Rytuał współpracy jako narzędzie kształtowania kompetencji społecznych i obywatelskich – na podstawie myśli Richarda Sennetta

• Authors: Paszenda Iwona

Title variants

EN

The Ritual of Cooperation and the Routine as a Tool for Shaping Social and Civic Competences – Based on the Thoughts of Richard Sennett

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest problem rozdźwięku między rzeczywistą praktyką w szkołach a oficjalną polityką i deklaracjami dotyczącymi kształtowania kompetencji społecznych i obywatelskich, charakteryzujących się między innymi umiejętnością współpracy. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o przyczyny osłabienia umiejętności współpracy w codziennym funkcjonowaniu osób i instytucji. Odpowiedź na to pytanie jest analizowana na podstawie tekstów źródłowych Richarda Sennetta, amerykańskiego socjologa, który tej problematyce poświęcił wiele miejsca w swoich pracach. W pierwszej części artykułu autorka opisuje problem kondycji współczesnego człowieka. W części drugiej przedstawia problematykę zmian zachodzących w dzisiejszym świecie, które powodują „korozję charakteru” człowieka. W części trzeciej omawia zagadnienie rytuału współpracy oraz rutyny, które to posiadają moc kształcącą. W ostatniej części artykułu prezentuje próbę odpowiedzi na pytanie o to, co trzeba/można zmienić we współczesnej edukacji, aby kształtowanie ważnych z punktu widzenia funkcjonowania we współczesnym świecie kompetencji stało się zasadniczym narzędziem kształcenia i wychowania.

EN

The subject of the article is the problem of the discrepancy between the actual educational practice in schools and the official policy and declarations regarding shaping social and civic competences, characterized, inter alia, by the ability to cooperate. The aim of the article is to try to answer the question about the causes of weakening the ability to cooperate in the everyday functioning of people and institutions. The answer to this question is analyzed on the basis of the source texts of Richard Sennett, an American sociologist who devoted a lot of space to this problem in his works. In the first part of the article, the author describes the problem of the condition of modern man. In the second part, she presents the problems of changes taking place in today’s world that cause the “corrosion of character” of human. In the third part, she discusses the issue of cooperation ritual and routine, which have the power to educate. The last part of the article, she presents an attempt to answer the question about what one needs / what one can to be changed in contemporary education, so that the development of competencies important from the point of view of functioning in the contemporary world has become an essential tool for education and upbringing.

Keywords

PL

codzienność szkolna; kompetencje społeczne; kompetencje obywatelskie; rytuał; współpraca; Richard Sennett

EN

school everyday life; social competences; civic competences; ritual; cooperation; Richard Sennett

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2019
• Issue: 4 (29)
• Pages: 9-27

Contributors

author

Paszenda Iwona

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Bakan J., Korporacja. Patologiczna pogoń za zyskiem i władzą, przeł. J. P. Listwan, Wydawnictwo Lepszy Świat, Warszawa 2006.
• Bargielska A., Za kulisami indywidualizacji. Retoryka Ja-My w klasie szkolnej, w: (red.) H. Kwiatkowska, Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej, red. nauk., H. Kwiatkowska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2015.
• Budna M. , Samotność pedagoga, „Polityka” 28 czerwca 2010, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1506718,1,samotnoscpedagoga. read[ 15.10.2017].
• Dernowska U., Profesjonalna wiedza nauczyciela – źródła i sposoby eksploatacji, „Ruch Pedagogiczny” 2012 nr 3, s. 11-21.
• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 w sprawie kompetencji kluczowych uczenia się przez całe życie, (2006/962/WE), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006H0962, pdf. z dn. 2.11.2018.
• Famuła-Jurczak A., Rekonstrukcja obrazu szkoły z wykorzystaniem założeń teoretycznych Johna Deweya, „Studia z Teorii Wychowania” 2010 nr 1, s. 161-171.
• Firlej K., Chcemy szkoły pozwalającej rozwinąć skrzydła, w: (red.) J. Szomburg, Rozwój i edukacja. Wielkie przewartościowanie, Instytut Badań na Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2011.
• Giza-Poleszczuk A., Komendant-Brodowska A., Baczko-Dombi A., Przemoc w szkole. Raport z badań. Maj 2011, Instytut Socjologii Uniwersytet Warszawski, http://www.szkolabezprzemocy.pl/1391,przemoc-w-szkole-maj-2011, pdf z dn. 15.10.2017.
• Góźdź J., Ściąganie w szkole – pomiędzy etyką a społeczną normą, „Chowanna” 2016 t. 1 (46), s. 175-191.
• Klus- Stańska D., Dokąd zmierza polska szkoła? Pytania o ślepe uliczki, kierunki, konteksty, w: (red.) D. Klus-Stańska, Dokąd zmierza polska szkoła?, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2008.
• Klus-Stańska D., Nowicka M., Wstęp do wydania nowego uzupełnionego, w: D. Klus-Stańska, M. Nowicka, Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo Harmonia Universalis, Gdańsk 2014.
• Komendant-Brodowska A., Agresja j przemoc szkolna. Raport o stanie badań, Instytut Badań Edukacyjnych, Warzawa 2014.
• Kompetencje społeczne i obywatelskie w podstawach programowych kształcenia ogólnego. Analiza krytyczna, (red.) V. Kropińska, H. Solarczyk- Szwec, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.
• Kopaczyńska I., Podstawa programowa dla klas I-III Szkoły Podstawowej jako punkt wyjścia działań pozornych, w: (red.) M. Dudzikowa, K. Knasiecka-Falbierska, Sprawcy i/lub ofi ary działań pozornych w edukacji szkolnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2013.
• Kopińska V., Rekonstrukcja kultury prawnej szkoły na podstawie (zmian) przepisów prawnych w zakresie nadzoru pedagogicznego, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2013 nr 17 (2), s. 177 -197.
• Kopińska V., Solarczyk – Szwec H., Edukacja dla wspólnoty? Krytyczna analiza podstaw programowych kształcenia ogólnego, „Forum Oświatowe” 2006 nr 1, s. 11-32.
• Kubiczek B., Szkoła Demokracji – Szkoła Samorządności”. Kompetencje społeczne i obywatelskie uczniów i nauczycieli. Materiały dla uczestnika konferencji, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Sosnowiec 2012.
• Męczkowska A., Edukacja a problem kształtowania relacji społecznych. Pomiędzy wyzwaniem podmiotowości a interwencją w związek człowieka i świata, w: (red.) J. Rutkowiak, D. Kubinowski, M. Nowak Edukacja, moralność, sfera publiczna, Ofi cyna Wydawnicza Verba, Lublin 2007.
• Męczkowska-Christiansen A., Edukacja dla demokracji jako demokracja w edukacji. Wokół podstawowych pojęć, w: (red.) K. Gawlicz, P. Rudnicki, M. Starnawski, T. Tokarz, Demokracja i edukacja. Dylematy, diagnozy, doświadczenia, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2014.
• Mikulski J., ZNP: 6.5 tys. nauczycieli straciło pracę w wyniku reformy, http://www.rp.pl/Edukacja/171009000-ZNP-65-tys-nauczycieli-stracilo-prace-w-wyniku-reformy.html[pdf z dn 15.10.2017].
• Nussbaum M. C., Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów, przeł. Ł. Pawłowski, przedm. J. Kuisz, Fundacja Kultura Liberalna, Warszawa 2016.
• Paszenda I., Rutyna jako nie-codzienne doświadczenie edukacyjne w perspektywie pragmatyzmu, „ Studia z Teorii Wychowania” 2017 t. 8 nr 4 (21), s. 223-233.
• Potulicka E., Wolny rynek edukacyjny a zagrożenia dla edukacji, w: E. Potulicka, J. Rutkowiak, Neoliberalne uwikłania edukacji, Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków 2010.
• Przyborowska B., Kopińska V., Murawska I., Kompetencje społeczne i obywatelskie w edukacji szkolnej – pozór w podstawie programowej dla trzeciego etapu edukacyjnego, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2016 nr 23 (2), s. 45-60.
• Sennett R., Etyka dobrej roboty, przeł. J. Dzierzgowski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2010.
• Sennett R., Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, przeł. J. Dzierzgowski, Ł. Mikołajewski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2006.
• Sennett R., Upadek człowieka publicznego, przeł. H. Jankowska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2009.
• Sennett R., Razem. Rytuały, zalety i zasady współpracy przeł. J. Dzierzgowski, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2013.
• Solarczyk-Szwec H., Matusiak A., Kopińska V., Kompetencje społeczne na wejściu w dorosłość. Krytyczna analiza podstawy programowej kształcenia ogólnego dla IV etapu kształcenia, „Edukacja Dorosłych” 2016 nr 2, s. 29-44.
• Suchecka M., Zubik M., Warchała M., W szkołach wciąż brakuje nauczycieli. Ale praca na pełen etat to rzadkość, http://wyborcza.pl/7,75398,22390941,w-szkolach-wciaz-brakuje-nauczycieli-ale-praca-na-pelen-etat.html [pdf z dn 20.09.2017].
• Tłuściak-Deliowska A., Dernowska U., Kultura współpracy w szkole w percepcji nauczycieli szkół gimnazjalnych, „Studia Edukacyjne” 2016 nr 40, s. 127-148.
• Żyliwska M., Na czym powinien polegać przewrót kopernikański w edukacji?, w: (red. ) J. Szomburg, Rozwój i edukacja. Wielkie przewartościowanie, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2011.