Minister Koordynator do spraw Służb Specjalnych w Polsce w latach 1997 – 2020. Cywilna kontrola czy polityczna ingerencja?

• Authors: Swoboda Piotr

Title variants

EN

Minister – Coordinator of Special Services in Poland (1997 – 2020). Civil Democratic Control or Political Influence?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma na celu przedstawienie zmian charakteru funkcji ministra koordynatora do spraw służb specjalnych w Polsce w latach 1997–2020 ze szczególnym uwzględnieniem elementów cywilnej kontroli nad działalnością służb specjalnych ze strony władzy wykonawczej oraz elementów wskazujących na możliwość ingerencji o charakterze politycznym w merytoryczną sferę ich działalności. Funkcjonowanie takiego organu, który powinien koordynować działalność tych newralgicznych instytucji w systemie bezpieczeństwa państwa w celu harmonizacji ich współdziałania dla osiągnięcia jak najlepszych efektów dla bezpieczeństwa państwa, jest zasadne. Analiza aktów prawnych regulujących działalność tego organu oraz określania jego kompetencji w omawianym okresie wskazuje raczej na próby politycznej ingerencji i wpływu rządzących na służby specjalne niż merytorycznej działalności w celu usprawnienia systemu bezpieczeństwa państwa w tym przedmiocie lub zapewnienia demokratycznej kontroli cywilnej.

EN

The aim of the article is to present the tranformation of the function of the minister – coordinator of special services in Poland between 1997 and 2020. In particular, the elements of civil democratic control and the examples of political influence towards special services are taken into consideration. It is very important to establish the institution that can provide suitable coordination in the specific area of the state security that can lead to the special services effectiveness. The analysis of the regulations connected with the minister-coordinator creation and activity shows rather the political involvment and influence towards special services activity than the positive aspects of impoving their coordination and cooperation for the state security and civil democratic control.

Keywords

PL

cywilna kontrola; koordynacja; nadzór; służby specjalne

EN

civil democratic control; coordination; special services; supervision

• Publisher: Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach
• Journal: De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności
• Year: 2021
• Issue: 1(7)
• Pages: 125-150

Dates

published

2021-07-28

Contributors

author

Swoboda Piotr

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
• 2. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa, t. j. Dz.U. z 1999 r. Nr 51, poz. 526 z późn. zm.
• 3. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów, Dz.U. 1996 Nr 106, poz. 492 z późn. zm.
• 4. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zmianie niektórych ustaw normujących funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej, Dz.U. z 1996 r. Nr 106, poz. 496 z późn. zm.
• 5. Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz zakresie działania ministrów, t. j.: Dz.U. z 1999 r. Nr 82, poz. 929 z późn. zm.
• 6. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, Dz.U. Nr 141, poz. 943.
• 7. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, Dz.U. z 2020 r. poz. 1220.
• 8. Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 27 z późn. zm.
• 9. Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych, Dz.U. Nr 139, poz. 1326 z późn. zm.
• 10. Ustawa z dnia 6 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1921 z późn. zm.
• 11. Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, Dz.U. 2006 Nr 104, poz. 709.
• 12. Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, t. j. Dz.U. z 2019 r. poz. 687 z późn. zm.
• 13. Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej, t. j. Dz.U. z 2020 r. poz. 224.
• 14. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 796.
• 15. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 1997 r. w sprawie ustalenia szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów Zbigniewa Siemiątkowskiego, Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 27.
• 16. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 listopada 1997 r. w sprawie ustalenia szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów Janusza Pałubickiego, Dz.U. z 1997 r. Nr 136, poz. 924.
• 17. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 marca 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalenia szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów Janusza Pałubickiego, Dz.U. z 1999 r. Nr 28, poz. 259.
• 18. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 maja 2001 r. zmieniające rozporządzenie. w sprawie ustalenia szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów Janusza Pałubickiego, Dz.U. z 2001 r. Nr 50, poz. 518.
• 19. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2005 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów Zbigniewa Wassermanna, Dz.U. z 2005 r. Nr 221.
• 20. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów Zbigniewa Wassermanna, Dz.U. z 2006 r. Nr 64, poz. 450.
• 21. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 września 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – członka Rady Ministrów – Koordynatora Służb Specjalnych, Zbigniewa Wassermana, Dz.U. z 2007 r. Nr 178, poz. 1255.
• 22. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Jacka Cichockiego - Ministra Spraw Wewnętrznych ‒ w zakresie koordynacji służb specjalnych z dnia 24 listopada 2011 r., Dz.U. Nr 254, poz. 1524.
• 23. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Bartłomieja Sienkiewicza ‒ Ministra Spraw Wewnętrznych ‒ w zakresie koordynacji służb specjalnych z dnia 28 lutego 2013 r., Dz.U. z 2013 r. poz. 272.
• 24. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra ‒ Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego ‒ Koordynatora Służb Specjalnych z dnia 18 listopada 2015 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 1921.
• 25. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra ‒ Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego ‒ Koordynatora Służb Specjalnych z dnia 13 grudnia 2017 r., Dz.U. z 2017 r. poz. 2332.
• 26. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra ‒ Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego ‒ Koordynatora Służb Specjalnych z dnia 18 listopada 2019 r., Dz.U. z 2019 r. poz. 2273.
• 27. Bożek Martin, Walczuk Konrad. 2015. Konstytucyjne i ustawowe uwarunkowania organizacji i funkcjonowania Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Siedlce: Wydawnictwo Unitas.
• 28. Hughes-Wilson John. 2017. On Intelligence. The History of Espionage And The Secret World. London: Constable.
• 29. Malendowski Włodzimierz. 1998. Polityka bezpieczeństwa RP. Uwarunkowania, strategie, działania, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
• 30. Minkina Mirosław 2014. Sztuka wywiadu w państwie współczesnym. Warszawa: Bellona, Oficyna Wydawnicza Rytm.
• 31. Misiuk Andrzej. 2008. Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• 32. Sprengel Bolesław. 2004. Ustrój organów administracji bezpieczeństwa i porządku publicznego. Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
• 33. Sprengel Bolesław. 2008. Służby mundurowe ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego. Zarys problematyki. Toruń: Dom Organizatora.
• 34. Swoboda Piotr, 2016. Wywiad i kontrwywiad w Polsce w procesie przemian systemowych (1989–2007). Kraków: Avalon.
• 35. Ura Elżbieta. 2006. Zagadnienia prawa administracyjnego i funkcjonowania administracji publicznej. Przemyśl: Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania.
• 36. Zalewski Sławomir. 2009. Dylematy ochrony informacji niejawnych. Katowice: Krajowe Stowarzyszenie Informacji Niejawnych.
• 37. Zalewski Sławomir. 2005. Służby specjalne w państwie demokratycznym. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej.
• 38. Zalewski Sławomir. 2021. Kontrola służb specjalnych w Polsce. Warszawa: Difin.
• 39. Żebrowski Andrzej. 2001. Kontrola cywilna nad służbami specjalnymi III Rzeczypospolitej (1989–1999). Zagadnienia politologiczno-prawne. Kraków: Wydawnictwo Abrys.
• 40. Żebrowski Andrzej. 2005. Ewolucja polskich służb specjalnych. Wybrane obszary walki informacyjnej. (Wywiad i kontrwywiad w latach 1989–2003). Kraków: Oficyna Wydawnicza Abrys.
• 41. Żebrowski Andrzej. 2010. Wywiad i kontrwywiad XXI wieku. Lublin: Innovatio Press.
• 42. Bożek Martin. 2014. Służby specjalne oraz kryteria ich klasyfikacji na gruncie polskiego ustawodawstwa. W: Służby specjalne w strukturze władz publicznych, s. 15‒38. Wolters Kluwer.
• 43. Burczaniuk Piotr. 2017. System nadzoru i kontroli nad służbami specjalnymi w Polsce – stan obecny na tle analizy prawno-porównawczej wybranych państw. Postulaty de lege ferenda. W: Uprawnienia służb specjalnych z perspektywy współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego. Wybrane zagadnienia, s. 23‒60, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
• 44. Bury Jan. 2009. Rola służb specjalnych w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego. Wyzwania i problemy. W: Problemy bezpieczeństwa wewnętrznego i bezpieczeństwa międzynarodowego, 263‒274. Wyższa Szkoła Administracyjno-Społeczna.
• 45. Komorowski Edward. 2007. Podstawowe pojęcia teoretyczne w nauce prawa administracyjnego. W: Prawo administracyjne. Część ogólna, 86‒93. Wyższa Szkoła Handlu i Prawa.
• 46. Sobieszewski Paweł. 1997. Instytucja nadzoru w świetle doktryny i norm polskiego prawa administracyjnego. Polska lat dziewięćdziesiątych. Przemiany państwa i prawa, 133‒143. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• 47. Swoboda Piotr. 2019. Służby specjalne. W: Vademecum bezpieczeństwa informacyjnego Tom 2, 357‒362. At Wydawnictwo, Wydawnictwo Libron – Filip Lohner.
• 48. Swoboda Piotr. 2018. Służby Specjalne w Polsce po 1989 roku – problemy definicyjne. W: Niepodległa Polska. Bezpieczeństwo i polityka w latach 1918–2018, 265‒300. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
• 49. Wierzbowski Marek, Wiktorowska Aleksandra. 2006. Podstawowe pojęcia teoretyczne w nauce prawa administracyjnego. W: Prawo administracyjne, 91‒120. Wydawnictwo prawnicze LexisNexis.
• 50. Bożek Martin. 2010. „Nadzór Prezesa Rady Ministrów nad służbami specjalnymi i sposoby jego realizacji w świetle obowiązującego ustawodawstwa”. Przegląd Sejmowy Nr 3 (98) : 9‒40.
• 51. Kolaszyński Mateusz. 2012. „Kontrola zewnątrzadministracyjna nad czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi polskich służb specjalnych”. Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka Nr 3 (VIII) : 63‒78.
• 52. Kolaszyński Mateusz. 2013. „Nadzór nad cywilnymi służbami specjalnymi”. Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały Nr 2 (13) : 83‒98.
• 53. Kozłowski Krzysztof, „Rewolucja po polsku”, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego 20-lecie UOP/ABW wydanie specjalne : 13‒17.
• 54. Kulesza Michał. 2000. „Transformacja ustroju administracyjnego Polski (1990–2000)”, Studia Iuridica Tom 38 : 79‒86.
• 55. https://www.abw.gov.pl/pl/pbw/publikacje/uprawnienia-sluzb-specj/1372,Uprawnienia-sluzb-specjalnych-z-perspektywy-wspolczesnych-zagrozen-bezpieczenstw.html
• 56. https://www.gov.pl/web/premier/mariusz-kaminski.

Identifiers

ISSN

2450-5005