Znaczenie wstydu w procesie wychowania

• Authors: Tomasz Czub

Title variants

EN

Shame significance in the process of education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wstyd jest jednym z istotnych czynników wpływających na skuteczność wychowania rozumianego jako oddziaływanie, którego celem jest formowanie osobowości wychowanka, wstyd odgrywa bowiem istotną rolę w nabywaniu zdolności do budowania relacji społecznych opartych na akceptacji interpersonalnej i jest jednym z czynników rozwoju obrazu samego siebie. Artykuł jest propozycją wykorzystania koncepcji wstydu do planowania oddziaływań wychowawczych i analizy ich efektywności. Jest również źródłem informacji dla wychowawców o metodach wspomagających pozytywną socjalizację i kreowanie adekwatnej pozytywnej samooceny.

EN

Paper presents an analysis of the mechanisms underlying the processes of education on the basis of current knowledge about the shame. Shame plays an important role in acquiring the ability to build social relationships based on acceptance and is a factor involved in formation of self-image. It is, therefore, one of the important factors influencing the effectiveness of education. Conceptualizing the education as a conscious and deliberate pedagogical activity aiming to achieve relatively stable effects in pupil’s personality, an analysis of this process through the lens of shame can be important for the everyday practice. The following article is a proposal to use the concept of shame for the planning of educational actions, for analyzing its effectiveness and for interpretation of children’s behavior in order to increase the effectiveness of actions taken. It is also a source of information for educators indicating practices supporting adequate socialization and creating positive self-esteem.

Keywords

PL

psychologia emocji; doświadczenie wstydu; uwewnętrznienie wstydu; tolerowanie wstydu; wstyd adaptacyjny, wstyd dezadaptacyjny; obrona przez doświadczeniem wstydu

EN

psychology of emotions; experience of shame; internalization of shame; tolerance of shame experience; adaptive shame; maladaptive shame; defences against shame experience

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2014
• Issue: 1(126)
• Pages: 25–33

Dates

published

2014-03-27

Contributors

author

Tomasz Czub

• Instytut Psychologii, uniwersytet im, Adama Mickiewicza

References

• Andrews, B. (1998). Shame and childhood abuse. W: P. Gilbert, B. Andrews (red.), Shame: interpersonal behavior, psychopathology and culture (s. 176–190). New York: Oxford University Press.
• Barrett, K. C. (1995). A functionalist approach to shame and guilt. W: J. Tangney, K. Fischer (red.), Self-conscious emotions. The psychology of shame, guilt, embarrassment and pride (s. 25-63). New York: The Guilford Press.
• Barrett, K. C. (1998). A functionalist perspective to the development of emotions. W: M. F. Mascolo, S. Griffin (red.), What develops in emotional development? (s. 109–133). New York: Plenum.
• Darwin, K. (1988). O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Gilbert, P. (2007). A biopsychosocial approach. W: J. L. Tracy, R. W. Robinsn i J. P. Tangney (red.), The self-conscious emotions. Theory and research (s. 283–309). New York: The Guilford Press.
• Gilligan, J. (2001). Wstyd i przemoc. Poznań: Media Rodzina.
• Greenberg, L. i Iwakabe, S. (2011). Emotion-focused therapy and shame. W: R. Dearing i J. Tangney (red.), Shame in the therapy hour (s. 69–90). Washington, D.C.: American Psychological Association.
• Herman, J. L. (2011). Posttraumatic stress disorder as shame disorder. W: R. Dearing i J. Tangney (red.), Shame in the therapy hour (s. 261–276). Washington: American Psychological Association.
• Izard, C. (1977). Human emotions. New York: Plenum Press.
• Kaufman, G. (1989). The psychology of shame. New York: Springer.
• Lewis, H. B. (1971). Shame and guilt in neurosis. New York: International Universities Press.
• Lewis, H. B. (1981). Freud and modern psychology (t. 1). New York: Plenum Press.
• Lewis, M. (1992). Shame: the exposed self. New York: The Free Press.
• Lewis, M. (2003). The role of self in shame. Social Research, 70(4), 1181–1204.
• Lewis, M. (2005a). Wyłanianie się ludzkich emocji. W: M. Lewis i J. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 342–360). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Lewis, M. (2005b). Emocje samoświadomościowe, zażenowanie, duma, wstyd, poczucie winy. W: M. Lewis i J. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 780–797). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Mills, R. (2005). Taking stock of the developmental literature on shame. Developmental Review, 25, 26-63.
• Nathanson, D. L. (1987). Shaming systems in couples, families and institutions. W: D. L. Nathanson (red.), The many faces of shame (s. 246–270). New York: Guilford.
• Nathanson, D. (1992). Shame and pride: affect, sex and the birth of self. New York: W. W. Norton.
• Rubacha, K. (2011). Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin. W: Z. Kwieciński i B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki (s. 21–33). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Scheff, T. J. (1988). Shame and conformity. The deference-emotion system. American Review of Sociology, 53(3), 395–406.
• Scheff, T. J. (1998). Shame in the labeling of mental illness. W: P. Gilbert i B. Andrews (red.), Shame: interpersonal behavior, psychopathology and culture (s. 191–205). New York: Oxford University Press.
• Schore, A. (1994). Affect regulation and the origin of the self. Hillsdale: Erlbaum.
• Schore, A. N. (1998). Early shame experiences and infant brain development. W: P. Gilbert i B. Andrews (red.), Shame: interpersonal behavior, psychopathology and culture (s. 57–77). New York: Oxford University Press.
• Tangney, J. P. i Dearing, R. L. (2002). Shame and guilt. New York: The Guilford Press.
• Tangney, J., Stuewig, J. i Mashek, D. (2007). What’s moral about the self-conscious emotions? W: J. Tracy, R. Robins i J. Tangney (red.), The self-conscious emotions. Theory and research (s. 21–37). New York: The Guilford Press.
• Tomkins, S. S. (1963a). Affect, imagery, consciousness. Vol. II: The negative affects. New York: Springer.
• Tomkins, S. S. (1963b). The right and the left: a basic dimension of ideology and personality. W: R. W. White (red.), The study of lives (s. 389–411). New York: Atherton.
• Tomkins, S. S. (1965). Affect and the psychology of knowledge. W: S. S. Tomkins i C. E. Izard (red.), Affect, cognition, and personality (s. 72–97). New York: Springer Publishing.
• Tomkins, S. S. (1984). Affect theory. W: K. R. Scherer i P. Ekman (red.), Approaches to emotion (s. 163–196). Hillsdale: Lawrence Erlbaum.
• Tracy, J. L. i Robins, R. W. (2004). Putting the self into self-conscious emotions: a theoretical model. Psychological Inquiry, 15(2), 103–125.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2014/1-3-czub-znaczenie-wstydu-w-procesie-wychowania.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858