Nowe tendencje w dezynfekcji i dezynsekcji zabytków na podłożu papierowym

• Authors: Karbowska-Berent Joanna

Title variants

EN

New trends in disinfection and disinfestation of historic paper items

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Grzyby i bakterie oraz owady, głównie larwy chrząszczy i rybiki, stanowią często przyczynę znacznych zniszczeń zabytków na podłożu papierowym. Zwalczanie biologicznych szkodników niszczących zabytki na podłożu papierowym związkami chemicznymi o właściwościach biobójczych stosuje się od lat 50. XX w., jednak lata późniejsze przyniosły krytykę z powodu nadmiernego stosowania biocydów, bowiem coraz większą uwagę zwracano na ich szkodliwość dla zdrowia ludzi, środowiska, a niekiedy także dla materii zabytkowej. W wielu krajach Europy (Niemcy, Holandia) i Ameryki Północnej (Kanada, USA) od kilkunastu lat rezygnuje się z dezynfekcji zabytków na podłożu papierowym lub ogranicza się ją do obiektów bardzo silnie porażonych przez mikroorganizmy i wtedy zaleca się przeważnie dezynfekcję promieniami gamma lub wodnym roztworem 70% etanolu. W Polsce zaleca się wykonanie badań żywotności mikroorganizmów przed podjęciem decyzji o konieczności dezynfekcji zabytku. Zwalczanie owadów w zabytkach na podłożu papierowym obecnie przeprowadza się metodą gazowania w zmodyfikowanej atmosferze, zawierającej 99,9% azotu. Dezynsekcja trwa ok. 3 tygodnie i zapewnia zabicie owadów we wszystkich stadiach rozwojowych bez konieczności stosowania toksycznych związków chemicznych. Rozmiary specjalnych foliowych komór do dezynsekcji można dobrać w zależności od wielkości obiektów, a podczas zabiegu utrzymuje się wymaganą wilgotność względną atmosfery, tj. ok. 55%. Od kilku lat zabiegi dezynsekcji z użyciem zmodyfikowanej atmosfery są dostępne także w Polsce.

EN

Fungi and bacteria as well as insects, mainly larvae of beetles and silverfish, cause frequently significant deterioration of paper-based cultural property. The combating of the biological pests which damage historic paper items with chemical biocides has been applied since the fifties of the twentieth century. However, subsequent years brought disappointment with the excessive use of biocides because more and more attention was attracted to their harmfulness to human health, environment and sometimes also to historic matter. Meanwhile, in many countries in Europe, such as Germany or the Netherlands, and in North America (Canada, USA) practitioners of cultural heritage conservation resign from the disinfection of paper based historic items or it is limited to the objects very strongly affected by microorganisms and then the γ radiation or 70% water solution of ethanol are recommended. In Poland the examinations of vitality of the combated microorganisms before disinfection and sensitivity of the historic item against the biocide are recommended. The disinfestation of the historic paper items is now carried with the fumigation in modified atmosphere containing 99.9% nitrogen. The disinfestation takes appr. 3 weeks and provides the killing of the insects in every developmental stage without the necessity of using toxic chemicals. The dimensions of the special plastic disinfestation chambers can be adjusted depending on the dimensions of the objects and during the treatment the required relative humidity of the atmosphere, i.e. appr. 55%, is maintained inside. Disinfestation treatments using modified atmosphere have been available also in Poland for several years.

Keywords

PL

dezynfekcja; dezynsekcja; zabytkowy papier

EN

disinfection; disinfestation; historic paper

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Toruńskie Studia Bibliologiczne
• Year: 2015
• Volume: 8
• Issue: 2(15)
• Pages: 189-202

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Karbowska-Berent Joanna

• Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• BrokerhofAgnesde, van Zanen Bert, den Teuling Arnold, Fluffy stuff. Integrated Control of Mould in Archives, Amsterdam 2007.
• FlorianMary-Lou, Fungal facts. Solving fungal problems in heritage collections, London 2002.
• GilbergMark, The Effects of Low Oxygen Atmospheres on Museum Pests, „Studies in Conservation” 36: 1991, s. 93–98.
• Haberditzl Anna, Was tun mit schimmelbefallenen Archivalien und Büchern? Betrachtungen zum Allheilmittel Desinfektion, [w:] Bestandserhaltung, Herausforderung und Chancen, hrsg. von Hartmut Weber, Stuttgart, 1997, s. 250–281.
• Hahn Oliver, Chemische Schädlingsbekämpfung. Risike für Pigmente und Farbstoffe, „Restauro” 4: 1999, s. 275–279.
• Fuchs Robert, Zwalczanie szkodników na zaatakowanym materiale bibliotecznym i archiwalnym – porównanie starych i nowych metod. Nowoczesne metody badawcze do porównania zmian w strukturze molekularnej, „Ochrona Zabytków” 51: 1998, s. 63–79.
• Jędrzejewska Hanna, Szkodliwe oddziaływanie środków owadobójczych i grzybobójczych na zabytki papierowe, „Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków” 24: 1969 seria B, s. 145–161.
• Karbowska-Berent Joanna, Dezynfekcja chemiczna zabytków na podłożu papierowym – skuteczność i zagrożenia, Toruń 2014.
• Kowalik Romuald, Sadurska Irena, The disinfection of infected store-rooms in archives, „Acta Microbiologica Polonica” 15: 1966, s. 193–198.
• Sadurska Irena, Kowalik Romuald, Stosowanie chlorowanych fenoli do dezynfekcji pomieszczeń archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych, „Archeion” 48: 1968, s. 37–44.
• Selwitz Charles, Maekawa Shin, Inert Gases in the Control of Museum Insect Pests, Los Angeles 1998.
• Strzelczyk Alicja B., Rosa Halina, Jałowienie akwarel i pasteli parami fungicydów, „Ochrona Zabytków” 108: 1975, s. 61–66.
• Strzelczyk Alicja B., Rosa Halina, Zastosowanie Sterinolu do mycia i jałowienia zabytkowych książek i grafik, „Ochrona Zabytków” 116/117: 1977, s. 70–73.
• Valentin Nieves, Biodeterioration of library materials disinfection methods and new alternatives,„The Paper Conservator” 10: 1986, s. 40–45.
• Hofenk de Graaf Judith H., RoelofsWilma G.Th, Badanie wpływu tlenku etylenu i promieniowania gamma na starzenie papieru, „Notes Konserwatorski” 5: 2001, s. 78–88.

Identifiers

DOI

10.12775/TSB.2015.024