Porozumienia w prawie podatkowym – konsensualne ustalenia i współpraca w procesie wymiaru podatku

• Authors: Nita Adam

Title variants

Agreements in Tax Law – Settlements and Cooperation on the Tax Assessment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niewzruszalnym kanonem polskiego prawa podatkowego jest to, że powinność podatkowa powstaje w następstwie realizacji podatkowego stanu faktycznego, a podatnik urzeczywistniając zachowanie będące przedmiotem opodatkowania wstępuje w „gotowy", „z góry" zaprogramowany przez ustawodawcę stosunek podatkowoprawny. Służy to kształtowaniu sprawiedliwego, równego obciążenia podatkowego wszystkich podatników, którzy urzeczywistnili podatkowy stan faktyczny określony w ustawie podatkowej. Jednocześnie, taki model determinacji podatkowej sprawia, że powszechnie przyjmuje się, iż w prawie podatkowym nie ma miejsca na porozumienia. Relacja prawna kształtowana na gruncie prawa podatkowego powszechnie klasyfikowana jest zaś jako, charakterystyczny również dla prawa administracyjnego, stosunek podległości kompetencji, przeciwstawiany stosunkowi zobowiązaniowemu (określanemu również mianem stosunku cywilnoprawnego). Zarówno we współczesnej teorii prawa, jak i w pokrewnym prawu podatkowemu, prawie administracyjnym dostrzega się pozytywne aspekty kształtowania powinności prawnych w oparciu o czynnik dialogu. Na gruncie prawa administracyjnego doprowadziło to nawet do stworzenia formy działania zupełnie nieznanej prawu podatkowemu, tzn. umowy administracyjnej. W prawie podatkowym taki sposób kształtowania uprawnień i obowiązków stron stosunku prawnego nie jest dopuszczalny, a jedyną formą determinowania uprawnień lub obowiązków niezmiennie pozostaje decyzja. Akcentuje się jednak, że administracja podatkowa jest podporządkowana ustawie podatkowej, a nie skrępowana ustawa podatkową. Dlatego, czynności poprzedzające wydanie decyzji podatkowej (ustalenie treści podatkowego stanu faktycznego oraz ocena zachowania podatnika urzeczywistniającego zakres przedmiotowy podatku) mogą być podejmowane we współdziałaniu z dłużnikiem podatkowym. Przybierają one postać porozumień co do faktów oraz porozumień co do prawa. Inna sprawa to pytanie o to, czy „w polskich realiach" administracja podatkowa istotnie jest gotowa do współdziałania z podatnikiem w procesie wymiaru podatku. Jak się wydaje, oprócz działań ustawodawcy, który poprzez konkretne konstrukcje prawne inspiruje dialog podmiotu obowiązanego z tytułu podatku z wierzycielem podatkowym wiele w tym względzie zależy od samych organów podatkowych. Ich autentyczna skłonność do porozumiewania się z dłużnikiem podatkowym zdaje się zależeć zarówno od jakości wykształcenia fachowego pracowników administracji podatkowej, jak i od poziomu ich etyki urzędniczej. Istotne jest bowiem to, aby podmiot wydający rozstrzygnięcie w sprawie podatkowej gotów był ograniczyć wygodną dla niego pozycję „sędziego we własnej sprawie" władczo i bez udziału strony decydującego w postępowaniu podatkowym. Zejście do płaszczyzny dialogu w fazie poprzedzającej wydanie decyzji podatkowej i dobrowolne zrównanie swojej pozycji z położeniem strony wymaga zaś od organu podatkowego i jego pracowników nie tylko otwarcia na argumenty tego podmiotu, ale i prezentacji oraz uzasadnienia własnych racji.

EN

The only method of creation of tax liability is a fulfillment of the statutory chargeable event by the taxpayer. This is a necessary legal condition for the tax liability to come into being. Such a restriction is justified by the equality of all taxpayers. Every taxpayer is obliged to pay the tax and both the amount and paying conditions of the tax are regulated directly in the tax statute. Therefore the tax liabilities could not be determined by agreements between the tax revenue officers and taxpayers. They also cannot replace the tax decision. However, the agreements could precede the administrative decision in the tax case. The facts or legal conditions can be precised in such agreements, what makes the tax procedure more efficient. The basic theoretical issues of those agreements as well as conditions and perspectives of tax assessment agreements are analysed and discussed in this paper.

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Kwartalnik Prawa Podatkowego
• Year: 2013
• Issue: 1
• Pages: 9-24

Contributors

author

Nita Adam