Trzeźwiący spirytus nowoczesności, albo skąd się wziął Pijak w „Ślubie” Witolda Gombrowicza

• Authors: Sadzik Piotr

Title variants

EN

Sobering Spirit of Modernity, or Where the Drunkard from Witold Gombrowicz’s “Ślub” (“The Marriage”) Comes from

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaproponowano odczytanie „Ślubu” Witolda Gombrowicza jako metawypowiedzi na temat autorskiej wizji nowoczesności. Teza ta zostaje obudowana dwiema dodatkowymi tezami. Na przekór tradycji interpretacyjnej Sadzik wskazuje na potrzebę historycznej konkretyzacji dramatu, postrzegając „Ślub” jako rejestrację „prześnionej rewolucji”. Wokół takiej osi problemowej utworu krystalizują się kwestie metahistoryczne. Pokazując, w jaki sposób następstwo kolejnych aktów „Ślubu” odpowiada historycznym przemianom władzy, połączonym z transformacjami modeli podmiotowości, Sadzik próbuje zdeszyfrować postać Pijaka. Widzi w nim akuszera nowoczesności, a zarazem agenta innej zaszyfrowanej w dramacie figury, Hitlera. To przeciwko niej Gombrowicz szkicuje zwrot etyczny, do którego dochodzi w finale dramatu.

EN

The paper offers an interpretation of Witold Gombrowicz’s “Ślub” (“The Marriage”) as a meta-statement about the author’s vision of modernity. This thesis is supported by two further ones. Against the interpretive tradition, Sadzik points at the need of the drama’s historical specification that sees “The Marriage” as a record of “overdreamt revolution.” This problem axis offers the place for crystalising the metahistorical issues. Presenting the sequence of acts in “The Marriage” that corresponds to historical transformations of power and is linked to conversions of subjectivity models, Sadzik makes an attempt to redecipher the figure of Drunkard. He sees in this figure a modernity obstetrician, and at the same time an agent of other figure encoded in the drama, namely Hitler, against whom Gombrowicz directs the ethical turn that takes place in the final part of the play.

Keywords

PL

Witold Gombrowicz; Ślub; nowoczesność; teologia polityczna; dyktatura; Hitler; „prześniona rewolucja”

EN

Witold Gombrowicz; “Ślub” [“The Marriage”]; political theology; dictatorship; Hitler; “overdreamt revolution”

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2024
• Volume: 115
• Issue: 4
• Pages: 77-103

Dates

printed

2025-01-03

Contributors

author

Sadzik Piotr

• Uniwersytet Warszawski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2024.6