O języku, dawnych czasach i obrzędach w okolicach Mejkszt na Litwie

• Authors: Rutkowska Krystyna

Title variants

EN

The language, history and ceremonies in the area of Meikštai in Lithuania

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W publikacji przedstawione są teksty nagrane w lipcu 2000 r. podczas badań terenowych na obszarze smołwieńskim polszczyzny północnokresowej. Pochodzą one od informatorki ze wsi Mejkszty (lit. Meikštai). Wieś jest położona w rejonie ignalińskim (lit. Ignalinos rajonas), na samej granicy z Białorusią. Teren ten charakteryzuje się historycznie ukształtowaną wielojęzycznością, gdzie sąsiadują ze sobą wsie litewskie, polskie i staroobrzędowców. Częste są też kontakty miejscowych mieszkańców z rodziną lub znajomymi, mieszkającymi na Białorusi. Mieszkańcy tych miejscowości znają cztery języki: polski, litewski, rosyjski i gwarę białoruską. W zachowanych wsiach polskich kodem podstawowym pozostaje dotychczas polszczyzna, której używa się we wszystkich trzech pokoleniach jako języka domowego, natomiast w kontaktach zewnętrznych mogą być używane pozostałe odmiany językowe. Badania miały na celu nie tylko odnotowanie języka używanego w tych miejscowości, lecz też udokumentowanie bardzo zróżnicowanej warstwy kulturowej, dlatego też nagrywano opowieści o obrzędach, zwyczajach, a także pieśni ludowe. W trakcie badań stosowano różnorodne kwestionariusze – językowe, socjolingwistyczne i etnolingwistyczne. Przedstawiony tekst składa się z opowiadań o charakterze historycznym i etnograficznym. W zapisie półfonetycznym zachowano podstawowe cechy języka informatorki, który reprezentuje odmianę smołwieńską polszczyzny na Litwie.

EN

This publication is a report of the field studies carried out in July 2000 in the Smalvos area in Lithuania. This area is characterized by historically shaped multilingualism, where Lithuanian, Polish and Russian Old Believers’ villages are adjacent. Also frequent are contacts between local residents with family or friends who live in Belarus. As a result, the inhabitants of these villages are familiar with four languages: Polish, Lithuanian, Russian, and Belarusian dialect. The Polish villages preserved the basic Polish language which is used by all three generations as a home language, while in the external contacts other language varieties can be used. The ongoing research was not only aimed at examination of the language of these areas but also at documentation of very diverse cultural layers, therefore rites, customs and folk songs were recorded. Many different questionnaires were used in the study – linguistic, ethno-linguistic and social-linguistic. The source text in the book consists of stories kept in historical and ethnographic character, basic features of the informer, who represents a Smalvos variety of the Polish language in Lithuania, have been preserved in the phonetic record.

Keywords

EN

Smalvos; Polish in Lithuania; historical narratives; folklore

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
• Journal: Acta Baltico-Slavica
• Year: 2015
• Volume: 39
• Pages: 198-218

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Rutkowska Krystyna

• Vilniaus universitetas [Vilnius University], Vilnius, Lithuania

References

• Anan‘eva, N. V. (1974). Morfologicheskie cheredovaniia v pol‘skom govore derevni Gaĭde Ignalinskogo raĭona Litovskoĭ SSR. Vestnik Moskovskogo Gosudarstvennogo Universiteta (series 10: Filologiia), 50–58.
• Anan‘eva, N. V. (1982). Cheredovaniia v paradigme nastoiashchego vremeni glagolov pol‘skogo govora derevni Gaĭde Ignalinskogo raĭona Litovskoĭ SSR. In J. Rieger & W. Werenicz (Eds.), Studia nad polszczyzną kresową (Vol. 1, pp. 179–193). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Anan‘eva, N. V. (1983). Nekotorye osobennosti foneticheskoĭ interferentsii u polilingvov odnogo periferiĭnogo pol’skogo govora. In J. Rieger & W. Werenicz (Eds.), Studia nad polszczyzną kresową (Vol. 2, pp. 65–72). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Karaś, H. (2001). O sytuacji języka polskiego na obszarze smołwieńskim na Litwie. Prace Filologiczne, 45, 267–292.
• Rutkowska, K. (2004). Lituanizmy leksykalne w gwarach polskich na obszarze ignalińsko-jezioroskim. Prace Filologiczne, 49, 427–436.
• Rutkowska, K. (2013). Wpływy litewskie i wschodniosłowiańskie na obszarze ignalińskim na Litwie. Prace Filologiczne, 59, 524–541.
• Turska, H. (1982). O powstaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie. In J. Rieger & W. Werenicz (Eds.), Studia nad polszczyzną kresową (Vol. 1, pp. 19–122). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (Reprint, 1939)

Identifiers

DOI

10.11649/abs.2015.013