Historia jako miejsce działania Boga. Interpretacja dziejów w filozofii G.W. F. Hegla i teologii W. Pannenberga

• Authors: Marcin Hintz

Title variants

EN

The History as the Place of God’s Activity. Interpretation of the History in the Philosophy of G. W. F. Hegel and Theology of W. Pannenberg

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia mniej znane w ewangelickiej teologii podejście do historii. Zgodnie z zasadą sola scriptura Biblia w protestantyzmie rozumiana jest jako samopoświadczenie Boga działającego w historii, które jest zarazem prawdziwym Słowem Pana historii adresowanym do konkretnego człowieka. Teologia ewangelicka aż do czasu XIX nieufnie odnosiła się do śladów obecności Boga w historii, akcentując jedynie, że reformacja była wielkim dziełem odnowy Kościoła inspirowanym przez Ducha Świętego. Pierwszą wielką próbą syntezy historiozoficznej w ramach protestantyzmu jest fenomenologia ducha Georga W. F. Hegla (1770-1831). Hegel dokonał w swych monumentalnych dziełach analizy biegu dziejów świata, wskazując na przełomowe momenty, które w dialektyczny sposób prowadzą do powstania nowych form państwowości. Wiele miejsca Hegel poświęcił roli religii, wskazując również na jej rozwój aż do osiągnięcia formy religii absolutnej w chrześcijaństwie. Druga z omawianych w artykule koncepcji samopoświadczania się Boga w historii to teoria autorstwa monachijskiego teologa Wolfharta Pannenberga (1928-2014). Począwszy od habilitacji, Pannenberg rozwijał tezę o objawieniu Boga w dziejach ludzkości. Teolog w wielu swoich publikacjach argumentował, że nie ma dyskontynuacji i wrogości pomiędzy wiarą religijną a badaniami historycznymi oraz szerzej, teologią a humanistyką jako taką. Teolog wykazywał, że ludzka historia jest miejscem działania Boga i odkrycie tej zależności ma fundamentalne znaczenie dla wiary chrześcijańskiej.

According to the protestant principle sola scriptura, the Bible is understood as God’s self-authentication. Within the context of the protestant theology, the Bible is also the real Word of God addressed to each particular person and his history. The traditional protestant theology was far from enthusiasm to seeing in the history the traces of God’s activity. The article presents the idea of presence of God in the history according to the philosophy of Georg W. F. Hegel (17701831) and theology of a modern protestant ecumenist Wolfhart Pannenberg (died in 2014). Hegel formulated the monumentous idealistic system of the modern philosophy, where the rules of history are shown in their dialectic development. Religion plays an important role in the Hegelian historiosophical system. The latter model described in the article is the understanding of history by Pannenberg. His main theological thesis is that God’s revelation is present in the history of humankind. This Munich theologian tries to prove that religious faith is compatible with modern human sciences. Pannenberg shows in his paper that history as a place of God’s activity is to be discovered by Christian faith.

Keywords

PL

Hegel; Pannenberg; historia; filozofia dziejów; objawienie Boga; teologia ewangelicka

EN

Hegel; Pannenberg; History; Philosophy of History; Revelation of God; Protestant Theology

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2014
• Issue: 35
• Pages: 41-54

Contributors

author

Marcin Hintz

• Wydział Teologiczny Chrześcijańska Akademia Teologiczna Warszawa

References

• Assel, H., Evangelische Freiheit als Erbe – heute, „Gdański Rocznik Ewangelicki”, 6 (2012), s. 149162.
• Bingener, R., Wolfhart Pannenberg gestorben. „Frankfurter Allgemeine Zeitung“ 6.09.2014, s. 6.
• Gadacz, T., Hegel, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 4, wyd. elektroniczne, Warszawa 2003.
• Hegel, G.W.F., Encyklopedia nauk filozoficznych, tł. Ś.F. Nowicki, Warszawa 1990.
• Hegel, G.W.F., Fenomenologia ducha, t. 1, tł. A. Landman, Warszawa 1963.
• Hegel, G.W.F. – Freud, S., Życie Jezusa. Mojżesz i monoteizm, tł. M. Siemek, Warszawa 1995.
• Hegel, G.W.F., Wykłady z filozofii dziejów, t. 1, tł. A. Landman, Warszawa 2001.
• Hegel, G.W.F., Wykłady z filozofii religii, t. 1, tł. Ś.F. Nowicki, Warszawa 2006.
• Hegel, G.W.F., Zasady filozofii prawa, tł. A. Landman, Warszawa 1969.
• Hintz, M., Pannenberg Wolfhart, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 7, wyd. elektroniczne, Warszawa 2003.
• Hintz, M., Sola, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 9, wyd. elektroniczne, Warszawa 2003.
• Karski, K., Teologia protestancka XX wieku, Warszawa 1971.
• Kojeve, A., Wstęp do wykładów o Heglu, tł. Ś.F. Nowicki, Warszawa 1999.
• Korzekwa, M., Heglowska fenomenologia ducha a ponowoczesność, http://www.opoka.org.pl/ biblioteka/F/FD/mk_hegel.html [2014.09.25].
• Kuderowicz, Z., Hegel i jego uczniowie, Warszawa 1984.
• Milerski, B., Schleiermacher, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 10, wyd. elektroniczne, Warszawa 2003.
• Milerski, B., Teologia śmierci Boga, w: Religia. Encyklopedia PWN, t. 9., red. T. Gadacz, Warszawa 2003, 284.
• Offenbarung als Geschichte, red. W. Pannenberg – R. Rendtorff – U. Wilkens – T. Rendtorff, Göttingen 21963.
• Pannenberg, W., Ethik und Ekklesiologie. Gesammelte Aufsätze, Göttingen 1977.
• Pannenberg, W., Grundfragen Systematischer Theologie. Gesammelte Aufsätze, Göttingen 1967.
• Pannenberg, W., Grundzüge der Christologie,` Gütersloh 71990.
• Pannenberg, W., Thesen zur Theologie der Kirche, München 1970.
• Pannenberg, W., Anthropologie in theologischer Perspektive, Göttingen 1983.
• Pöhlmann, H.G., Abriß der Dogmatik, Gütersloh 1990.
• Seweryniak, H., Antropologia i teologia fundamentalna. Studium antropologii teologicznofundamentalnej Wolfharta Pannenberga, Płock 1993.
• Schmid, A., Zum Tod von Wolfhart Pannenberg. Ein großer Mann der Ökumene, http://www.bayernevangelisch.de/wir-ueber-uns/zum-tod-von-wolfhart-pannenberg.php [2014.10.22].
• Szocik, K., Znaczenie religii w ateistycznej filozofii Hegla, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica” 25 (2012), s. 101-110.
• Uglorz, M., Od samoświadomości do świadectwa wiary. Wprowadzenie do dogmatyki ewangelickiej, Warszawa 1995.
• Uglorz, M., Sola Scriptura, w: Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i Ksiąg Wyznaniowych Kościoła Luterańskiego, red. M. Uglorz, Bielsko-Biała 2007, s. 272-285.
• Wawrzynowicz, A., Heglowska filozofia religii a pojęciowe ramy chrześcijańskiego uniwersalizmu, „Diametros. Internetowe czasopismo filozoficzne” 8 (2006), s. 99-107.
• Wenz, G., Wolfhart Pannenbergs Systematische Theologie. Ein einführender Bericht, Göttingen 2003.