Historyzowanie nauki lub jak nowe przychodzi na świat. Rozmowa z Hansem-Jörgiem Rheinbergerem

• Authors: SURMAN Jan

Title variants

EN

Historicizing science or how the new comes into the world. A conversation with Hans-Jörg Rheinberger

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Rozmowa toczy się wokół tematyki epistemologii historycznej jako jednej z gałęzi historii nauki, rozwijanej w znacznym stopniu pod wpływem Hansa-Jörga Rheinbergera i jego zespołu z Instytutu Historii Nauki im. Maxa Plancka w Berlinie. Oprócz idei epistemologii historycznej, dyskusja dotyczy miejsca tej dyscypliny wśród nauk historycznych i jej wpływu zarówno na politykę naukową, jak i zagadnienie eksperymentu jako podstawowej jednostki nauki.

EN

The conversation revolves around the historical epistemology as a special branch of the history of science, which has been largely influenced by Hans-Jörg Rheinberger and his team at the Max Planck Institute for the History of Science in Berlin. Apart from the discussion of the idea of historical epistemology, its position among the historical disciplines and the implications it has for science policy, what is also considered is experiment as a basic unit of science.

Keywords

PL

epistemologia historyczna; historia nauki; systemy eksperymentalne; polityka naukowa; interdyscyplinarność

EN

historical epistemology; history of science; experimental systems; science policy; interdisciplinarity

• Publisher: Polska Akademia Umiejętności
• Journal: Prace Komisji Historii Nauki PAU
• Year: 2015
• Volume: 14
• Pages: 291-306

Dates

cover

2015

Contributors

author

SURMAN Jan

• Postdoctoral Research Associate Leibniz Graduate School “History, Knowledge, Media in East Central Europe”, Herder Institute for Historical Research on East Central Europe (Marburg, Germany)

References

• ASH Mitchell G. 2001: Wissenschaft und Politik als Ressourcen fureinander. [W:] Wissenschaftsgeschichte heute: Festschrift fur Peter Lundgreen. Jurgen Buschenfeld, Heike Franz, Frank-Michael Kuhlemann (Hrsg.). Bielefeld, Gutersloh: Verlag fur Regionalgeschichte, ss. 117–134.
• BACHELARD Gaston 1934: Le nouvel esprit scientifique (wyd. 10, Paris: PUF 1968).
• BACHELARD Gaston 1949: Le rationalism applique. Paris: PUF.
• BRAUNSTEIN Jean-Francois 2012: Historical epistemology, old and new. [In:] Epistemology and History from Bachelard and Canguilhem to Today’s History of Science. MPIGW Preprint 434, Berlin, pp. 33–40. Available online: http://www.mpiwgberlin.mpg.de/Preprints/P434.PDF.
• FOUCAULT Michel 2002: Archeologia wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo De Agostini Polska (wyd. 1, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977).
• GINGRAS Yves 2010: Naming without Necessity: On the genealogy and uses of the label “historical epistemology”. Revue de Synthese 131(3), pp. 439–454. Available online: CIRST Note 201001; http://www.cirst.uqam.ca/Portals/0/docs/note_rech/201001.pdf.
• HACKING Ian 2002: Historical Ontology. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
• HESSEN Boris 1931: The Social and Economic Roots of Newton’s Principia. [In:] Nicolai I. Bukharin (ed.). Science at the Crossroads. London: Frank Cass, pp. 151–212. (Reprint New York 1971). Russian original available at: http://www.ihst.ru/projects/sohist/books/hessen.pdf.
• JACOB Francois 1987: Science de jour, science de nuit: communication a l’Academie des sciences morales et politiques. Le 26 janvier 1987. Academie francaise; http://www.academiefrancaise.fr/sciencedejoursciencedenuitcommunicationlacademiedessciencesmoralesetpolitiques.
• JACOB Francois 1997a/1997b/1998: La souris, la muche et l’homme. Paris: Odile Jacob. ISBN 27-3810-410-X, 978-27-3810-410-6; przekład polski – 1997b: Mysz, mucha i człowiek. Tłum. Wanda Jadacka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. („Biblioteka Myśli Wspołczesnej – Plus Minus Nieskończoność”); przekład niemiecki – 1998: Die Maus, die Fliege und der Mensch. Uber die moderne Genforschung. Aus dem Franzosischen von Gustav Rosler. Mit einem Nachwort von Hans-Jorg Rheinberger. Berlin: Berlin Verlag. ISBN-10: 38-2700-275-3; ISBN-13: 978-38-2700-275-4 (wyd. 2, 2000: Munchen: Deutscher Taschenbuch Verlag. ISBN-10: 34-2333-053-8; ISBN-13: 978-34-2333-053-4).
• KMITA Jerzy 1980: Z problemow epistemologii historycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISBN 83-0100-478-9, 978-83-0100-478-1.
• KUHN Thomas S. 1967/1968: Die Struktur wissenschaftlicher Revolutionen. Frankfurt am Main: Suhrkamp; wyd. pol.: T. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: PWN 1968.
• KUHN Thomas S. 1990: The Road since Structure. [In:] PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association 1990, ed. by A. Fine, M. Forbes, L. Wessels. Volume Two: Symposia and Invited Papers, pp. 3–13. Reprinted in Kuhn 2002, pp. 90–104.
• KUHN Thomas S. 2002/2003: The Road Since Structure: Philosophical Essays, 1970–1993, with an Autobiographical Interview. Chicago: University of Chicago Press. Available at Google Books: https://books.google.pl/books?id=sXufWLnPp94C; przekład polski: Droga po Strukturze. Eseje filozoficzne z lat 1970–1993 i wywiad-- rzeka z autorem słynnej „Struktury rewolucji naukowych”. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2003.
• LATOUR Bruno 2007: Can we get our Materialism back please? Isis 98(1), pp. 138–142.
• LECOURT Dominique 1969: L’Epistemologie historique de Gaston Bachelard. Avantpropos de Georges Canguilhem. Paris: Vrin.
• MERTON Robert K., BARBER Elinor 2004: The Travels and Adventures of Serendipity. A Study in Sociological Semantics and the Sociology of Science. Princeton: Princeton University Press. Available at Google Books: https://books.google.pl/books?id=ORJVDALLF0kC.
• METHOT Pierre-Olivier 2013: On the genealogy of concepts and experimental practices: Rethinking Georges Canguilhem’s historical epistemology. Studies in History and Philosophy of Science 44, pp. 112–123. Available online: https://www.researchgate.net/profile/Pierre_Olivier_Methot/publication/256857515_On_the_genealogy_of_concepts_and_experimental_practices_Rethinking_Georges_Canguilhem%27s_historical_epistemology/links/5603ee6c08ae4accfbb8d697.pdf
• MEYERSON Emil 2011: Le cheminement de la pensee. Paris: Librairie Philosophique J. Vrin. Publikacja dostępna online: https://books.google.pl/books?id=4mhhL87N3IC (I wyd. 1931: Paris: Librairie Felix Alcan).
• POLANYI Michael 1966: The Tacit Dimension. London: Routledge.
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2005a: Iterationen. Berlin: Merve Verlag. ISBN 978-38-8396-205-4.
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2005b: Augenmerk. [W:] Rheinberger 2005a, ss. 51–73.
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2005c: Reassessing the historical epistemology of Georges Canguilhem. Continental philosophy of science, pp. 187–197.
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2007 (3 wyd. 2013)/2010; 2015: Historische Epistemologie zur Einfuhrung. Hamburg: Junius Verlag (3. wyd., 2013); przekład angielski – 2010: On Historicizing Epistemology: An Essay. Stanford: Stanford University Press. Translated by David Fernbach. przekład polski – 2015: Epistemologia historyczna. Warszawa: Oficyna Naukowa. Przełożył [z języka niemieckiego] Jan Surman. ISBN 978-83-6436-320-7.
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2011: Experimentelle Virtuositat. Referat wygłoszony podczas kongresu „Experimentelle Asthetik“, Dusseldorf, 4–7.10.2011. Publikacja dostępna w Internecie: http://www.dgae.de/downloads/Rheinberger.pdf.
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2013: Historische Epistemologie zur Einfuhrung. 3. wyd., Hamburg: Verlag Junius. ISBN10: 38-8506-636-X; ISBN13: 978-38-8506-636-1 (I wyd. 2007).
• RHEINBERGER Hans-Jorg 2014: Rekurrenzen. Texte zu Althusser. Berlin: Merve Verlag.
• SCHMIEDER Falko 2010: Experimentalsysteme in Wissenschaft und Literatur. [W:] M. Gamper (Hrsg) 2010, Experiment und Literatur. Themen, Methoden, Theorien (Gottingen), ss. 17–39. Publikacja dostępna online: http://www.zflberlin.org/tl_files/zfl/downloads/a_service_downloads/41_Schmieder_Experimentalsysteme.pdf.
• WARTOFSKY Marx W. 1973a: Models: Representation and the Scientific Understanding. Dordrecht, Holland, Boston, U.S.A., London, England: D. Reidel Publishing Company. Available at Google Books: https://books.google.pl/books?id=au5rCQAAQBAJ.
• WARTOFSKY Marx W. 1973b/1974: Perception, Representation, and the Forms of Action: Towards an Historical Epistemology. [In:] Wartofsky 1973a, pp. 188–210. Reprinted in: Ajatus 36, 1974, pp. 19–43.
• WEIGEL Sigrid 2010: Kulturwissenschaft als Arbeit an Ubergangen und als Detailforschung: Zu einigen Urszenen aus der Wissenschaftsgeschichte um 1900: Warburg, Freud, Benjamin. [W:] A. Opitz (red.), Erfahrung und Form. Zur kulturwissenschaftlichen Perspektivierung eines transdisziplinaren Problemkomplexes. Trier 2001, ss. 125 145.

Notes

PL