Psychologiczne koncepcje stresu i radzenia sobie

• Authors: Falewicz Adam

Title variants

Psychological theories of stress and coping

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł stanowi przegląd psychologicznych koncepcji stresu i radzenia sobie. W pierwszej części zawarto charakterystykę klasycznych koncepcji stresu i aktywności zaradczej. Zgodnie z tradycyjnym ujęciem tych pojęć w psychologii, stres rozumiany jest jako bodziec, reakcja osoby na czynnik zagrażający lub jako efekt interakcji bodźca i osoby. W części drugiej przedstawiono alternatywną koncepcję proaktywnego radzenia sobie. Ujęcie to proponuje potraktowanie sytuacji stresowej w kategoriach wyzwania w przeciwieństwie do koncepcji klasycznych (mających charakter reaktywny), w których stres jest synonimem zagrożenia. W dalszej części opisano narzędzie badające poszczególne wymiary proaktywnego radzenia sobie – Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia (The Proactive Coping Inventory – PCI).

EN

Current paper provides a review of the psychological theories of stress and coping. The first part describes the classic concepts of stress and coping. According to the traditional approach in psychology stress is seen as a stimulus, a person’s reaction to a threatening factor, or as a result of interaction of both. The second part introduces an alternative concept, called – the proactive coping. This approach provides understanding of the stress situation in terms of challange. It stands in an opposition to classical (reactive) concepts in which stress is a synonym of danger. Following part gives a description of tool that measures the dimensions of proactive coping – the Proactive Coping Inventory (PCI).

Keywords

PL

stres; radzenie sobie; proaktywne radzenie sobie

EN

stress; coping with stress; proactive coping

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2017
• Issue: 27
• Pages: 279-294

Contributors

author

Falewicz Adam

• Wydział Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Aspinwall L.G., Taylor S.E., A stitch in time: Self-regulation and proactive coping, „Psychological Bulletin” 121 (1997), s. 417-436.
• Beehr T.A., McGrath J.E., The methodology of research on coping: Conceptual, strategic, and operational-level issues, [w:] M. Zeidner, N.S. Endler [red.], Handbook of coping – theory, research, applications, New York 1996, s. 65-82.
• Brzezińska M., Proaktywna starość. Strategie radzenia sobie ze stresem w okresie późnej dorosłości, Warszawa 2011.
• Carver C.S., Scheier M.F., Situational coping and coping dispositions in a stressful transaction, „Journal of Personality and Social Psychology” 66 (1994), s. 184-195.
• Carver C.S., Scheier M.F., Weintraub J. K., Assessing coping strategies: A theoretically based approach, „Journal of Personality and Social Psychology” 56 (1986), s. 267-283.
• Criva F., Anagnostopoulos F., Positive psychological states and anxiety: the mediating effect of proactive coping, „Psychological Reports” 107 (2010), s. 795-804.
• Drummond S., Brough P., Proactive coping and preventive coping: Evidence for two distinct constructs?, „Personality and Individual Differences” 92 (2016), s. 123-127.
• Greenglass E., Chapter 3. Proactive coping. [w:] E. Frydenberg [red.], Beyond coping: Meeting goals, vision, and challenges, London 2002, s. 37-62.
• Greenglass E.R., Schwarzer R., Taubert S., The Proactive Coping Inventory (PCI): A multidimensional research instrument, http://userpage.fu-berlin.de/~health/greenpci.htm (03.08.2017).
• Heszen-Niejodek I., Stres i radzenie sobie – główne kontrowersje, [w:]: I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak, [red.], Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, Katowice 2000, s. 12-43.
• Kalka D., Quality of life and proactive coping with stress in a group of middle adulthood women with type 2 diabetes, „Polish Psychological Bulletin” 47 (2016), s. 327-337.
• Lazarus R.S., Folkman S., Stress appraisal and coping, New York 1984.
• Lee J., Gibson S., Markon M., Lemyre L., A Preventive Coping Perspective of Individual Response to Terrorism in Canada, „Current Psychology” 28 (2009), s. 69-84.
• Mistkiewicz, E., Witamy w Nowych Mediach 1, „Nowe Media”, http://erykmistewicz.pl/media/nowe-media/witamy-w-nowych-mediach-1-nowe-media (19.05.2017 r.)
• Neupert S., Ennis G., Ramsey J., Gall A., Solving tomorrow’s problems today? Daily anticipatory coping and reactivity to daily stressors, „The Journals Of Gerontology: Series B: Psycholo-gical Sciences And Social Sciences” 71 (2016), s. 650-660.
• Ostrowski T. M., Motywacja noetyczna w psychologicznej koncepcji radzenia sobie ze stresem, [w:] I. Heszen-Niejodek [red.], Teoretyczne i kliniczne problemy radzenia sobie ze stresem, Poznań 2002, s. 47-76.
• Răban-Motounu N., Vitalia I., Religiosity and proactive coping with social difficulties in Romanian adolescents. „Journal Of Religion And Health” 54 (2015), s. 1647-1659.
• Schwarzer R., Taubert S., Tenacious goal pursuits and striving toward personal growth: Proactive coping, [w:] E. Frydenberg [red.], Beyond coping: Meeting goals, visions and challenges, London 2002, 19-35.
• Sleczka P., Braun B., Grüne B., Bühringer G., Kraus L., Proactive coping and gambling disorder among young men, „Journal Of Behavioral Addictions” 5 (2016), s. 639-648.
• Steuden, S., Psychologia starzenia się i starości. Warszawa 2014.
• Straud C., McNaughton-Cassill M., Fuhrman R., The role of the Five Factor Model of personality with proactive coping and preventative coping among college students, „Personality And In-dividual Differences” 83 (2015), s. 60-64.
• Strelau J., Doliński D. [red.], Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2, Gdańsk 2008.
• Szewczuk W., Stres, [w:] Słownik Psychologiczny, Warszawa 1979, s. 280.
• Viner, R., Putting Stress in Life: Hans Selye and the Making of Stress Theory, „Social Studies of Science” 29 (1999), s. 391–410.
• Wrześniewski K., Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru, [w:] I. He-szen-Niejodek, Z. Ratajczak, [red.], Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i me-todologiczne, Katowice 2000, s. 44-64.