31)
• Pages: 27-40

Contributors

author

Magdalena Grochowalska

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie

References

• Appelt K., Podmiotowe i kontekstowe uwarunkowania funkcjonowania nauczycieli w sytuacji zmiany społecznej, „Forum Oświatowe” 36(2007)1, s. 71-90.
• Bałachowicz J., Style działań edukacyjnych nauczycieli klas początkowych. Między uprzedmiotowieniem a podmiotowością, WSP TWP, Warszawa 2009
• Bullough R.V., Początkujący nauczyciel. Studium przypadku, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2009.
• Czerepaniak-Walczak M., Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela, Edytor, Toruń 1997.
• Dahlberg G., Moss P., Pence A., Poza dyskursem jakości w instytucjach wczesnej edukacji i opieki. Języki oceny, Wyd. DSW, Wrocław 2013.
• Dróżka W., Od pewności ku refleksyjności w zawodzie nauczycielskim Przyczynek do dyskusji, „Przegląd Pedagogiczny”, (2011)1, s. 135-150.
• Gołębniak D.B., Konstruktywizm – moda, „nowa religia” czy tylko/ aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna?, „Problemy Wczesnej Edukacji”, (2005)1, s. 13-20.
• Kelchtermans G., Getting the story, understanding the lives. From career stories to teachers’ professional development, „Teaching and Teacher Education”, (1993), 9(5/6), s. 443-456.
• Kędzierska H., Kariery zawodowe nauczycieli. Konteksty-wzory-pola dyskursu, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2012.
• Klus-Stańska D., (Anty)rozwojowa tożsamość pedagogiki wczesnej edukacji i poszukiwanie perspektyw jej rekonstrukcji, [w:] Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia, red. D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda, „Żak”, Warszawa 2011, s. 17-36.
• Klus-Stańska D., Mentalne zniewolenie nauczycieli wczesnej edukacji – epizod czy prawidłowość, „Problemy Wczesnej Edukacji”, (2005)1, s. 55-66.
• Konecki K.T., „Stawanie się” jako problem socjologiczny, [w:] Ł.T. Marciniak, Stawanie się nauczycielem akademickim. Analiza symboliczno-interakcjonistyczna, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, (2008), t. IV, 2, s. 5, http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/archive_pl.php (dostęp: 2.02.2014)
• Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu, [w:] Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński i B. Śliwerski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004, t. 2, s. 291-324.
• Kwiatkowska H., Pedeutologia, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Ligus R., Biograficzna tożsamość nauczycieli. Historie z pogranicza, Wyd. DSW, Wrocław 2009.
• Obuchowski K., Galaktyka potrzeb: psychologia dążeń ludzkich, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2000.
• Raport Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, Warszawa 2012, s. 225, https://mac.gov.pl/wp-content/uploads/2011/12/Polska2030_final_ november2012.pdf (dostęp: 29.01.2014).
• Sigva R.M., Kategoria stawania się w refleksji naukowej; konotacje pedagogiczne, [w:] Kategorie pojęciowe edukacji w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji, red. A. Gaweł, B. Bieszczad, Wyd. UJ, Kraków 2011, s. 33-44.
• Tobin J., Hsueh Y., Karasawa M., Preschool in Three Cultures Revisited: China, Japan, and the United States, Un. of Chicago Press, London 2009.
• Walczak D., Początkujący nauczyciel. Raport z badania jakościowego, IBE, Warszawa 2012.
• Zamorska B., Codzienność granic jako miejsce kształtowania się tożsamości nauczycieli, „Forum Oświatowe”, 46(2012)1, s. 107-140.
• Żuchelkowska K., Praktyki pedagogiczne i ich rola w kształceniu kandydatów na nauczycieli edukacji elementarnej, [w:] Praktyki pedagogiczne ważnym ogniwem w procesie kształcenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej. Teoretyczne i praktyczne aspekty kształcenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej, red. M. Krzemiński, B. Moraczewska, PWSZ, Włocławek 2012, s. 55-80.