Jak rozpoznać pastisz (i odróżnić go od parodii)?

• Authors: Artur Hellich

Title variants

EN

How to recognize pastiche (and distinguish it from parody)?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pastisz może być — i bywał — pojmowany na trzy rozmaite sposoby: jako gatunek, jako odmiana stylizacji oraz jako odrębna kategoria estetyczna. Z różnymi definicjami tego zjawiska wiążą się różne oceny jego walorów artystycznych. Zwracając uwagę na pewne nieścisłości w genologicznych ujęciach pastiszu (reprezentowanych tu głównie przez koncepcję Stanisława Balbusa), opowiadam się za rozpatrywaniem pastiszu na płaszczyźnie estetycznej, nie zaś stylistycznej. Nie wydaje mi się jednak słuszne definiowanie go w opozycji do parodii, co czynią Linda Hutcheon i Ryszard Nycz. Opierając się na analizach prozy Marcela Prousta i Doroty Masłowskiej, przedstawiam tezę, że pastisz i parodia są nie tyle strategiami opozycyjnymi, co raczej pokrewnymi; nierzadko wręcz trudnymi do odróżnienia.

EN

So far, pastiche has been criticized as a sign of unoriginality and epigonism of postmodern artists, marginalized as a niche, elite phenomenon and cherished as the most perfect form of contemporary art. Differences in the perception of pastiche are due to the fact that everyone defines it differently: as a genre, as a kind of stylization or as an aesthetic category. I agree that a pastiche — like a parody — should be considered as a distinct aesthetic strategy. I do not think, however, that pastiche and parody make clear and rigid opposition. Analysis of examples of literature — from Marcel Proust to Dorota Masłowska — prove that these strategies are closely related and usually occur in hand.

Keywords

PL

pastisz; parodia; imitacja; Proust; Masłowska

EN

pastiche; parody; imitation; Proust; Masłowska

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2014
• Volume: 57/114 z. 2
• Pages: 25-38

Dates

published

2014

Contributors

author

Artur Hellich

• Zakład Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich Instytut Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Aron Paul (2008), Histoire du pastiche, Presses Universitaires de France, Paris.
• Aron Paul (2012), Les Pastiches Litteraires dans „À la Recherche Du Temps Perdu”, „Revue d’Histoire Litteraire de la France”, nr 3.
• Bal Mieke (2012), Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, przeł. M. Bucholc, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
• Balbus Stanisław (1990), Intertekstualność a proces historycznoliteracki, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Aron Paul (1993), Między stylami, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, Kraków.
• Balzac Honoriusz (1971), Eugenia Grandet, przeł. T. Żeleński-Boy, Czytelnik, Warszawa.
• Dyer Richard (2007), Pastiche, Routledge, London.
• Eagle Christopher (2006), On „This” and „That” in Proust: Deixis and Typologies in „À la recherche du temps perdu”, „MLN”, Vol. 121, No. 4.
• Fraisse Luc (2012), Proust: Philosophie du pastiche et pastiche de la philosophie, „Revue d’Histoire Littéraire de la France”, nr 3;
• Genette Gérard (2014), Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. T. Stróżyński I A. Milecki, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
• Hoesterey Ingeborg (2001), Pastiche: Cultural Memory in Art, Film, Literature, Indiana UP, Bloomington.
• Hutcheon Linda (2007), Teoria parodii. Lekcja sztuki XX wieku, przeł. A. Wojtanowska i W. Wojnowicz, wstęp. W. Wojnowicz, Atut, Wrocław.
• Jameson Fredric (2011), Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu, przeł. M. Płaza, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Markiewicz Henryk (1974), Nowe przekroje i zbliżenia, PIW, Warszawa.
• Markiewicz Henryk (2006), Kariera pastiszu [w:] Poetyka – polityka – retoryka, pod red. Wł. Boleckiego i R. Nycza, IBL PAN, Warszawa.
• Markowski Michał Paweł (1998), Proust: sztuka tłumaczenia, „Literatura na Świecie”, nr 1−2.
• Masłowska Dorota (2005), Paw Królowej, http://pl.scribd.com/doc/52693255/Dorota-Maslowska-Paw-krolowej.
• Masłowska Dorota (2012), Kochanie, zabiłam nasze koty, Oficyna Literacka Noir sur Blanc, Warszawa.
• Nycz Ryszard (1995), Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, IBL PAN, Warszawa.
• Nycz Ryszard (2012) Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, IBL PAN, Warszawa.
• Proust Marcel (1957), W cieniu zakwitających dziewcząt, przeł. T. Żeleński-Boy, PIW, Warszawa.
• Proust Marcel (1960), Czas odnaleziony, przeł. J. Rogoziński, PIW, Warszawa;
• Sławiński Janusz (1960), Poetyka pastiszu [rec. K. Wyka, Duchy poetów podsłuchane, Kraków 1959], „Twórczość”, nr 4.
• Słownik terminów literackich (2008), pod red. J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, T. Kostkiewiczowej, oprac. A. Okopień-Sławińska, Ossolineum, Wrocław.